Dalay Lama Washingtonda Yer shari Ténchliqi We Méhri - Shepqet Heqqide Nutuq Sözlidi

2005.11.14 RFA

Rabiye Qadir xanim we Dalay lama qatarliqlar sehnide birge. RFA

Tibet rohani dahiysi Dalay lama 13 - noyabir küni amérika paytexti washington shehiridiki MCI merkizide 16 ming kishige "yer shari tinchliqi we méhri - shepqet" dégen témida nutuq sözlep, méhri - muhebbet we nepret, din - étiqad we milletler, yer shari tinchliqi we qirghinchiliq xaraktérlik qorallar mesilisi qatarliq témilar heqqide toxtaldi.

Yighingha Uyghur kishilik hoquqi we démokratiye herikitining rehbiri Rabiye Qadir xanim alahide méhman süpitide chaqirilghan. Yighinda Rabiye Qadir xanim we sherqiy türkistan mesilisi alahide tonushturulup, "Uyghurlarning meniwi anisi Rabiye Qadirni arimizda körgenlikimizdin sherep hés qiliwatimiz" dep tekitlendi.

Dalay lama: Tibet, Mongghul we Uyghurlar dawamliq qiyinchiliqqa duch kelmekte

Yighin jeryanida Rabiye Qadir xanim amérika Uyghur jemiyitining reisi nuri türkel bilen birge méhmanlar qatarida sehnige teklip qilindi hem Tibet rohani dahisigha Uyghur doppisi we sharpa teqdim qildi. Dalay lama tingshighuchilirigha sözligen nutuqida, Tibetler, Mongghullar we Uyghurlarni qiyin weziyetke duch kelmekte, dep körsetti.

Dalay lama "Tibetlerni öz ichige alghan Mongghul we Uyghurlar ötken esirde zor qiyinchiliqlarni béshidin kechürdi shundaqla Tibet, Ichki Mongghul we Uyghurlar dawamliq qiyin weziyetke duch kelmekte" deydu.

Nensiy pélusi: u bir addi rahib

Rabiye Qadir xanim Dalay lamagha Uyghurche doppa kiydürdi. RFA

Buning aldida démokratlar partiyisining amérika awam palatasidiki az sanliqlar rehbiri, kaliforniyilik awam palata ezasi nensi pélusi xanim Dalay lamani tonushturüsh munasiwiti bilen tebrik sözi qilip, Dalay lama dinlar otturisida köwrük sélish üchün izdiniwatqan rahib, dep körsetti

Nensiy pélusi "Dalay lama dunyani sayahet qilip, dinlar otturisida köwrük sélishqa tirishiwatidu. U, her bir dinning özige xas idéologiyisi we qaide yosuni bolidighanliqini chüshendürmekte. Uning chüshendürüshiche, her bir kishi buni hés qilghandila dinlarning chongqurliqigha yétidu" dédi. Nensiy pélusi "Dalay lama özini artuqmu emes, azmu emes addi bir rahib, dep teriplimekte" deydu.

Dalay lama : Uyghurlar bilen tebiiy köngül yéqinliqimiz bar
Dalay lamaning amérikidiki ziyariti ötken hepte bashlandi. U, bu jeryanda prézidént Bush we xanimi lawra bushlar bilen aq sarayda körüshken.

Dalay lama nutuqida Uyghur, Mongghul we Tibetlerni öz- ara bir- birini chüshünidighan qérindashlar, dep körsetti. Dalay lama u mundaq deydu: "shunga bu rayondiki xelqler bilen asasiy jehettin tebiy qérindashliqimiz bar shundaqla biz oxshash teqdirge ige. Elwette himalayaning jenubidiki hindistan qatarliq rayonlar erkinliktin behriman boliwatidu. Shunga biz bezide ulardin qizghinipmu qoyumiz... Chünki biz erkinlikimizni yüttürüp qoyduq"..

Dalay lama Sherqiy Türkistan we Uyghurlar heqqide toxtilip, Tibetlerning bu rayondiki xelqler bilen tarixiy munasiwiti barliqini bildürdi. Dalay lama, "sherqiy türkistanda az sanda bolsimu buddist puqralar bar. Elwette bu yerdiki puqralarning köpchiliki Uyghur musulmanlar. Shundaqla bir qisim qazaqlarmu yashaydu. Ularning hemmisi musulmanlar. Tarixtiki munasiwitimiz shundaqla bu rayon Dalay lama tughulidighan jaylarning biri bolghanliqi üchün, melum jehettin ular bilen könglimiz nahayiti yéqin. Shunga men ularning könglini nahayiti yaxshi chüshinimen " dédi.

Uyghur - Tibet ittipaqining ehmiyiti

Amérika Uyghur jemiyitining reisi nuri türkelning eskertishiche, bu qétimqi yighilish Uyghurlar mesilisini téximu keng tonushturush jehette ijabiy rol oynighan.

Dalay lamaning ötken hepte prézidént Bush bilen uchrashqanda ötküzgen söhbiti metbuat sahesige élan qilinmidi. Közetküchiler, prézidént Bushning Xitayni ziyaret qilish aldida Dalay lamani aq sarayda kütüwélishi Bush hökümitining Xitay kishilik hoquqi xatirisi we diniy erkinlik mesilisige jiddiy qaraydighanliqini körsitidu, dep qaralmaqta. Emma "washington pochtisi géziti" ning düshenbe küni tekitlishiche, gerche Bush hökümitining siyasiy chembiriki ichidiki yéngi konsérwatiplar we diniy guruhlar kishilik hoquq we diniy erkinlik mesiliside Xitaygha qattiq qol bolushni telep qilsimu, emma Bush hökümiti bixeterlik we iqtisadiy mesililerge téximu köp ehmiyet béridiken. (Erkin)