< 2007 – Yilliq Ottura We Gherbiy Asiya Axbarat Muhakime Yighini > Ürümqide Chaqirildi

Xitay, dunya bolyiche axbarat we metbu’at erkinliki eng qattiq depsendichilikke uchrawatan mustebit we dektator döwletlerning biri bolup, Xitay axbaratchiliqi, kommunistik idilogiyedin bashqa hech bir siyasi qarash yaki pikirni etirap qilmaydu we sighdurmaydu. Shunga, erkin pikir qilghanliqi we heqiqetni otturigha chiqarghanliqi sewebidin jazagha tartilip türmilerde chirip yetiwatqan muxpir we yazghuchilarning sanimu az emes.

Hetta Bei jing olimpik yighini yeinlishiwatqan shu künlerde, Xitay hakimiyitining chetel axbarat wastilirigha qarita türlük cheklesh tedbirlirini yolgha qoyuwatqanliqi, dunya metbu’atliride talash – tartish qilinip kélinmekte.

Unung üstige Sherqiy Türkistan Xitay boyiche axbarat sahesige qaritilghan cheklesh, nazaret qilish we basturush siyasiti eng qattiq ijra qiliniwatqan rayon bulup, bu rayonda axbarat erkinliki yaki pikir erkinliki digenlerdin söz echish esla munkin emes.

Ehwal shundaq turuqluq, 5 – ayning 20 – küni Ürümqide 10 döwlettin kelgen 43 döwlet derijilik axbarat orginining qatnishishi bilen, < < 2007 – yilliq ottura we gherbiy asiya axbarat muhakime yighini > chaqirilghan bolup, qiziq yéri, bu Xelqaraliq axbarat yighinigha atalmish < aptonom rayonluq partikom teshwiqat bolumi > sahipxanliq we riyasetchilik qilghan.

Axbarat we pikir erkinlikining esheddi düshmini hisaplanghan Xitay kommunistik partiyesi sahipxanliq qilghan bu qetimqi yighingha, Qazaqistan, Qirhizistan, Özbekistan, Tajikistan, Rosiye fedirassiyoni, Okrayin, Iran, Türkiye, Pakistan, Türkmesintan, Iraq qatarliq döwletlerdiki asasliq axbarat wastilirining mesulliri qatnashqan.

Xitay merkizi teshwiqat bölümi, Xitay bash ministirliki axbarat ishxanisi, Xinhua axbarat agentliqi, Xitay axbarat jemiyiti … qatarliq Xitayning eng asasliq axbarat organlirining mesullirimu Ürümqige yetip kélip bu qetimqi yighingha qatnashqan.

Yighinning asasi temisi, chetel axbarat wastilirigha, Xitay hakimiyitining Sheriy Türkistan xelqighe qiliwatqan atalmish < ghemxorluqi > ni web u rayonning < chong yax’shi weziyiti > ni anglitish iken.

Xitayning axbarat sahesige qaratqan basturush siyasetliri taza ewjige chiqqan we bu seweptin Démokratik ellerdiki nopozluq axbarat wastiliri 2008 – yilidiki Beijing olimpik yighinini bayqut qilishqa hazirliniwatqan bir peytte, yuqarqi 10 döwletning qilche nomus hes qilmay, Xitayning chaqiriqigha awaz qoshup bu qetimqi yighingha qatnishish üchün Ürümqige kelgenliki, chetellerde pa’aliyet élip bériwatqan Uyghur teshkilatlirini qatiq ghezeplendürdi.
Germaniydiki < Sherqiy Türkistan informatsiyon merkizi > ning reyisi Abdujelil Qaraqah ependi bu heqtiki qarashlirini otturigha qoyup, < Xitay hakimiyiti, özige oxshash bezi déktator we gheyri démokratik döwletlerning axbarat wastiliridin paydilinip, özlirining Sherqiy Türkistan xelqighe séliwatqan chékidin ashqan zulmini dunya jama’etchilikidin yoshurushqa, Sherqiy Türkistandiki riyal weziyetni burmilashqa urunup kéliwatidu, meni qattiq epsuslandurghini, Yawropa birlikige namzat bolghan, démokratiyélishish jehette chong qedem tashlawatqan, hemmidin mohimi biz bilen qan we din qérindash bolghan Türkiye jumhuriyitining axbarat wastiliriningmu bu qétimqi yighingha qatnishishidin ibaret. Elwette Okrayinmu bunung ichide, bu döwletler mesuliyetsizlerche élip barghan bu qilmishini öz xelqighe we erkin dunya döwletlirige qandaqqmu anglitar ? > dep körsetti.

Abdujélil qaraqash ependi yene, Xitayning Sherqiy Türkistanning tebiy bayliqlirini talan – taraj qilish, yerlik xelqni atsimilatsiye qilip yoqutush we Sherqiy Türkistan arqiliq gheripke kengiyish meqsidide yolgha qoyup kéliwatqan atalmish < chong gherbiy shimalni echish pilani > bolsa dunya jama’ethilikige huddi Sherqiy Türkistan xelqighe bexit yaritidighan pilandek qilip körsütüshke tirishiwatqnliqini, dunya jama’etchilikining, bolupmu erkin dunyadiki axbarat wastilirining Xitayning bu siyasi neyrengwazliqidin agah bolushi lazimliqini alahide tekitlep ötti. .