Xitay Tashqi Ishlar Ministirlikining Bayanatchisi, Hüseyin Jélil Heqqide Toxtaldi

< Tianshan tori > ning xewiride körsütülishiche, bügün chüshtin keyin Xitay tashqi ishlar ministirlikining bayanatchisi Bei Jingda muxpirlarni kütiwélish yighinida qilghan sözide, Hüseyin Jélil heqqide toxtalghan.

Bayanatchi, bir muxpirning, < tünögün Kanada yershari pochta gezitide, Ürümchi sot mehkimisining terorist digen jinayet bilen Kanada puxrasi Hüseyin Jélilni sotlashqa bashlighanliqini we kanadaning Xitayda turushluq elchixana emeldarlirining sotlinish ehwalini biwaste küzitishni telep qilghanliqi xewer qilindi, Xitay terep bununggha qandaq qaraydu ? > digen so’aligha jawap bérip, Hüsenyin Jélilning Xitay gerejdani ikenlikini, unung yene BDT teripidin bekitilgen Xelqara teroristik teshkilat bolghan < Sherqiy türkistan islam herikiti > ning gholluq ezasi ikenlikini we unung bir yürüsh zorawanliq heriketlirige qatnashqanliqini, unung Xelqara boyiche tutush buyruqi chüshürülgen jinayetchi ikenlikini, shunga Xitayning munasiwetlik organlirining uni qanun boyiche sotlawatqanliqini bayan qilghan.

Bayanatchi yene, Hüseyin Jélilning Xitay gerejdani ikenlikini, shunga unung dilosining Kanada bilen Xitay otturisida imzalanghan deplomatik kélishimlerning rohigha mas kelmeydighanliqini ilgiri sürgen.

RFA ning xewer qilishiche, Xitay hökümiti kanada tewelikidiki Uyghur diniy zat Hüseyin Jélilni 2 - Féwral küni ürümchide sotlashqa bashlighanda kanadaning béyjing elchixanisidiki diplomatlar sot meydanida hazir bolalmighan, Hüseyin Jélilning xanimi kamile tilendibayiwaning eskertishiche, kanada elchixanisi Hüseyin Jélilning sotlinidighanliqini bilsimu, lékin Xitaylar sotning 2 - Féwral küni échilidighanliqini kanada terepke uqturush qilmighan. Netijide kanada hökümiti Hüseyin Jélilning 6 saet dawamlashqan ötken jüme künki sotigha közetküchi süpitide adem qatnashturalmighan.

Kanada "glob we pochta" géziti charshenbe künki xewiride, bu déloda kanada diplomatlirining bir chetke qayrip qoyulghanliqini we bu kanada konsérwatiplar hökümitining ghezipini qozghighanliqini bildürdi. Mezkur gézitning eskertishiche, kanada bash ministiri stipan xarpér we tashqi ishlar ministiri pétér makkay, Hüseyin Jélilning sotlanghanliqini seyshenbe küni anglighan we Xitay dairilirining kanada elchixanisi bilen hemkarlashmighanliqidin narazi bolghan.

Hüseyin Jélilning weqesi 2006 - Yili kanada bilen Xitay arisidiki diplomatik sürkilishning merkizi nuqtisidiki muhim mesililerning biri bolup qalghan idi. Bash ministir stipan xarpér, shu yili noyabirda wéytnamda ötküzülgen asiya - ténch okyan bashliqlar yighini mezgilide xu jintaw bilen körüshüp, Hüseyin Jélil mesilisini otturigha qoyghan we kanada diplomatlirining Hüseyin Jélilni yoqlishigha yol qoyushni telep qilghan. U, " eger bir kanada puqrasi 3 - bir dölette tutulup, Xitayda türmige solansa, bu kanada üchün jiddiy mesile dégenliktur" dep tekitligen idi.

Lékin xu jintaw, stipan xarpérning telipini ret qilghan shundaqla Hüseyin Jélilni kanada puqrasi, dep qarimaydighanliqini bildürgen. Kanada Uyghur jemiyitining reisi Memet Toxti, Xitayning kanada diplomatlirini Hüseyin Jélilning sotigha chaqirmighanliqigha kanada dairilirining jiddiy qarawatqanliqini eskertti.

