EAST  TURKISTAN  INFORMATION CENTER

Sherqiy Türkistangha Musteqilliq, Erkinlik We Démokratiye !

MAUZULAR:

 

SH T HEQQIDE OMOMI MELUMAT

 

SHERQIY TÜRKISTAN

 

DINIY SAHIPEI

 

TARIH SAHIPISI

 

KISHILIK HOQUQ

 

IQTISADI SAHIPE

 

EDEBIYAT SAHIPISI 

 

ETIC DOKLATI

 

OSMURLER SAHIPISI

 

REAL MEDIA FILIMLER 

 

UYGUR TESHKILATLIRI 

 

ALAQE ADRISI

 

HAWARAYI 

 

ARHIP KÖRÜNÜSHLE

 

PIKIR DEPTIRI

 

DUAT ARHIBI 

 

MUHIM LINKLER  

 

   Sherqiy Türkistan Axbarat Merkizi

| |   Sherqiy Türkistan  | |  Zhunggou - Taiwen  | |  Xelq'ara   | |

2006 - yili 3 - ayning 9 - küni

Xitayning Kelgüsi Nishani – Sherqiy Türkistanni Eng Zor néfit – Tebiygaz Ishlepchiqirish Bazisi We Quruqluqtin Énirgiye Toshush Karidorigha Aylandurushtin Ibaret

< Tianshan axbarat tori > ning 3 – ayning 8 – küni bergen xewiride körsütülishiche, Nöwette < Memliketlik Xelq Qurultiyi > gha qatnishiwatqan Qorchaq reyis Ismayil Tiliwaldi Beijingda qilghan sözide, < Xinjiang, kelgüside memlikitimizning eng zor nefit – tebiygaz ishlepchiqirish bazisigha we Quruqluqtin énirgiye yötkesh karidorigha aylandurulup, Zhung Guoning énirgiye menbesining bixeterliki üchün xizmet qilidu > dep otturigha qoyghan.

Ismayil Tiliwaldining bayan qilishiche, 2010 – yiligha barghanda Sherqiy Türkistanning néfit – tebiygaz ishlepchiqirish miqdari 60 milyon tonnigha, 2020 – yiligha barghanda 100 milyon tonnigha yetküzülidiken.
Ismayil Tiliwaldining körsütishiche, nöwette Sherqiy Türkistanning néfit zapisi pütün Xitayning néfit zapisining 30 pirsentini, tebiygaz zapisi 34 pirsentini, Kömür zapisi 40 pirsentini teshkil qilidiken, bu, peqetla hazirghiche bayqalghini bolup, emiliyette bolsa echish xarektirlik yoshurun küchi téximu zor iken.

Mezkur xewerde körsütülishiche, Xitay hökümiti < 11 – besh yilliq pilan ( 2006 – 2010 ) mezgilide Sherqiy Türkistanda 4 chong néfit torubbusi qurulushini berpa qilidiken, bu nefit turobbiliri, Qazaqistandin Sherqiy Türkistangha tutushidighan leniye, Herqaysi nefitliklernin Ürümchige, Ürümchidin Gensu, Lenzhou qatarliq jaylargha tutushidighan leniye … qatarliqlarni öz ichige alidiken.

Yuqarqi xewerde körsütülishiche, 2005 – yili Sherqiy Türkistandin ishlepchiqirilghan néfit mehsulatlirining miqdari 23 milyon 930 ming tonnigha, tebiygaz bolsa 10 milyart 600 milyon kup/metirgha yetken. Sherqiy Türkistan xam nefit ishlepchiqirishta 16 yildin buyan Xitay boyiche aldinqi orunda turup kelgen.

Köpchilikke melum bolghinidek, Xitay hakimiyitining uzun yillardin buyan Sherqiy Türkistangha qarita talan – taraj siyasitini yürgüzüp, Sherqiy Türkistanning Tebiy bayliqliri bilen Xitay millitini semirtip kelgenliki, yerlik xelqning izchil türde naraziliqini qozghap kéliwatqan nuxtilarning biri bolup, Xitayning bu siyasiti, Sherqiy Türkistanda Xitay hakimiyitige qarshi Milliy heriketlerning shiddet bilen küchüyüp bérishigha sewepchi bolup kelgen idi.

Qorchaq reyis Ismayil Tiliwaldi Beijingda qilghan bu sözide, Sherqiy Türkistanning bu tebiy bayliqliridin yerlik xelqning qaysi derijide paydilanghanliqi we kelgüside yerlik xelqqe qandaq nep élip kélidighanliqi heqqide hechqandaq izahat bermigen..


© Uygur.Org  09.03.2006 18:58   A. Qaraqaş