EAST  TURKISTAN  INFORMATION CENTER

Sherqiy Türkistangha Musteqilliq, Erkinlik We Démokratiye !

MAUZULAR:

 

SHERQIY TÜRKISTAN

 

DINIY SAHIPEI

 

TARIH SAHIPISI

 

KISHILIK HOQUQ

 

IQTISADI SAHIPE

 

EDEBIYAT SAHIPISI 

 

ETIC DOKLATI

 

OSMURLER SAHIPISI

 

REAL MEDIA FILIMLER 

 

UYGUR TESHKILATLIRI 

 

ALAQE ADRISI

 

HAWARAYI 

 

ARHIP KÖRÜNÜSHLE

 

PIKIR DEPTIRI

 

DUAT ARHIBI 

 

MUHIM LINKLER  

 

   Sherqiy Türkistan Axbarat Merkizi

| |   Sherqiy Türkistan  | |  Zhunggou - Taiwen  | |  Xelq'ara   | |

2005 - yili 7 - ayning 4 - küni

Uyghur Xelqining Chet'elerdiki Teshkilatliri Amerikining Xitaygha Bésim Ishlitishini Telep Qildi

Uyghurlarning cheteldiki teshkilatliri Amerika hökümitidin Xitay hökümitining xelq'arning téroroslargha qarshi turush éqimidin paydilinip Uyghur xelqige bésim we zerbe bermesligini tosashqa bésim chüshürüshini telep qildi.
Merkizi Germaniyede bolghan “Dunya Uyghur qurultiyi” bayanat élan qilip, Amerikadin Xitay hökümitining térorslarni basturushni bahane qilip Uyghur musilmanlirini basturmaslig toghurluq agahlandurushni dewet qildi..

Dunya Uyghur qurultiyining daimi komitit ezasi we bayanatchisi Dilshat Reshit: “muhim bolghini Beijingning démigiratik herket bilen terorosliq herketni periqlendurishwelishigha türütke bolush” deydu.

“ Beijing Uyghurlarning siyasi herkitini tayanchisiz qaldurmaqchi”
Dilshat Rishitning bayanatida: 11 – Senteber weqesidin kéyin Bei jing dairliri xelqaraning terorslarni yoqutush éqimidin paidilinip, cheksiz islam dini pahaliyetlirini bahana qilip, Uyghurlarning siyasi herkitini térorsliq herketler bilen arlashturwetti.Uyghurlarning kishlik hoqoqini depsende qilip, diny étqaatiki we bashqa köz qarashtiki zatlarni ixtiyari halda qolgha elip, térorslargha qarshi turush namida Uyghurlarning siyasi herkitini xeliqhara jemiyetke tayanchisiz qaldurmaqchi.

Beijing dahirlirining “ mingi xata tutulsimu tutulsun, birsi tordun chüshüp qalmisun”dégen siyasitining bésimi astida nechche minglighan Uyghurlar qolgha élinip, nechche onlighan Uyghurlar ölum jazasigha höküm qilinmaqta.

Dilshastnig,déyishiche Beijing dahirliri dinni étqat we medeni-ang seweiye jehetke qol tiqip Uyghurlarnign musteqiliq herkitini yoqatmaqchi, bu asasan ikki jehette ipadilinidu. Birsi chetelde tayanchisiz qaldurush, yeni térosliq niqabini kiygüzüp heliqara jemiyetke xata chüshenche bérip tayanchisiz qaldurush. Ishki jehette dehshetlik qattiq basturmaqta. Merkez qattiq zerbe bérish arqiliq chetelerge térorslarni basturwatimiz dégen chüshenchini qobul qildurmaqchi.
Hazir Beijing dahirlirining sirtta tayanchisiz qaldurush, ishki jehettin t,erorstlarni yoqutush namida qattiq zerbeberish siyasitini qolunuwatidü bu xil zerbe bérish köp tereplimilkni öz ichige alghan.

“Döletni eslige ketürush” dölet qurush dégenlik emestur.

