Sherqiy Türkistandin Xewer Uchurlar

1 ) Wang Le Quan Amerikigha We Gherip Dunyasigha Hujum Qildi

< Tianshan tori > ning xewer qilishiche, Xitay ommunistik partiyesi siyasi bürosining ezasi, < aptonom rayonluq partikom > ning sekritari Wang Le Quan, 8 – ayning 5 – we 6 – künliri Ürümqide chaqirilghan, < aptonom rayonluq idilogiye we siyasi – qanun sahesi boyiche muqimliq xizmiti yighini > da qilghan sözide, tigh uchini Amerikigha we Amerika bashchiliqidiki gherip dunyasigha qaratqan.

Wang Le Quan yighinda qilghan sözide, < Amerika bashchiliqidiki gherip düshmen küchliri, kishilik hoqoq, millet we din mesilisidin paydilinip uzun mezgillerdin buyan bizge qarita gheripleshtürüsh we bölüshtin ibaret eksiyetchil mahiyitini we jinayi süyqestini yürgüzüp kéliwatidu. Ularning axirqi meqsidi bolsa Zhung guo kommunistik partiyesining rehberlikini we döwlitimizning sotsiyalistik tüzümini aghdurup tashlap, sotsiyalistik Zhung guoni kapitalistik Zhung guogha, birlikke kelgen Zhung guoni, parche – parche Zhung guogha aylandurup, memlikitimizdiki her millet xelqini qaytidin topilang we apetke sörep kirishtin ibaret > dep körsetken.

Wang Le Quan yene, < aptonom rayonimizdiki keng kadirlar, bolupmu her derijilik rehbiri kadirlar shuni éniq tonup yétishi lazimki, Amerika bashchiliqidiki gherip düshmen küchlirining bizge qaratqan < gheripleshürüsh, bölüshtin ibaret siyasi süyqesti hergiz özgermeydu, shunga, siyasi sezgürlikimizni yüksek derijide ashurup, ularning ténchliq bilen özgertiwétish süyqestige qarshi qet’i küresh qilishimiz lazim.

Yene shuni éniq tonup yétishimiz lazimki, bizning bölgünchilikke qarshi kürishimiz, bir meydan hayat – mamatlik kürishidin ibaret, shunga héchqandaq muressege we chekinishke yol qoymasliqimiz lazim > dep bayan qilghan.

Wang Le Quan yene, Sherqiy Türkistandiki her derijilik partiye – hökümet orunlirini, < bölgünchilik > ke qarshi küreshni, özlirining mohim xizmet küntertibige kirgüzüshni telep qilghan.

Yighinda yene, Xelqara weziyet we Uyghurlarning milliy musteqilliq heriketliri heqqidimu etirapliq analiz élip bérilghan.

Gerche Xitay haimiyiti tashqi teshwiqatlirida Uyghurlarning milliy heriketlirini, < teroristik heriket > dep qarilap kelgen bolsimu, emma ichki qismida bu heriketlerning milliy musteqilliq herikiti ikenlikini, ularning < terrorist > emes, belki < bölgünchi > ikenlikini tekitlep kelmekte.

Wang Le Quan yuqari sözidimu Uyghurlarning milliy herikitirige qarita qollunup kéliwatqan < teroist > kélimisini tilgha almihan.

Wang Le Quan, Xitay ommunistik partiyesi siyasi bürosining ezasi bolghini üchün, unung bayanliri Xitay merkizi hökümitige wekillik qilidu.

2 ) Shihu Nahiyeside 5 Neper Ösmür Boghuzlap Öltürülgen

< Tianshan tori > ning 8 – ayning 7 – küni xewer qilishiche, 8 – ayning 5 – küni Sherqiy Türkistanning Tabaghatay wilayitige qarashliq Shihu nahiyeside 5 neper bala paji’elik halda boghuzlap öltürülgen.

Balilarning 4 nepiri oghul, biri qiz bolup, chongi 12 yashta, kichigi bolsa 2 yashta iken.
Qatilliq weqesi Shihu nahiyesige 40 kilométir kélidighan ézida yüzbergen bolup, shu küni chüshtin burun sa’et 11 lerde Ma fu sun isimlik boway öyige qaytip kelgende, 5 newrisining yerde qangha milinip yatqanliqini körgen.

