|
Xitay Hökümiting Milliy Ma’aripni Xitaylashturushtiki Yéngi Pilani
<Xitay hakimiyiti, Uyghurlarning milliy ma’aripini Xitaylashturush
qedimini üzlüksiz ashurup kelmekte. Bundin ikki yil burun Xitay hökümiti
Xitayning ichki ölkiliridiki Xitay ottura mektepliride < Xinjiang toluq
ottura sinipi > ni tesis qilip, Sherqiy Türkistanning herqaysi rayonliridiki
Uyghur milliy mekteplerde oquwatqan Uyghur oqughuchilarni Xitaygha yötkep
apirip, ene shu < Xinjiang toluq ottura sinipi > da oqutushqa bashlighan,
yene ox’shash mezgilde Sherqiy Türkistandiki Xitaylar zich olturaqlashqan
sheherlerdiki Xitay mektepliridimu Uyghurlar üchün mexsus < toluqsiz ottura
sinipliri > ni tesis qilip, bularghimu milliy mekteplerdiki Uyghur
ösmürlirini yötkep kelip oqutushqa bashlighan, Xitay hakimiyitining bundiki
tüp meqsidi, Uyghur ewlatlirini atsimilatsiye qilish, ismi Uyghur, emma
wujudi Xitay mediniyiti bilen zeherlengen yengi bir ewlat Uyghurlarni
barliqqa keltürüsh idi.
< Tianshan tori > ning 2 – ayning 16 – künidiki xewiride körsütülishiche,
Xitay hökümiti buyilning ichide yene Ürümchi, Qaramay, Xihenze, Küytung,
Sanji, Korla, Qomul we Aqsu qatarliq 8 sheherdiki Xitay mektepliridimu yene
< rayon ichi toluq ottura sinipi > digen nersini tesis qilip, Milliy
mekteplerde oquwatqan Uyghur oqughuchilarni bu siniplargha yötkep kelip
oqutushni pilanlighan.
Sherqiy Türkistanda Xitaylar zich olturaqlashqan sheherlerdiki Xitay
mektepliride Uyghurlar üchün mexsus tesis qilinghan < toluqsiz ottura
sinipliri >, 2004 – yilidin etibaren oqughuchi qobul qilishqa bashlighan
bolup, deslepki yili 1000 neper, 2005 – yili 3000 neper, 2006 – yili bolsa
5000 neper Uyghur oqughuchini qobul qilghan idi, Xitay hakimiyiti, meyli
ichki ölkilerde tesis qilinghan atalmish < Xinjiang toluq ottura sinipliri >
yaki Sherqiy Türkistanda tesis qilinghan < toluqsiz ottura sinipliri >
bolsun, ulargha qobul qilinidighan Uyghur oqughuchilarning sanini yildin –
yilgha ashurup kelmekte.
Xitay hakimiyitining Milliy ma’aripni Xitaylashtürüsh siyasiti,
Uyghurlarning esirlerdin buyan dawamlashturup keliwatqan Milliy ma’aripini
hazir palech halgha chüshürüp qoyghan bolup, yiligha nechche minglighan
tejirbilik Uyghur oqutquchilar Xitay hakimiyiti teripidin < Xitaychini
bilmeydu > digen bahane – sewep bilen mekteplerdin mejburi heydelmekte yaki
bashqa kesiplerge yüzlendürülmekte.
|
