Rabiye Qadir Xanim Azat Boldi

Uyghur xelqining pexirlik perzenti, wetenperwer qizi, meshhur karxanichi, shereplik ana Rabiye Qadir Xanim 2005-yili 3-ayning 17-küni azat bolup, Amerikigha qarap yolgha chiqti we aman- esen Washin’giton’gha yetip bardi.
2004-yili 3-ayning 3-küni tajawuzchi xitay hökümiti Rabiye Qadir xanimning jazasini bir yil yeniklitip, 2006-yili 8-ayning 12-küni azat qilighanliqini élan qilghan idi.

Rabiye Qadir xanim 1999-yili 8-ayda xitayning dölet bixeterlik tarmaqliri teripidin Ürümchidiki Qurum mehmanxanisi aldida tuyuqsiz qolghan elin’ghan idi. Tajawuzchi, fashist xitay hökümiti Rabiye Qadir xanimgha “dölet mexpiyetlikini qanunsiz chetelge yetküzüp berishke urun’ghan, döletning bixeterlikige tehdit salghan”-digen töhmetni chaplap, 50 yashtin ashqan bir mezlum anini shepqetsizlerche tutqun qilip, zindan’gha tashlighan idi.

Rabiye Qadir xanim baliliq dewrliridin bashlap Sherqiy Türkistandiki bashqa xanim-qizlar chekken turluk japalarni beshidin otkuzgen bolup, qeyser, jesur ayal idi. Kuyosi Sidiqhaji Rözigha xitayning Sherqiy Türkistandiki qorchaq, fashistik hökümitining zulumliri heqqide xitaylar özliri élan qilghan matiriyallarni yetküzüp berish üchün tirishchanliq körsetken. Shu jeryanda xitayning mexpiy saqchiliri izigha chüshüp qolgha alghan idi.

Rabiye xanim Sherqiy Türkistandiki meshhur wetenperwer sodiger bolghachqa, uni bilmeydighan kishilermu az idi. Shunga Rabiye Qadir xanim qolgha elinishi bilen, wetinimiz ichide xitay tajawuzchiliri Ürümchi kechlik gezitige deslepte ismini atimay turup pitne tarqitishqa bashlidi, arqidinla rohi jehette hujum qilishqa bashlighan idi.

CHeteldiki Sherqiy Türkistan teshkilatliri we shexislermu xitay tajawuzchilirining bu chekidin ashqan qilmishigha naraziliq bildürüp namayish, ilmiy muhakime yighini, kishilik hoquq yighinlirini achti we bu 6 yil mabeynide nechche yüzligen maqalilarni yezip pütün dunyagha Rabiye Qadir xanimning shereplik namini we xitayning wehshi zulmini teshwiq qilip keldi.

BDT kishilik hoquq komiteti, bashqa döletlerning kishilik hoquq teshkilatliri we Amerika hökümiti Rabiye Qadir xanimning ismini atap turup nechche qetim xitay hökümitini eyipligen we dektator xitay hökümitige besim ishlitip, qoyup berishni telep qilghan idi. Emma namert, tajawuzchi xitay hökümiti:<nime qilalayitting?>- dep, bir yashan’ghan Uyghur xanimni zindan’gha dawamliq qamap qoydi we 6 yil erkinligidin ayriwetti. BDT we Amerikining teleplirini chong bilmigen idi.

2004-yili 9-ayning 23-küni Norwigiyidiki “Rafto Kishilik Hoquq Fondi Jem’iyiti” Rabiye Qadir xanimgha <Kishilik hoquq mukapati> berdi. Buni pütün dunyadiki nurghun teshwiqat organliri élan qildi. Rabiye Qadir xanimning nami pütün dunyagha tarqalghan idi, xitaylar bir yashan’ghan Uyghur xanimni türmide qamawerse, hazir Jenwediki xelqara kishilik hoquq yighinida passip orun’gha chüshüp, bundin keyin jazalinidighanliqini hes qilghan hiliger xitay hökümiti 2005-yili 17-mart küni tuyuqsiz <adil, shepqetlik> qiyapetke kirdi-de, Rabiye Qadir xanimni azat qiliwetti! Hetta uning Amerikigha chiqip ketishige ruxset berip Beijingdiki Amerika elchixanisigha saq-salamet tapshurup berdi.