Balilarning ata – anisi kündüzi ishligechke, 7 neper baligha ularning bowisi bilen momisi qaraydiken, balilardin biri sirtqa oynighili chiqip ketkeshke, tasadipi ölümdin qurtulup qalghan. Yene bir balini hammisi öyige élip ketkini üchün umu saq qalghan.

Yuqarqi xewerde, öltürülgen balilarning Xitay yaki Tunggan baliliri ikenlikige dayir héch bir izahat bérilmigen. Kimler teripidin öltürülgenliki namelum, nöwette saqchi dayirliri bu diloni jiddi éniqlashqa kirishken.

3 ) Uyghur Ösmürlirini Xitayda Mejburi Oghurluqqa Séléwatqan Wijdansiz Munapiq Ablikim Heqqide

Muxpirimiz Shahyarining bilgürishiche, nöwette Xitayning ichki ölkilirige Uyghur ösmürlirini mejburi oghruluqqa séliwatqan Ablikim isimlik wijdansiz munapiqning qilmish – etmishliri, Xitayning ichki ölkiliride turiwatan Uyghurlarning qattiq ghezibini qozghighan.

Ablikim isimlik bu jangwa Aqsunung Üchturpan nahiyesidin bolup, Sherqiy Türkistandin 30 gha yéqin Uyghur ösmürni aldap we azdurup Xitayning ichki ölkilirige apiriwalghan, unung yénida teletidin qan yeghip turidighan, hetta ata – anisighimu rehim qilmaydighan 3 – 4 neper chomaqchisi bolup, bu chomaqchilar arqiliq uyghur ösmürlirini bashquridiken.

Unung yénidiki ösmürlerning kichigi 5 yash, chongi 15 yash bolup, Ablikim her küni bu balilarni tehdit bilen urup – tillap kochida yanchuqchuluq we oghruluqqa salidiken. Kechte balilarning hemmisini kichik bir öyge solap qoyidiken, pul oghrilap kelelmigen balilarni urup, ach we susiz qoyidiken, kechte pütün balilarni mejburi qimargha sélip, jez qilip balilarni qerizge boghup qoyidiken we < oghruluq qilip qéringni tölimiseng jéningni alimen > dep tehdit salidiken. Oghruluq jeryanida tutulup qalghan Uyghur ösürliri Xitaylardin we saqchilardin qattiq tayaq yep, heptilep, hetta aylap midir – sidir qilalmay yatidiken.
Uyghur ösmürlirining échinishliq haligha ich aghritqan bezi Uyghur sodigerler bu ehwalni Sherqiy Türkistandiki saqchi orunlirigha melum qilghan bolsimu, emma ularning héch birining kari bolmighan.

4 ) Ürümqidiki < Terorizim > gha Qarshi Xelq Eskerliri

< Xinjiang geziti > ning 8 – ayning 7 – küni xewer qilishiche, Ürümqi shehri Saybagh rayonluq qoralliq saqchi bölümi, rayongha qarashliq 13 idare – jemiyetning ishchi – xizmetchiliridin terkip tapqan < Xelq eskerliri etriti > qurghan bolup, bu etretni 7 – ayning 30 – künidin étibaren bir nuxtigha yighip jiddi herbiy telim – terbiye bérishke bashlighan, telim – terbiye mudditi 15 kün bolup, bularning asasliq wezipisi, atalmish < terorizim > gha qarshi turup, muqimliqni qoghdash iken.

Wetendin kelgen inkaslardin melum bolushiche, nöwette Xitay hakimiyiti, < bölgünchilikke qarshi turush > digen niqap astida Sherqiy Türkistanning herqaysi rayonlirida < xelq eskerliri etriti > ni qurup chiqip, bular arqiliq Uyghurlar zich olturaqlashqan rayonlarda charlash we axtuup tutush herikitini jiddileshtürgen.

