Sherqiy Türkistandiki Xitay Emeldarliri Arisida Xiyanetchilik we Parixorluq
Ehwalliri Éghir
< Xinjiang geziti > ning 1 – ayning 27 – künidiki xewiride körsütülishiche,
< Aptonom rayonluq partikom > ning sekritari Wang Lequan, undin ikki kün
burun chaqirilghan, < Aptonom rayonluq intizam tekshürüsh komuteti > ning 2
– nöwetlik omomiy yighinida qilghan sözide, nöwette Sherqiy Türkistanda
ammining eng küchlük inkasini qozghawatqan hadisilerning, rehbiri kadirlar
ichide omomning puligha mehman chaqirip, chong yep, chong ichish, esli
ölchemdin yuquri öylerde we mashinilarda olturush, qimarwazliq qilish we jez
qilish, öy setiwalghanda, hoqoqigha tayinip turup bazar bahasidin nahayiti
töwen bahada setiwelish yaki nachar öyni esil öylerge almashturiwelish, uruq
– tuqqan we bala – chaqilirigha normal bolmighan yollardin menpe’et saqlash,
hökümet teripidin bezi türlerge meblegh sélinghanda, iqtisadi
körsetküchlerde köz buyamchiliq qilish, karxanilarda islahat élip barghanda
öz nepsige chogh tartip, döwlet mélini özining qiliwélish … qatarliqlardin
ibaret ikenlikini, yene shundaqla, pul – mal yighiwélish meqsidide, toy –
tökün, nezir – chiraqlarning dayirisini heddidin tashqiri kengeytiwetish
ehwalliriningmu ammining küchlük inkasini qozghawatqan mesililerning biri
ikenlikini tekitlep ötken.
Köpchilikke melum bolghinidek, nöwette Xitayning ichki ölkiliridiki we
chetellerdiki bezi metbu’atlarda, Wang Le Quanning nahayiti chong bir
xiyanetchilik we chiriklik dilosigha chitilip qalghanliqi bayan qilinip
kélinmekte, emma qiziq yeri, birnechche kündin buyan Wang lechuan
yighinlarda qilghan sözide, Parixorluq, Xiyanetchilik we Chiriklikke qarshi
turush sho’arini kötürüp chiqip, xuddi özini < pak we diyanetlik >
kadirlarning bashlamchisi qilip körsütüshke tiriship kelmekte.
|