Uchur We Tehlil

1) Ana Tilimiz Téz Sürette Yoqap Kétish Xewpige Duch Kelmekte

Tianshan torining mushu ayning 6 - künidiki xewirige qarighanda, Xitay hökümiti Qeshqerde aptonom rayonluq “ qosh tilliq” ma'arip yighini chaqirip Uyghur balliri üchün échilidighan Xitayche yeslilerge besh yil ichide, 20 million 950 ming yuan meblegh ajratqan. 3 yildin béri Xitay hökümiti 2 million yuandin artuq meblegh sélip 330 mingdin artuq yesli yéshidiki Uyghur ballirini ana tilidin ayrip Xitaychilashturiwetken. 2007 – yilning ahiridki statstikigha asaslanghanda Sherqi Türkistanda 2 million 377 ming ottura bashlanghuch mektep oqughuchisi bar bolup, buningichide 640 ming Uyghur oqughuchi ana tilidin ayrilip Xitay tili mektepliride oqutulup Xitaylashturuliwétilmekte. Bu omumi Uyghur oqughuchilarning 27% ni igelleydu. Xitay tilida terbiyliniwatqan Uyghurballiri ana tilini yoqutupla qalmay,Xitay muallimlirining Xitayche mediniyet we terbiyisini singdürüp din we mediniyitinimizdin pütünley mehrum qaldurulushqa we peqet chirayila Uyghurgha ohshaydighan Xitaylargha aylinip kétiwatmaqta.

2) Qara Altun Oghrilliri Mukapatland

Mushu ayning birinchi küni,(01.07.2008) atalmish Shinjiang xelq gézitining xewer qilishiche, Sherqiy Türkistandiki Tuha néfitligidiki Xitaylar yuquri miqdarda néfitishlep chiqirip Xitayning néfit éhtiyajigha tohpe qoshuwatqanlighi üchün mukapatlandi. Adette Sherqiy Türkistandiki néfit ishchillirining hemmisi Xitay bolup, yuquri ma'ash we mukapat sommilliri bilen teminlinip turidu. Néfitlikning heqiqi igilliri bolghan Uyghurlar bolsa yer makanliridin ayrilip sirtlargha qoghlanmaqta. Xitay hökümiti özlirining tajawuzchi oghrilar ikenligini étirap qilghanliqtin, talan taraj qiliniwatqan qara altunlargha Uyghurlarning qarap qoyushidinmu qorqatti we hatirjem talan taraj qilishqa dexli yétip qélishidin ensireytti. néfitlikte ishlep béyip tiqilip ketken Xitaylar, néfitlik etrapida yashaydighan hemme nemisidin y ayriwétilgen Uyghurlargha nisbeten bazar riqabetinimu keskinleshturiwetkenliktin Xitay tajawuzchi nefit oghrilliri bilen Uyghurlar otturisidiki asman zémin ixtisadi perq téximu küchiyip ketti.

3) Qirgizistan Sayahet Mezgilide Visa Telep Qilmaydighan Döletler Tizimligini Élan Qildi

Qirgizistan 24 saet uchur torining buyil yeni 2008 – yil 6 – ayning 18 - künidiki melumatigha asaslaghanda, Qirgizistan sayahet mezgilide visa almaydighan döletlerning tizimligini élan qilghan bolup bu döletler, Xitay, Tajikstan, Özbekistan, Qazaqistan, Erminiye , Türkiye, Gordaniye, Yaponye, Vietnam, Mongghuliye, Kuba, Malaysiya qatarliq döletler iken.