5 ) Nikayigha Alghan Xotunlirini Zeherlik Chekimlik Yötkeshke Séliwatqan Mexluq Rozi Heqqide

ismini ashkarilashni xalimighan bir Uyghurning wetendin melum qilishiche, Sherqiy Türkistanning Sanji shehride olturushluq 45 yashliq Rozi isimlik Uyghurning ilgiri – kéyin bolup nikahigha alghan 3 neper ayali Xitayning ichki ölkiliridin Sherqiy Türkistangha zeherlik chékimlik yötkesh jeryanida saqchilarning qoligha chüshüp qélip, hemmisi muddetsiz qamaq jazasigha höküm qilinghan.

Rozi isimlik bu wijdansiz we imansiz mexluqning yirginishlik bir aditi bolup, bir ayalni nikayigha alghandin kéyin, derhal uni mejburi zeherlik chekimlik yötkeshke salidiken, bir ayali qolgha chüshüp qalsa, yene bashqidin xotun élip, ishini dawamlashturidiken, shundaq qilip bichare 3 ayal unung balasigha qélip, menggülük zindangha mehkum bolghan. Emma Rozi isimlik bu jangwa gunahni xotunlirigha artip qoyup, özi qutuliwalidiken we hazirmu ichki ölkilerde timisqilap yürüp kona kespini dawamlashturghan iken.

Hökümetning perwasizliqi we mesuliyetsizlikidin narazi bolghan bir Uyghur, Rozi isimlik jangwaning téléfun nomurini qoshup yollap, chetellerdiki qérindashlirimizdin bu mexluqqa pendi – nesihet qilip qoyushni ötünmekte.

Rozining téléfun nomuri:
Qol téléfuni: 0086 139 997 659 33
Öyining nomuri: 0086 909 543 17 00

6 ) Ürümqide Olturaq Öylerning Bahasi Dawamliq Ashmaqta

Sherqiy Türkistanda Xitay köchmenlirining sanining shiddet bilen köpüyishi, chong shehrlerde, bolupmu noposining 90 pirsentini Xitaylar teshkil qilidighan Ürünqi shehride olturaq öylerning bahasining örlep kétishige sewepchi bolmaqta.

Buyil kirgendin buyan Ürümqide olturaq öylerning bahasi üzlüksiz eship barghan.

Mesilen, < Xinjiang geziti > ning xewer qilishiche, buyil 1 – aydin 7 – ayghiche Ürümqide olturaq öylerning bahasi ottura hésap bilen 3.3 pirsent ashqan bolup, bir kuwadirat métiri 2280 yuange chiqqan.

Buyilning aldinqi yérim yilida Ürümqide yengidin 4 milyon 575 ming kuwadirat métirliq olturaq öy berpa qilinghan.

7 ) Aqsuda Déhqanlarning Yol Boyliridiki Öyliri Mejburi Chéqilmaqta

ETIC ning igellishiche, nöwette Aqsu wilayitining Shayar, Kuchar we Toxsu nahiyesidiki herqaysi éziliq hökümetler, < yéza yollirigha asfalit yatquzimiz, yol boyidiki késekte sélinghan chidamsiz öylerni pishshiq xishta sélinghan öylerge özgertimiz > digen bahane bilen, uyghur déhqanlirining yol boylirigha jaylashqan we lay – kesektin sélinghan olturaq öylirini mejburi chéqishqa bashlighan. Hökümet terep her bir déhqanning öyini chaqqanda, ulargha peqetla 15 ming dane xish yardem qiliiken, bashqa matiriyallarni déhqanlar özi chiqiridiken.

Bu nahiyelerdiki Uyghur déhqanlirining öylirining 95 pirsentidin köpirekining öyliri lay – kesektin sélinghachqa, bu qétimqi öy chéqish herikitide nurghun déhqan öy – makanidin ayrilghan. Naraziliq bildürgen Uyghurlar bolsa, < hökümet bilen qarshilshti > digen bahane bilen soraq – so’algha we iqtisadi jazagha tartilghan.

