|
Kosrap Qirghinchiliqi Heqqide Yéngi Yüzlünüshler
 Birqanche
kündin buyan Xitay metbu’atlirida élan qilinghan bezi xewer – uchurlar,
buyil 1 – ayning 5 – küni yüzbergen < Kosrap weqesi > ning, Xitay
hökümitining bayan qilghinidek, Xitay eskerliri bilen musteqilliq küchliri
otturisida chiqqan adettiki bir qoralliq toqunush bolmastin, belki, Xitay
hökümiti teripidin mexsus pilanliq we teshkillik halda élip berilghan chong
qirghinchiliq herikiti ikenlikini ochuqche körsütüp turmaqta.
Xitayning < yer shari géziti > ning 1 – ayning 16 – künidiki xewiride,
Kosrapta heriket élip berilghan 1 – ayning 5 - küni buyerdiki saqchi we
eskerlerning sanining 1000 din ashqanliqi, 30 – 40 mashina esker kelgenliki,
etrapni pütünley Herbiy chidirlarning qaplap ketkenlikini, musteqilliq
jengchilirining sanining peqetla nechche 10 neper ikenliki bayan qilinghan
idi.
< Jenobi Zhungguo axbarat tori > ning muxpirining neqmeydanni ziyaret qilip
yazghan we 1 – ayning 17 – küni elan qilinghan maqalisida Yerken nahiyélik
saqchi idarisining kadiri Emetjan Sawutning, < Biz ötken yilning axiridila
buyruq tapshurup alghan iduq, buyruqqa asasen, Qaghiliq, Yengisar, Peyziwat,
Yeken, Aqtu qatarliq nahiyilerdiki saqchilarning hemmisi Kosrapqa yetip
kélip, bu yézini qatmu – qat qorshiwalduq, biz qorshashni tamamlighandin
keyin, 1 – ayning 4 – küni Qeshqerdin Qoralliq saqchi qisimliri 3 tik uchar
ayrupilan bilen yetip keldi > digen sözliri yer alghan bolup, bumu, Xitay
hökümitining milliy qarshiliq körsütüsh küchliri bilen aldin hechqandaq
diyalog élip barmighanliqini, ularni pütünley qirip tügütüsh pilanini xéli
burunla tüzüp chiqqanliqini körsütüp turmaqta.
Bezi gheyri resmiy statiskilarda, Kosrap weqesi yüz bergendin buyan, Xitay
eskerlirining Sherqiy Türkistan miqyasi boyiche omimiy yüzlük axturup tutush
herikiti qozghap, texminen 1500 ge yeqin uyghurni, < téror gumandari > dep
qolgha alghanliqi qeyt qilinghan idi.
Yuqarqi ikki Xitay metbu’atidimu, Pütün yol üstilirige saqchilar teripidin
tekshürüsh chaziliri qurulghanliqi, herbiy tik’uchar ayrupilanlarningmu shu
etraplarda jiddi charlash élip beriwatqanliqi bayan qilinghan bolup,
Yekenlik saqchi Emetjan Sawut < Jenobi Zhungguo axbarat tori > ning
muxpirigha 1 – ayning 11 – küni qilghan sözide, < Kosrapning öp – chöriside
saqchi we eskerler teripidin qurulghan chazilar nahayiti köp, bizning
chazimizda 8 nepiri, bizge xoshna Xachün yézisida 4 nepiri, Qonjirap
yézisida 3 nepiri, bashqa yerde yene bir nepiri qolgha chüshürüldi > dep
bayan qilghan bolup, bu sözler, Xitay hökümitining keng kölemlik tutqun
qilish herikiti élip beriwatqanliqini ispatlap .
|
