Xitay Aqquni Guo Ying Qandaq Bay Boldi ?

Gerche Kommunist Xitay hakimiyiti, ichki jehette Uyghurlar bilen Xitaylargha nisbeten periqlim muamile qilip kelgenlikini we türlük étibar bérish siyasetliri arqiliq Xitay aqqunlirini qisqa waqit ichide bay qilip, téximu köpligen Xitay aqqunlirining Sherqiy Türkistangha éqip kirishini teshwiq qiliwatqanliqini izchil türde inkar qilip, bu rayondiki pütün milletlerge teng – barawer muamile qilip kéliwatqanliqini tekitlep kelgen bolsimu, emma köpligen riyalliqlar, Xitay hakimiyitining epti – beshirisini echip turmaqta. Mesilen, < Bing Tüen Geziti > ning 1 – mart sanida elan qilinghan we bundin 11 yil burun Sherqiy Türkistangha éqip kelgen Guo Ying isimlik bir Xitay ayalning kechürmishliri teswirlengen bir parche maqale, Sherqiy Türkistanda mewjut bolup turiwatqan adaletsizlik we tengpungsizliqning tipik örneklirining biri.

< Guo Yingning Xinjianggha kirip 11 yil ichide erishkenliri heqiqeten az emes > digen temidiki bu maqalida körsütilishiche, bundin 11 yil burun gangsa – jisa halda yoldishigha egiship Sherqiy Türkistangha eqip kirip, Bingtüen qarmighidiki yéza igilik 5 – dewiziyesi 9 – polk 9 – bataliyonigha yerleshken Guo Ying isimlik bu Xitay, 11 yil ichide bay bolup tiqilip ketken, hazir bu Xitayning yer tewreshke berdashliq bereleydighan qilip saldurghan azade oyliri, yéngi sétiwalghan 3 chaqliq moturi we déhqanchiliq saymanliri, éliktironluq minge arqiliq bashrurulidighan zamaniwiy su quduqi, 100 modin artuq munbet yéri we bankida nechche 100 ming yüen puli bar iken. U yene tonush – bilishlirigha 60 nechche ming yüen qeriz bérip turghan.

Yénimu ejeplinerlik yeri, bir din artuq perzent körgenlerning jazalinidighanliqi heqqide hökümetning éniq belgilimisi bolsimu, emma bir qizi we bir oghli bolghan bu Xitay ilgiri – keyin bolup 20 nechche qetim hökümetning sherep medaligha erishken, unung üstige < aptonom rayonluq emgek nemunichisi >, < 8 – mart qizilbayraqdari > bolupmu saylanghan, qizi hazir shixenze yéza igilik uniwersititida aspirantliqta, oghli bolsa yéza igilik 5 – dewiziyesining ali derijilik tejirbe ottura mektiwide oquydiken.

< Bing tüen geziti > de körsütülishiche, Guo Ying isimlik bu Xitay Sherqiy Türkistangha éqip kirip yéza igilik 5 – dewiziyesige yerleshken tunji yilila hökümet teripidin ununggha 40 nechche mo terilghu yer bölüp berilgen, u, mushu terilghu yerdin paydilinip we qoshumche soda – setiq bilen shughullunup qisqa mezgil ichidila ronaq tepip beyighan.
Guo Ying isimlik bu Xitayning yuqarqi kechürmishliri, Sherqiy Türkistanda nime üchün turmush sewiye jehette Xitaylar bilen yerlikler otturisidiki periqning shunche éship bériwatqanliqining éniq jawabini körsütüp turmaqta.

Chünki, bügünki künde, Uyghur déhqanlirining tereqqiy qilish uyaqta tursun, eksiche kündin – künge namratliship kétiwatqanliqining, öy – makanlirini tashlap chong sheherlerde yétimchi bolup yashashqa mejbur qéliwatqanliqining eng mohim seweplirining biri – térilghu yer we su menbelirining kamchil bolushidin ibaret. Bulupmu Uyghurlar bir qeder merkezliship olturaqlashqan jenobiy rayonlirida, her bir emgek küchige bir modinmu yer toghra kelmeydighan yéza – qishlaqlar nahayiti köp, Atush rayonini misal qilip alsaq, bu rayonda her bir Uyghur emgek küchige toghra kélidighan térilghu yer yerimmoghimu toghra kelmeydu, su menbiyi intayin kamchil bolghini üchün, bozyer échish imkaniyiti yoq diyerlik, bu cheklik yerdin alghan hosul bilen qosughinimu toyghuzalmighan köpligen déhqanlar, öy – waqini tashlap, bashqa kesiplerge yüzlünüshke bashlighan. Unung üstige alqanchilik yerdin alidighan baj – séliqning köpligi we mejburi hasharlarmu Uyghur déhqanlirini déhqan bolghinigha yüzming pushayman qilduriwatqan amillardin ibaret.

Yene shu bir emiliyetki, nöwette Sherqiy Türkistanning asasliq su menbelirini we munbet terilghu yerlirini < ishlepchiqirish qurulush bingtüeni > konturol qiliwalghan, bügünki künde térilghu yerlirining köpligidin béshi qatqan Bingtüenlik Xitaylar ichkiri ölkilerdin yallanma Xitay dehqanlirini yötkep kélip héch bérip ishlitip kelmekte, xuddi yuqarqi maqalida bayan qilinghinidek, aqqun Xitay Guo Yingning Sherqiy Türkistangha éqip kelgen deslepki yilila, ununggha Bingtüen teripidin 40 mo terilghu yer bölüp bergenlikimu, bu nuxtini ispatlap turmaqta.
Bir terepke qarisingiz, qolida terighili yéri yoq chong sheherlerde yétimchi bolup sersan bolup yürgen bichare Uyghur déhqanliri, bir terepke qarisingiz, Sherqiy Türkistangha eqip kiripla héch bir tosalghusiz bipayan munbet tupraqlargha ériship, qisqa waqit ichide bay bolup tiqilip kétiwatqan Xitay köchmenliri. Mana bu addighila misal, Sherqiy Türkistandiki yerlik xelqning iqtisadi jehette qaysi derijide talan – tarajgha uchrawatqanliqining we nöwette mewjut bolup turiwatqan bu hakimiyetning kimler üchün xizmet qiliwatqanliqining janliq délilidin ibaret, xalas !