8 ) Sherqiy Türkistanda Toluq Otturini Püttürgen 154 Ming Oqughuchining Yérimi Oqushsiz Qaldi

< Xinjiang geziti > ning 8 – ayning 7 – küni xewer qilishiche, Sherqiy Türkistanda buyilliq Ali mektepke oqughuchi qobul qilish xizmiti yéqinda axirlashqan bolup, Alim mektep imtahanigha 154 ming oqughuchi qatnashqan we bulardin 84 ming nepiri Sherqiy Türkistandiki we Xitayning ichki ölkiliridiki her derijilik Ali mekteplerge qobul qilinghan.
Bunung ichide Xitaydiki Ali mekteplerge qobul qilinghanlar 45 ming neper bolup, yuqarqi xewerde Ali mektepke qobul qilinghan oqughuchilarning milliti heqqide izahat bérilmigen.
Emma, wetendin kelgen inkaslardin melum bolushiche, her yili Ali mekteplerge qoul qiliniwatqan oqughuchilarning mutleq köp qismi Xitaylar iken.
Uyghurche toluq ottura mekteplerni püttürgen oqughuchilarning Ali mekteplerge qobul qilinish nisbiti 20 pirsentkimu barmaydiken.

9 ) Shanghaidin Kelgen Inkas

Xitayning Shang hai shehride soda qilip turiwatqan bir Uyghurning inkas qilishiche, nöwette Shang hai shehride dellalliq qilip turiwatqan 43 yashliq Aminem isimlik bir Uyghur ayal bolup, Ürümqilik bu dellalning kespi bolsa, mexsusla Sherqiy Türkistandin Uyghur qizlirini, < yuquri ma’ashliq ish tepip bérimen > dep aldap Xitaygha ekilip, bu bichare qizlarni pahishexane hojayinlirigha we qawaqxanilargha satidiken.

Bu dellalning Sherqiy Türkistandiki we Xitaydiki mafialar bilen qoyuq alaqisi bolup, hökümet tarmaqliri we saqchilar bilenmu ep ötidiken. Shunga ununggha aldinip ichki ölkilerge kelgen Uyghur qizliri unung tehdit sélishi bilen na’ilaj yer asti pahishexana we qawaqxanilarda ishleshke mejbur boludiken.

10 ) Xitayning Sherqiy Türkistandiki Baj Kirimi, Xitayning Otturiche Sewiyesidinmu Yuquri

Nöwette Sherqiy Türkistan kishi beshigha toghra kélidighan kirim we turmush sewiyesi jehette Xitay boyiche eng axirqi orunda turup kelmekte.

Gerche Xitay hakimiyiti Sherqiy Türkistangha qarita iqtisadi jehette alahide étibar bérish siyasitini yolgha qoyup, déhqanlarning köpligen bajlirini kechürüm qilghanliqini teshwiq qilip kelgen bolsimu, emma töwendiki qisqighina bir xewer, Xitay hakimiyitining Sherqiy Türkistan xelqining qénini shorawatqanliqini éniqche körsütüp turmaqta:
Mesilen, < Xinjiang geziti > ning 8 – ayning 7 – küni xewer qilishiche, buyilning aldinqi yérim yilida Sherqiy Türkistandiki baj tarmaqlirining omomiy baj kirimi 8 milyart 950 milyon yuange yetken bolup, ötken yilning oxshash mezgilidikidin 35 pirsenttin köpirek ashqan we baj kirimi jehette pütün Xitayning otturiche sewiyesidinmu eship ketken.

11 ) Xitaydiki Charisiz Uyghur Qizliri

ETIC ning ishenchilik qanallardin igellishiche, nöwette Xitayning ichki ölkiliridiki sheherlerde, Türlük sewepler bilen kélip qélip, yurtigha qaytalmay sersan bolup yürgen Uyghur qizlirining sani xélila köp iken.

Bu qizlarning bezisi dellarlar teripidin aldap kélin'gen, bezisi Hökümetning qistishi bilen zawutlarda ishleshke kelgenler bolup, ular dellal we Xitay hojayinlarning qolidin qechip qurtulghandin kéyin, wetenge qaytish imkaniyiti yoq, uyer – buyerlerde yoshurunup yürüp tirikchilik qilishqa mejbur bolidiken.

Mesilen hazir Bei jingda sersan bolup yürgen ghuljuluq Adile isimlik 25 yashliq bir uyghur qizi bolup, wetenge qaytish xirajitini hazirlash üchün Bei jing shehridiki bir kolliktip monchigha waqitliq xizmetke kirgen.