Helqara Tibirkuloz Küni
(World Tuberculosis Day)

1982-yili Dunya Sehiye Teshkilati (WHO) her yili 3-ayning 24-kunini "Helqaraliq Tibirkuloz Kuni" qilip biketken bolup, tibirkuloz (tuberculosis, ½áºË²¡) kisilini dunya miqyasida yoq qilish uchun kop tirishchanliqlarni ilip barghan, we hazirgha qeder 20 miliyungha yiqin tibirkuloz (tuberculosis) bimarini saqayitqan bolsimu, biraq saqaytish tamamen mumkin bolghan bu kisel nurghun dowletlerde yenila nurghun kishilerning olup kitishige sewep bolmaqta.

Tibirkuloz (tuberculosis) kisilini peyda qilidighan tibirkuloz tayaqchisiman baktiryesini (tuberculosis bacillus) 1882-yili 3-ayning 24-kuni Dr. Robert Koch tunji bolup bayqighan bolup, "Helqaraliq Tibirkuloz Kuni" del shu doxturning tibirkuloz tayaqchisiman baktiryesini bayqighanlighining 100 yilliq xatirlesh we tibirkuloz (tuberculosis) kisilining aldini tiximu yaxshi ilish mexsitide biketken.

Tibirkuloz (tuberculosis) kisili bolsa bir xil yuqumluq kisel bolup, asasliqi nepes yolliri arqiliq kishiler arisida oz ara yuqudighan yuqumluq kisel. Tibirkuloz (tuberculosis) kisili eng kop korilidighan organ opke bolsimu, biraq adem bedinidiki her bir organ we azaning tibirkuloz (tuberculosis) kisilige giriptar bolush ihtimalliqi bar. Tibirkuloz (tuberculosis) kisili gerche saqaytish tamamen mumkin bolghan yuqumluq kisel bolsimu, biraq Uyghur ilide bu kisilige giriptar bolghanlar yenila kop. Ular her xil sewepler tüpeylidin unumluk dawalash pursitige ige bolalmaywatidu.

Towendiki xewerde bayan qilishiche Dunya Sehiye Teshkilati (WHO) 2015-yiligha barghanda putun dunyadiki tibirkuloz (tuberculosis) kisili bilen olup kitidighanlarning sanini 50% towenlitidiken, 2050-yiligha barghanda tibirkuloz (tuberculosis) kisilini yer sharidin yoq qilidiken..