Xitay Qirghizistangha Amerikaning Herbi Bazisini Chékindürüshige Bésim Ishlette

BBC'ning bugün xewer qilishché Qirghizstan mutexesisliri, Qirghizstan hökümitining Amerikini dawamliq herbi baza bilen teminlimesligi üchün Xitay terep bésim ishletken dégen.

Qirghizstan siyasi alimi Qazaqbayof: Amerikining Qirghizstandiki herbi bazisini tarqitiwétishi Xitaynin telipige uyghun kélidu” dédi.
Qirghizstandiki ammewi ma'arip radiyosida Qazaqbayofning déyishche Xitay hökümiti Qirghizstaning Amerikani herbi baza bilen taminlimesligini, Amirikining Xitaynig gherbidiki tupriqini kontorol qilishning aldéni élish kérakligini qattiq telep qilghan.
Unung déyishiche Shanghai hemkerliq tashkilatining qararida, Amerikining Oturra Asiyadiki herbi bazisini chékindürüp chiqip kétishni telep qilghan. Bu Russiyening telibi bolmay, belkim Xitayning telipi ikken.

Qirghizstandiki Amerikining herbi bazisi Xitay hökumitige eng yéqin orundiki herbi baza bolup, eger Amerika aldin ségenal bérish we kontorol qilish systimisi (AWACS)diki aldin ségenal bérish ayrupilanni bu yerge ornatsa Xitayning gherbidiki barliq orunlar éniq küzütishi astida qalidiken.

“Shanghai hemkarliq teshkilati”da ixtilap mewjut.

U yene Qirghizstan Amerikining herbi bazisini saqlap qélishni qarar qildi. Bu Qirghizstaning Shanghai hemkarliq teshkilatidiki eza döletlerning bésimigha taqabel turalighanlighini, buxil ixtilap Shannghai hemkarlqi teshilatigha qattiq ziyan yetküzish éhtimalining barlighini éyti.
Qirghizstan eslide Shanghai hemkarliq teshkilatining qarar, teleplirini qolighan, biraq Amerika dölet mudapiye ministiri Qirghizstanni ziyaret qilghandin kéyin ular pikirini özgertken.
Shanghai hemkarliq teshkilati tereqqi qilish basquchida bolup köp döletlerning qoshulishi mumkin ikken, biraq bu qurulush bésimgha uchurisa parchilinip kétishi mumkin ikken.

“Rusiye, Xitay bésimi”

Yéqinda Rusuye , Xitay we Sabiq Sewit ittipaqidin bolünüp chiqan Ottura Asiyadiki 4 dölet birliship Shanghai hemkarliq teshkilatining yighinigha qatnashqan, hem Amerikining armiyesini qaiturup chiqip kétish künini éniq békitishini telep qilghan.
Sundaqla Özbekistan bilen Qirghizistandiki herbi bazisini tarqitishqa éniq waqit chéki bérishni tewsiye qilghan.
Buning aldida Amerika meslehet ministiri birleshme yighininng reisi kapitan Miers ning körsütishiche Russiye bilen Xitay Ottura Asiya döletlirige Amerikining herbi bazisini chiqeriwétishige bésim ishletken.
Amerika bashchilighidiki birleshme armiye 2001 - yili Özbekistan bilen Qirghizstanda herbi baza qurup Afghanistangha hujum qilip Taliblar hakimiyitini aghdurup tashlighan.

Nefise Zeidin