Sherqiy Türkistanda Makansiz Qalghan Uyghurlarning Taghu Deshtlerdin Makan Tutishimu Qanunsiz Hésaplinip Qoghlandi Qilinmaqta

Rukiye Turdush.

Tianshan torining xewer qilishiche , on künlük idiye xizmet ishlengendin kéyin Yamanliq taghdiki Uyghurlarning öyliri bügün , saybagh rayonluq xelq hökümiti, saybagh rayonluq mamuri ishlar qanun tuzum orgini, saqchilar, qurush idarisi we yer pilanlash idarisidin ibaret 20 nechche orunning qatnishishi bilen resmi örüp tuzliwitilishke bashlanghan. Peqet, öy igisi éghir kesal bolsa yaki öyde tughutluq ayal, éghiryaq ayal bolsa waqitliq öriwetilmey saqlap qélinghandin bashqa, öylerning hemmisi tup tuz qiliwétilgen. Xewerde “ bu öylerning kopinchisi addila qilip plastik haltilargha topa toldurup tizip yasiwélinghan bolghacqa örüp tuzliwétish xizmiti héchqanche qiyingha toxtimidi..” dep yézilghan bolup hetta xewerni yazghan muxbirmu insan turush mumkin bolmaydighan ashundaq öylerde turiwatqan ahalilerge ich aghritish bu yaqta tursun ularning öylirini asanla örüp tuzliwetkenligidin pehirlengen.

Yamaliq taghda yashaydighan ahalining hemmisi bashqa sheherledin ziminlirini hökümet baj séliqqa hisaplap tartiwalghachqa öy makansiz qélip yurtini tashlap chiqip ketken we yaki urumchige kesal dawalitishqa kélip öy makanlirini setishqa mejbur bolup ihtisadidin putunley ayrilip barar turar yeri qalmighan Uyghurlar bolup, Sherqiy Türkistanning esli igisi bolghan uygurlar emdi adem turmaydighan ashu taghdinmu qoghlanghan. Xewerde yézilghan “ peqet kesal we tughutluq ayallarghila öyliride watliq turup turushqa ruhset qilindi” digen uchurgha qarighanda Xitay hökümitining bu Uyghurlar köchup kirgudek héchqandaq bashqa birer jay bermigenligi éniq. Ular ashu eski öy makanliridinmu qoghlanghan, bu Uyghurlarning nerge baridighanlighi toghriliq héchqandaq melumat bermigen bolup, Sherqiy Türkistandin ibaret bay ziminning igisi bugunki kunde öy ziminlirida, hetta urush boliwatqan memliketlerdiki xoshna doletlerdin panaliq tiliguchilerchilikmu etibagha erishelmey qoghlandigha aylanmaqta, chünki tajawuzchi Xitay hökümiti Uyghurlarni ochuq ashkara keng kolemda qirip tugitiske petinalmighini bilen, Uyghurlarning öy ziminigha put dessep turush we yasash imkaniyitini putunley uzup tashlimaqta.

Hewerde éytilishiche , Yamanliq taghning shimali qismidiki gulistan rayoni we nurluq rayonidinla 355 ahalining öyi “ qanunsiz igelliwélinghan rayondiki qurulushlar dep qarilip oriwetilgen bolup bu jemi 10900 kuwadirat metir kélidiken. Bu yil urumchi shehiride jemi 600 ming kuwadirat metir yerdiki mushuninghga ohsash qanunsiz igelliwélinghan yerlerdiki öyler örüp Xitay hökümiti teripidin tartiwélinidiken. ETIC ning ishenchilik menbelirige asaslanghanda ichkiridin chiqqan köchmen Xitaylarning Sherqiy Türkistanda xalighanche zimin igellep öy sélishigha ruhset qilinidighan bolup hetta ularning makanlishiwélishi uchun 30,000 yuan xelq puli yardem berilidiken, hemde ular bosh yerlerni échip “ Xinjiang” ni güllendürishke hesse qoshquchilar dep qarilidiken. Bosh yerlerge öysalghan Uyghurlarning öyliri bolsa qanunsiz öyler dep tuzliwétilmekte.

Gerche Xitay hökümiti Uyghurlani öy ziminidin ayrishni , ezeldin öylirining asasliq nishani qilip kéliwatqan bolsimu, olimpic yighini ularning bu rezil niyitini yenimu tezleshturiwetti. chünki Hitay hökümiti olimpik yighini harpisida, qolida héchnimisi bolmighan namrat Uyghurlar amalsiz addila qilip séliwalghan öylerni örüp tashlap, heqara jemiyetlerning aldida namratliqni yoshurmaqchi bolghan bolup, bu namrat Uyghurlargha héchqandaq tolem berilmigenligi éniq , chunki bu öylerning hemmisi ularning neziride atalmish “ qanunsiz” dep qaralghan. Democratic doletlerde birer ahalining makansiz qélishi hökümetning gunahi we qanunsizlighi hisaplinidighan bugunki kunde, Xitay hökümitining controllighi astidiki Uyghurlarning öylirining ziminidiki bir parche bosh zimingha ige bolishi Uyghur ahalisining gunahi we qanunsizlighi dep qarilip, öy maknsiz qélshqa mejburlanmaqta. Ténichliq dostluq we parawanliqning smiwoli bolghan xelqaraliq olimpic yighinining insan heqlirini halighanche depsende qiliwatqan, mushundaq bir memliketteechilmaqchi boliwatqanlighi Uyghurlani qattiq ghezeplenduridu. Chetellerde yashawatqan nurghun Uyghurlar bu heqtiki ziyaritimizni qobul qilip “heqara jemiyetlerning ,democratic döletlerning közi körmidu? Olimpic yighinini Xitaydek bir memlikette ötküzüshke ruhset qilghanliqning özila, olimpic yighining meniwi qimmitini yerge urghanliq emesmu? bu Xitay hökümitining horigini téximu osturiwetidu” diyish arqiliq özlirining xelqara jemiyetlerge bolghan küchluk ishenchillirining yerde qéliwatqanlighini ipadilidi.