Siz Uyghurmu?

Abdureshid Haji Kérimi

Essalamu Eleykum Uyghur Qérindashlar !

Xitay kommunistik partiyisi, "Shinjang Uyghur aptonom rayonluq partkom" höjjet tarqitip qandaqtur, millitimizni , özmillitidin waz kéchip millitimizni "Xitay" milliti déyishge,millitimizni özlirining qedimdin tartip qollinip kelgen Uyghur télidin waz kechgüzüp "Xitay" téli déyishke, millitimizni kök bayraqtin waz kechtürüp " qizil bayraq" ni millitimizning bayriqi déyishke mejburlashtek rezil -peskeshliklerni mejburi ilip barmaqta.

Tarixtin buyanqi herqandaq bir dewrde Xitay sulaliliri oylapmu baqmighan we oylinishqa pétinalmighan bu rezil peskeshlik - bishemlikni bügünke künde Xitay kommunistlirining bizge mejburi téngishi, Xitay kommunistlirining millitimizni yer sharidin yoqutush jinayi shumluqini ishqa ashurush yolida élip bériwatqan qedimining tizlishiwatqanliqidin, chong dölet térrorézimini yürgüziwatqanliqining gewdilik ipadisidin ibaret.

Biz Xitay kommunist térrorést hakimiyitining millitimizge tangmaqchi bolghan bu zorawanliq siyasitige qarshi turush üchün tizdin tedbir qollinip emeli heriketke ötüshimiz lazim.
Herqandaq bir Uyghur özining Uyghur milliti ikenlikini saqlap qilish üchün hemme waqit milliy qiyapetni ipadileydighan milliy en'eniwi kiyim bilen kiyinishi, bolupmu milliy dawaning béshida turup paaliyet élip bériwatqan Uyghur teshkilatliri rehberlirining bashlamchi bolup milliy qiyapet bilen meydan'gha chéqishini, adettiki ezalerningmu hemme waqit özining Uyghur millitidin ikenlikini ispatlaydighan Uyghur kiyimni kéyishini murajet qilimen.

Millitimizning Uyghur til- yéziqining menggü saqlinip qilishigha kapaletlik qilish üchün ,hazir ishlitiwatqan barliq tor betlirini Uyghur yéziqigha aylandurup, tor bétini birla waqitta Uyghur kona yéziqida, Uyghur latin yéziqida, Uyghur kéril yéziqida oqughini bolidighan qilip özgertishni tizdin emelge ashurushni tewsiye qilimen.

Uyghurlarning birla yéziqi bar u bolsimu,'Uyghur ereb élipbesi asas qilin'ghan Uyghur yéziqi , Uyghur yéziqi dunya til qamusigha kirip bolghini newaq bolghan bolsimu chet'ellerdki yene bezi tor betliri ta hazirghiche latin yéziqini qolliniwatidu. Kompyutérdin we yumshaq détaldin azraq xewiri bar herqandaq birkishi biliduki. Uyghur kona yéziqini herqandaq bir tetür kuch, herqandaq bir hakimiyet , herqandaq bir shexsi ,meyli u kim bolushidin qet'iy nezer ,wang lé chuen guruhidin tartip, xujin taw guruhighiche bolsun menggü özgertelmeydu. Shundaq turughluq bezi tor betliri tixighiche hich kim ihtirap qilmighan "latin Uyghur yézighi, kompyutér Uyghur yézighi" deydighan, yéziq élipbesi birlikke kelmigen bir yéziqini qollinip bir sözni neche xil herp bilen yazidighan ehwal hélighiche mewjut bolup saqlanmaqta. Wetendiki tor betlerning alla burun kona yéziqini gülliniwatqanliqini bilip turupmu weten sirtidiki bezi muhim tor betliri hazirghiche yene latin yéziqini qolliniwatidu. Shuning üchün tor betliri choqum Uyghur kona yéziqigha özgertilishi, Uyghur tilida chiqirilishi kérek.

Millitimizni we til -yéziqimizni saqlap qilishqa menggü kapaletlik qilimiz deydikenmiz, ailimizde perzentlirimizge choqum Uyghur tilida sözlishishimiz lazim. Özimiz turuwatqan döletdiki dölet tilini balilirimiz muqerrer halda mektepdiki muhit sharaitida , kündilik turmush sharaitida ügünüp kételeydu. Bezi aililer öyliride néme üchünki balilirigha Uyghur tilida sözlimey bashqa tilda sözlewatqanliqini kördüm, kashki u kishi özi turuwatqan döletning tilini yaxshi bilse idi, u meyliti, emma u adem özimu yaxshi sözliyelmeydiken, undaq turughluq néme üchün balilirigha Uyghur tilida sözlimeydu?

Milliy örp -adetke kélidighan bolsaq buningdin söz échish bek tes. Özimizning shundaq yaxshi milliy örp adetlirimiz, yarishimliq milliy kiyimlirimiz turughluq chet'elge chiqqinigha bir yil bola bolmay qandaqtur "chet'elning kiyimi " dep qamlashmighan kiyimlerni kiyiwatidu, millitimizge yat adetlerni özlirige yuqturiwatidu. Ata anilar ularni milliy örp - adet bilen terbiyileshke köngül bölmeywatidu. Bu bekmu xeterlik we qorqunchluq, derhal eslimizge qaytishimiz kérek !

Bir millet özining milliy mewjuduyitini saqlap qilishni xalaydiken, choqum milliy örp adettin tartip, milliy kimlikkiche diqqet qilishi lazim. Biz chet'elde yashawatqan herbir Uyghurlar Xitay kommunistlirining millitimizni asmélatsiye qilip yoqutush siyasitige qarshi turush üchün emeli herikitimiz bilen uninggha qarshi ish qilishimiz lazim. .