Dilshatning déyishiche merkezning qattiq zarbe bérishi Uyghur xelqini Islam dinigha étqad qilishida qorqudighan halitini kelturup chiqardi. Ang jehette , musteqil bolush idiyesige qattiq zerbe bérip, kishilerning munazire qilish erkinligi we neshireyet erkinligini qattiq tosmaqta.

“Dunya Uyghur qurultiyi”ning daimi komutit ezasi we bayanatchisi Dilshat pütün Uyghur xelqning birlikke kélip Sherqiy Türkistan “döletini eslige keltürüsh herkiti” qanat yaydurushni tewsiye qildi.
Dilshatnig déyishiche “Dunya Uyghur qurultiyi”siyasi, démogoratiye erkinligini telep qilishtin waz kechmeydu. Biz xelq'araliq ehdinamilargah we birleshken döletlerning asasi qanon’gha hörmet qilghan asasta, Uyghur xelqning wetenni eslige keltürüshige türütke bolimiz. Biz musteqil bolumiz dep telep qilmiduq, bizning telep qilghinimiz “döletni eslige kelturush“ herkiti. Biz özmezning eslidiki dölitini qaita qurup chiqish üchün herket qilwatimiz, hergiz Xitay hökümitining melum bir tupurughini we yaki ziminini tartiwalimiz démiduq.

Dilshatning körsütüshiche, Uyghurlarning tarixida éniq ipadilinip turuptiki tarixtin buyan Uyghurlar Xitaydin ayrélip chiqqan musteqil dölet. 1933- yili we 1944 - yili ikki qétim musteqil dölet qurup, özlirining puli bolghan. Biraq ikkinchi dunya urushi axérlashqandin keyin,”Sherqiy Türkistan jumhuruyiti” intornational kommunst lagérining qurbanigha aylenip, Beijing dahirliri teripidin yutwélindi. “Xinjiang” dégéni “Sherqi Turkstan Jumuhiriyiti” körstidighan bolup bu yéngi tupraq menisini bildurudu.

“Zorluq küchsiz siyasi waste”

“ Dunya Uyghur qurultiyi”ning bayanatchisi Dilshatning körsütüshiché ular zorluq küch bilen emes eksiche siyasi yol bilen “Sherqiy Türkistan Jumhuriyiti”ni eslige keltürmekchi ikken. U sözide “biz héch qandaq térorisliq herketliri bilen shughulanmaymiz, hem Xitayning ichki siyasetlirige we siyasi herketlirige tosalghu bolmaymiz, bizning telep qilghinimiz bizning ozimizde bolushqa tégishlik siyasi hoqoqimiz. Bir miletning özining dölet namini, dölet bayrighini, dölet naxshisini talash hoqoqi bar. Hatta Xitay bilen oxhshash bolghan siyasi qepezde yashash yaki musteqil bolushni talap, bashqa bir xil siyasi muhitta turup Xitay bilen yaxshi siyasi dos bolush hoqoqi bar.
Dilshatning déyishiche, eger Beijing hökumiti Uyghurlaning siaysi hoqoq we siyasi erkinligini étirap qilsa “Dunya Uyghur qurultiyi” Uyghurlargha wekilik qilip “Sherqiy Türkistan Jumhuriyiti”ni eslige keltürüsh mesliside Beijing hökumiti bilen siyasi söhbette bolidu.
Xitay dahirliri Xinjiangda herket qilwatqan Sherqiy Türkistan teshkilatlirini, Xinjiangda we chetellerde partlitishtek térorsliq herketliri bilen shughuluniwatidu , Xitay térroslarning hujumigha uchurghuchi dölet dep, “Xinjiangni musteqil qilghuchilar”ni pütün dunyadiki t,erorslargha qarishi turush herkitinining bir qismi dep qarimaqta.
Xitayning Amerikida turushluq kongsulxanisi hazirghiche “Dunya Uyghur qurultiyi”ning bayanatigha hich qandaq jawap qayturmidi.

Nefise Zaidin

 


© Uygur.Org  04.08.2005 14:56   A. Qaraqaş