|
Ürümqide, <Xitay Pilanliq Tughut Jemiyiti> Qurulghanliqining 27 – Yilliqi
Xatirilendi
< Tianshan tori > ning xewer qilishiche, 5 – ayning 24 – küni kechte
Ürümqidiki xelq meydanida, < Xitay pilanliq tughut jemiyiti > ning
qurulghanliqining 27 – yilliqini xatirilesh pa’aliyiti uyushturulghan bolup,
bu pa’aliyetning asasi meqsidi, ammining pilanliq tughut xizmitige bolghan
aktipchanliqini we angliqliqini ashurushtin ibaret iken.
Kommunist Xitay hakimiyitining Uyghurlargha qarita mejburi yürgüzüp
kéliwatqan < pilanliq tughut > siyasiti, Sherqiy Türkistanda Milliy ziddiyet
we toqunushlarning, shundaqla Xitay hakimiyitige qarshi Milliy
heriketlerning kündin – künge küchüyüp bérishigha sewepchi bolup kéliwatqan
eng asasliq amillarning biri.
Uyghurlarni öz wetinide azsanliq orungha chüshürüp qoyush we peydin – pey
ularning neslini qurutush meqset qilinghan bu siyaset yolgha qoyulghan 1988
– yilidin buyan, Sherqiy Türkistan Xelqi türlük shekiller arqiliq özlirining
naraziliqlirini we qarshiliqlirini bildürüp kelgen we bu jeryanda birqanche
qetimlap keng – kölemlik xelq isyanliri meydangha kelgen bolsimu, emma
kommunist Xitay hakimiyiti yerlik xelqning naraziliqlirini héch bir waqit
nezerge almidi we < pilanliq tughut siyasiti > ni teximu qattiqqolluq bilen
ijra qilip keldi.
Bügünki künde, meyili chetellerdiki uyghur teshkilatliri bolsun, yaki weten
ichidiki yerasti uyghur teshkilatliri bolsun, Xitayning < pilanliq tughut
siyasiti > ni, uyghur xelqining neslini yoqutushni meqset qilghan fashistik
bir siyaset, dep qarimaqta we Xitay hakimiyitining bu siyasitige qarshi
turuhsni, özlirining eng mohim küntertiplirining biri qilip kelmekte.
Xitay hökümiti < chong gherbi shimalni échish > digen niqap astida Sherqiy
Türkistanni asas qilghan milliy rayonlargha keng kölemde Xitay köchmini
yötkesh, bu rayonlarning tebiy bayliqlirini bulang – talang qilish, az
sanliq milletlerge qaritamu pilanliq tughut siyasitini yolgha qoyup, bu
milletlerning köpüyüp kétishining aldini élish arqiliq, bu rayongha yötkep
kélinidighan Xitay köchmenliri üchün azade zémin hazirlashqa tiriship keldi.
Mesilen, < Xinjing istatistika idarisi > ning sanliq melumatida
körsütülishiche, 1949 – yili Sherqiy Türkistandiki Xitaylarning sani 291
ming, 2006 - yili bolsa 7 milyon 711 ming;
Uyghurlarning 1949 – yilidiki sani 3 milyon 291 ming 100, 2005 – yilidiki
sani bolsa 8 milyon 823 ming 500 neper.
Xitay hakimiyitining kelgüsi nishani, Sherqiy Türkistandiki Xitay
köchmenlirining sanini 100 milyongha yetküzüshtin ibaret..
|
