Pamir Weqesining Tesiridinmu ?

Uyghurlarda,< it, urghuchisigha amraq > deydighan bir maqal – temsil bar, Xitay mustemlikichilirining ortaq alahidiliki shuki, yumshaqbashliq qilip bozek bolghansiri shilleng’ge minimen deydu, meydengni kérip chiqip urup tursang, tillap tursang < way ghojam > deydu. Yalaqchiliq qilip tursang közige ilmaydu, tenqitlep, hökürep tursang ürküydu we tep tartidu !

Xitay merkizi hökümitining yeqinda Pamir igizlikige jaylashqan Aqchi nahiyesini < memliket boyiche nuxtuluq halda namratliqtin qutquzidighan sinaq nahiye > qilip bekitkenliki, yuqarqi eqiliye sözlirining mezmonigha mas kélidu. Chünki Aqchi nahiyesi, buyil 1 – ayning 5 – küni Milliy musteqilliq jengchiliri bilen Xitay eskerliri otturisida qoralliq toqunush yüz bergen Aqtu nahiyesining xosh’nisi, shundaqla meshhur Barin we Kosrap yézilirighimu yeqin.
Texi buyil 1 – ayda Pamir weqesi yüz bergenge qeder, Aqtu we Aqchi digen nahiyelerni Merkezdiki Xitay rehberliri turmaq, hetta < aptonom rayon > diki emeldarlarmu bilmeytti, chünki Uyghurlar zich olturaqlashqan bu nahiyeler 50 nechche yildin buyan Xitay hakimiyiti teripidin kari bolmay öz halighan tashliwetilgen we < memliket boyiche eng namrat nahiye > dep nami chiqqan nahiyiler idi.

< Xinjian géziti > ning 4 – ayning 3 – küni xewer qilishiche, buyil 3 – ayning 9 – küni Xitayning mu’awin döwlet reyisi Zeng Qing Hung Bei Jing’da < memliketlik xelq wekiller qurultiyi > gha qatnishiwatqan Sherqiy Türkistan < wekilliri > bilen söhbet ötküzgende, Aqchi nahiyesining ayallar birleshmisi reyisi Meryem Muti unung’gha Aqchi nahiyesidiki déhqanlarning namratliq ehwalini inkas qilghanmish, Xitay rehberliri Aqchi nahiyesidiki déhqanlarning kishi beshigha toghra kélidighan kirimining pütün Sherqiy Türkistandiki déhqanlarning otturiche kirim sewiyesidinmu yene 42 pirsent töwen turidighanliqini, pütün nahiyediki déhqanlarning 45 pirsentining namratlardin teshkil tapqanliqini anglap < heyran > qalghanmish we jiddi muzakire qilish arqiliq, mushu ayning beshida Aqchi nahiyesi < memliket boyiche nuxtuluq halda namratliqtin qutquzulidighan sinaq nahiye > qilip békitilgenmish.

Xitay hökümitining yuqarqi qararni élishida, Aqchi nahiyesining xoshnisi bolghan Aqtu nahiyesining kosrap yézisida yüz bergen weqening tesiri bolup – bolmighanliqi heqqide eniq melumat bolmisimu, emma bu qetim Bei Jingda chaqirilghan < memliketlik xelq wekiller qurultiyi > jeryanida chetellik muxpirlar Xitay rehberliridin buyil 1 – ayning 5 – küni Pamir rayonida yüz bergen qoralliq toqunushqa dayir so’allarni sorighan idi.

Bezi Uyghur siyasi küzetküchiler, Xitay hakimiyitining yuqarqi herikitini Kosrap weqesi bilen munasiwetlik dep qarashmaqta !

Chünki Kosrap weqesidin buyan xelqaraliq kishilik hoqoq teshkilatliri Xitay hakimiyitini kosrap weqesining heqiyqi ehwalini ashkarilashqa we kishilik hoqoq teshkilatlirining neq meydangha bérip tekshürüsh élip bérishigha ruxset qilishqa qistap kelgen idi. .
.