Sherqiy Türkistandin Xewer Uchurlar

1 ) Ürümqide Atalmish < Qosh Tilliq Oqutush Boyiche Xelqaraliq Ilmiy Muhakime Yighini > Chaqirildi

Xitay hakimiyiti, Shérqiy Türkistanda Uyghur ma’aripini Xitaylashurush, shundaqla Uyghur yash – ösmürlirini atsimilatsiye qilish qedimini tézlitish meqsidide élip bériwatqan atalmish < qosh tilliq oqutush > siyasitini aqlash üchün, ichki we tashqi jehette tetür téshwiqat yürgüzüp, esli gherizini yoshurushqa tiriship kélmekte.

Mesilen, < Xinjiang géziti > ning xewer qilishiche, 7 – ayning 28 – küni Ürümqide, Atalmish < Qosh tilliq oqutush boyiche xelqaraliq ilmiy muhakime yighini > chaqirilghan bolup, yighingha, Sherqiy Türkistanning sabiq qorchaq reyisi we < Xitay azsanliq milletlerning qosh tilliq oqutushini tettiq qilish jemiyiti > ning pexri reyisi Tömür Dawamet riyasetchilik qilghan.
Yighingha, Xitayning 18 ölkisidiki 16 milletke mensup 200 din artuq < qosh tilliq oqutush mutexesisi > we Yaponiye, Koriyelerdin kélgen 20 din artuq alim qatnashqan.

Yighinda mutexesisler, < 21 – esirde qosh tilliq oqutushning tereqqiyat alahidiki we yölünishi, qosh tilliq oqutushning neziriyewi asasi we usoli > digen temiler üstide muhakime élip barghan.

Xelqaraliq kishilik hoqoq teshkilatliri, Xitay hakimiyiti teripidin Uyghurlargha qarita yürgüziliwatqan atalmish < qosh tilliq oqutush > ni, < Uyghurlarning milliy alahidilikini yoqutush üchün élip bériliwatqan atsimilatsiye siyasitidin ibaret > dep qarimaqta.

Bu heqte Amerika parlamintidimu bir qanche qétim Xitayning bu siyasitini eyiplep guwaliq bérish yighini uyushturulghan idi.

2 ) Xitay Qoralliq Saqchi Qisimlirining Mu’awin Bash Qomandani Sherqiy Türkistanda

< Xinjiang géziti > ning xewer qilishiche, Xitay qoralliq saqchi qisimlirining mu’awin bash qomandani Xi Zhung Chao bashchiliqidiki armiye wekiller ömiki Sherqiy Türkistangha yétip kélip, 7 – ayning 27 – küni Ürümqide < aptonom ryonluq partikom > ning sekritari Wang Le Quan bilen körüshken.

Körüsüsh jeryanida Wang Le Quan, Xitay qoralliq saqchi qisimlirining Sherqiy Türkistanda atalmish < térorizim > gha qarshi turup, < Xinjiangning muqimliqi > ni qoghdashta zor töhpe qoshqanliqini maxtap kökke kötergen.

Xi Zhung Chaomu qilghan sözide, Sherqiy Türkistanda turushluq qoralliq saqchi qisimlirini zoraytish üchün zor tirishchanliq körsetkenlikini bayan qilghan. Bu qétimqi körüshüshte, qorchaq reyis Ismayil Tiliwaldimu birge bolghan.

Nöwette Sherqiy Türkistanda Xitayning muntizim armiyesidin sirt, peqet qoralliq saqchi qisimliri eskerlirining sanila 100 mingdin ashidu we bular chégra boylirigha we Uyghurlar zich olturaqlashqan jenobi rayonlargha yérleshtürülgen. Bular, Sherqiy Türkistanda yüzbergen milliy inqilablarni we xelq isyanlirini basturush wezipisini ötep kélmekte.

3 ) Sherqiy Türkistanda 300 Neper Türme Saqchisigha Médal Tarqitildi

< Ürümqi kéchilik géziti > ning xewer qilishiche, 7 – ayning 28 – küni Ürümqide chaqirilghan, < Xitayda Emgek bilen özgertish tüzimining yolgha qoyulghanliqining 50 yilliqini tébriklesh yighini > da, Sherqiy Türkistanda türme saheside 25 yildin artuq xizmet qilghan 300 nechche saqchigha ayrim – ayrim halda altun we kömüsh médal tarqitip bérilgen.
Yuqarqi xewerde körsütülishiche, hazirgha qeder Sherqiy Türkistandiki 11 emgek bilen özgertish meydanlirida 150 mingdin artuq mehbus terbiyilengen.

4 ) Sherqiy Türkistanda Un'ning Bahasi Örlep Ketti

< Xinjiang géziti > ning 7 – ayning 30 – küni xewer qilishiche, buyil 7 – ay kirgendin buyan Sherqiy Türkistanda un'ning bahasi omomiy yüzlük örlep ketken we bir ay ichide bahaning örlesh nisbiti 10 pirsentke yétip barghan.

Mesilen, Ürümqide, 10 kün burun 25 kiloluq bir xalta aq un'ning bahasi 55 yuan bolghan bolsa, hazir 60.50 yuan'ge chiqqan.