Ismini ashkarilashni xalimaydighan kanada emeldarlirining eskertishiche, bash ministir stipan xarpér, kanada diplomatlirining weqege chüshenche bérishini telep qilghan shundaqla kanada tashqi ishlar ministiri pétér makkayning bayanatchisi dan dugas, ministirning weqege "narazi bolghanliqini" we kanadaning béyjingdiki elchixanisi bilen alaqilashqanliqini bildürdi. U, "glob we pochta" gézitidiki bayanatida, "Xitay hökümiti kanada elchixanisi bilen hemkarlashmidi. Lékin biz Hüseyin Jélilge néme bolghanliqini dawamliq sürüshtürimiz " deydu. Dugan, bash ministir xarpérning xapa bolghanliqi heqqidiki xewerge baha bermigen bolsimu, lékin tashqi ishlar ministiri pétér makkayning narazi bolghanliqi rast, dep körsetti we uning weqeni sürüshtürüwatqanliqini bildürdi.

Hüseyin Jélilning jüme künki sotigha uning wetendiki achisi, chong oghli we anisi qatarliqlar bolup aile jemetidiki 16 kishi qatnashqan. Kamile xanimning eskertishiche, Hüseyin Jélil sotta teptish dairilirining eyibnamisini ret qilghan bolup, iqrarnamining éghir ten jazasi astida élinghanliqini bildürgen. Kamile, yoldishining sotlanghanliqini "uyatsizlarche" heriket, dep eyiblidi shundaqla Xitay dairilirini xelqara qanunlargha hörmet qilishqa chaqirdi.

Xewerlerge qarighanda béyjingdiki kanada elchixanisi pat yéqinda ürümchige diplomatlirini ewetmekchi we Hüseyin Jélilning ailisidiki bilen körüshüp, ularning sotta anglighan we körgenlirini igilimekchi iken. Kanada Uyghur jemiyitidiki Memet Toxti, Xitaylar Hüseyin Jélilning tughqanlirini "kanadaliqlargha uchur bersenglar öltürüwétimiz, dep qorqutqanliqini bildürdi. Uning eskertishiche, sot ötken jüme küni échilghan bolsimu, lékin ular düshenbe küngiche kanadadiki kélinige sotning heqiqiy ehwali heqqide uchur bérishtin bash tartqan.

Hüseyin Jélilning ten jazasigha uchrash weqesi kanada metbuatlirida zor ghul - Ghula qozghimaqta. " Glob we pochta " géziti, uning ten jazasigha uchrighanliqi"stipan xarpér dewridiki eng chong dilolarning birige yéngi bir amilning qoshulghanliqini körsetmekte, dep yazdi.

Seyshenbe küni kanada parlaméntida Hüseyin Jélil weqesi bes munazire qilindi. Kanada libéral parlamént ezasi dan miktéyg, Hüseyin Jélilning ten jazasigha uchrighanliqi heqqidiki xewerlerning "pewquladde jiddiy" mesile hésablinidighanliqini bildürgen shundaqla bash ministirning shexsen özining xu jintawgha téléfon qilishni telep qildi. U, "eger bu yerde éytilghanlar rast bolsa, bash ministirning biwaste xu jintaw bilen alaqiliship, bu mesilini hel qilishi artuqche emes " deydu.

Kanada konsérwatiplar parlamént ezasi héléna géorgés, kanada parlaméntidiki libérallarni stipan xarpér Hüseyin Jélilning mesilisini kötürüp chiqip, Xitay - Kanada munasiwitige ziyan yetküzdi " dep hujum qilghanliqini eyiblidi. U, "lbirallar bash ministir stipan xarpérni bolupmu u, Hüseyin Jélilgha ige chiqqanda shundaqla xu jintawgha kishilik hoquqni tekitligende shiddetlik tenqidligen idi. Emdi ular nomus qilishi kérek " dep körsetti. Stipan xarpér eyni chaghda, kanadaning kishilik hoquq mesilisidiki wijdanini pulning qudritige satmaydighanliqini tekitligen.