Rabiye Qadir xanimning xitay tajawuzchiliri teripidin azat qiliwetilgenliki we bixeter halda Amerikigha chiqip ketishige yol qoyghanliqi- xitay tajawuzchi, herbi kengeymichi, terror hökümitining Uyghur xelqige nisbeten tuyuqsizla rehimdil bolup qalghanliqi yaki bundin keyin Sherqiy Türkistan xelqige qiliwatqan zulumlirini yeniklitish pilanining bashlan’ghanliqidin derek bermeydu, elwette.

Biz obdan bilimizki, Rabiye xanimni mertlik bilen azat qiliwetken 2005-yili 17-mart küni Sherqiy Türkistan ziminlirida nechche on, hetta nechche yüz Uyghur yigitini qanunsiz qolgha elip, rehimsizlerche qiynashqa bashlidi. Rabiye xanim qoyup berildi, emma komunistik partiyige we xitayning tajawuzchiliq, qirghinchiliq, adaletsizlik, bulang-talanglirigha qarshi pikir qilghan, heriket qilghan Uyghur we bashqa qerindash milletlerning oghul-qizlirini qanunsiz halda, irqiy qirghinchiliq siyasitige, hessiyatiqa tayinip qolgha elip, türmilerge solap, qiynap öltürüsh, meyip qilish, tölesh iqtidaridin nechche on hesse eghir jerimane elip hayatliq yolini uzush we aililerni weyran qilishni dawamlashturup, xitaylar tarixtin beri ijad qilghan barliq wehshi qiynash usullirini Uyghurlargha sinaq qilip, qirghinchiliq we eghir milliy zulumni dawam qilmaqta.

17-mart künining özide, Sherqiy Türkistan tupraqlirida nechche yüz ming munewwer yash-ösmür, ziyali, dehqan, oqutquchi, doxtur, yazghuchining türmilerde pajielik qiyin-qistaqlar bilen azapliniwatqanliqini chetellikler taza yaxshi bilmise kerek.
Xitay tajawuzchi hökümiti, (1) Siyasi mehbuslargha bolghan muamilini yaxshilash, 20 neper siyasi mehbusni azat qiliwetish, 33 neper siyasi mehbusning jazasini yeniklitish; (2) BDT kishilik hoquq ali komitetining xitayni ziyaret qilishigha ruxset berish; (3) Diniy erkinlikke bolghan eghir cheklimini mötidilleshtürüsh; (4) Xelqara kishilik hoquq teshkilatining “Wijdani mehbus” dep atighan Sherqiy Türkistanliq karxanichi Rabiye Qadir hanimni azat qiliwetish qatarliq köz boyamchi wediliri bilen xitaydiki kishilik hoquq mesilisini eyiplesh qararini emeldin qaldurushqa sharait yaritiwaldi we süyiqestini emelge ashuriwaldi. (Yaponiyening Mainichhi Shinbun geziti 18-mart xewirige qarang:

http://www.mainichi-msn.co.jp/kokusai/america/news/
20050318k0000e030031000c.html

Rabiye Qadir xanimning azat qilin’ghanliqi Sherqiy Türkistan musteqilliq herikiti, Sherqiy Türkistan xelqining erkinligi, hörlügini qolgha keltürüsh kürishide hechqandaq chong mesilining hel bolghanliqidin derek bermeydu. Rabiye Qadir xanimning dawagerliri chetellerde köp bolghanliqi üchünla xitaylar artuq awarigerchiliktin qutulush we chetellerning xitayni jazalishidin qutulup qelishtiki bir deplomatik suyiqestidin bashqa nerse emes.

Sherqiy Türkistan tewesidiki tajawuzchilarning türmiliride qamilip yatqan tümenligen Rabiye Qadir xanimlar we millitimiz ichidiki yüz minglighan munewwer oghlanlar texi azat qilin’ghini yoq!

Rabiye Qadir xanimning azat bolup ailisi bilen jem bolghanliqini chin qelbimizdin tebrikleymiz we Rabiye xanim mesilisini Amerika bashliq döletlerge we xelqaragha tonutush yolida ejir singdürgen teshkilatlirimiz we jimi qerindashlirimizdin janabi Allah razi bolsun!

Sidiqhaji Rözi ependi we Rabiye Qadir xanimning mubarek tenige salametlik, ailisige bext-saadet tileymiz. Sherqiy Türkistanning azatliqi we musteqilliqi üchün hechnersisini ayimay küresh qilishigha tilekdashmiz we ishinimiz.

Hörmet bilen:

Sherqiy Türkistan Sürgündiki Hökümiti
Sherqiy Türkistan Informatsion Merkizi
Ertekin.
2005-yili 3-ayning 18-küni