Bingtuan Arxibidin:
Kommunist Xitay Hakimiyiti Teripidin Sherqiy Türkistangha Yötkep Kelin'gen
Xitay Köchmenlirining Tunji Türkümi Jinayetchilerdin Ibaret
Uzun yillardin buyan chetellerdiki Uyghur
teshkilatliri we hetta Wu Hongda, Wang Lixiong qatarliq Xitay démokratik
zatliri, kommunist Xitay hakimiyitining ichkiri ölkilerdiki türmilerdin
türküm – türkümlep Xitay jinayetchilirini we ularning ayile – tawabatlirini
Sherqiy Türkistangha yötkep kélip yerleshtüriwatqanliqini, atalmish <
ishlepchiqirish qurulush Bingtuani > ning qarmighidiki Xitaylarning xéli köp
qisminingmu ene shu esheddi jinayetchilerdin terkip tapqanliqini tekitlep
kelgen bolsimu, lekin Xitay hakimiyiti buni izchil türde ret qilip kelgen we
Sherqiy türkistangha < Jinayetchiler > ning emes, belki < iqtisas igiliri >
ning yötkep kélingenliki we ular arqiliq < Xinjiangni güllendürüp kelgen >
likini ilgiri sürüp kelgen idi, emma Xitay hakimiyitining özining ichki
matiriyallirida yer alghan bezi melumatlar, bu hakimiyetning kazzapliqini
ispatlap turmaqta.
Mesilen, Xitay hökümiti teripidin tüzüp chiqilghan,< Bingtuanning tereqqiyat
tarixi > namliq eserde bayan qilinishiche, Sherqiy Türkistan kommunist Xitay
hakimiyiti teripidin ishghal qilinghan 1949 – yilining özidila < Xinjiang
Herbiy Rayoni > ning qarmiqida < Jinayetchilerni qobul qilish komutiti >
qurulup, 49 – yilining axiridin 1952 – yiligha qeder ilgiri – kéyin bolup
Shanxi, Hubei, Henan, Anhui, Zhejiang qatarliq ölkilerdin bir türküm
jinayetchilerni yötkep kelgen, 1954 – yili Atalmish < ishlepchiqirish
Qurulush Bingtuani > qurulghandin kéyin, 1955 – yilidin 56 – yilighiche
Bingtuanmu öz aldigha yene Siqüan, Shanghai, Zhejiang qatarliq jaylardin
Xitay jinayetchilirini yötkep chiqip Bingtuan tewesige yerleshtürgen.
1955 – yili 11 – ayda we 56 – yili 9 – aylarda Bingtuan mexsus <
Jinayetchiler mesilisi yighini > chaqirip, Xitaydin yötkep kélinip jinayet
mudditi toshqan Xitaylarni qayturmay sherqiy türkistangha yerleshtürüsh,
ularning Xizmet we turalghu mesilisini hel qilish, yurtida qalghan bala –
chaqilirini yötkep kélip ularning sherqiy türkistanda menggü yerliship
qélishini qolgha keltürüsh … qatarliq jehetlerde konkiritni siyaset we
belgilimilerni tüzüp chiqqan we 55 – yili 11 – ayda bu jinayetchilerning
paydilinishi üchün mexsus Xitayche < yengi hayat géziti > tesis qilinghan.
1957 – yili Xitay Ali Xelq Soti, Teptish mehkimisi, Ediliye mehkimisi,
Jamaet xewipsizlik ministirlikining asasliq emeldarliridin terkip tapqan
birleshme xizmet ömigi Sherqiy Türkistangha yétip kélip, Xitay
jinayetchilerni yerleshtürüsh xizmetlirige yetekchilik qilghan hemde bu
jinayetchilerni éghir emgekke salmasliq, ulargha qopalliq qilmasliq,
bashqurushta qattiq qolluq qilmasliq, ularning turmushigha we bixeterlikige
kapaletlik qilish heqqide yolyoruq bergen. Shu yili yene mexsus küch
teshkillep, mutleq köp sandiki jinayetchilerning ayile – tawabatlirini
yötkep kélip ular bilen jem qilghan.
Sherqiy Türkistandiki bezi riyalliqlar, Xitay hakimiyitining buxil siyasetni
taki bügüngiche izchil dawamlashturup kelgenlikini ochuq körsütüp turmaqta.
|