AIDS Yitimliri

Mehmet Emin

AIDS yitimliri diginimizde asasliqi ata anasi AIDS kisili tupeylidin olup kitip yitim qalghan balilarni kozde tutidu.

Adem AIDS kisili virusi bilen yuqumlanghandin kiyin, 3~5 yilghiche bolghan yoshurun meshgilini bashtin kechurup, andin AIDS kisilige giriptar bolidu. Adem AIDS kisilige giriptar bolghandin kiyin yene tehminen 3~5 yilghiche omur koreyleydu. Elwette bir qisim AIDS kisili 1~2 yil ichide olup kitishimu mumkin. Bu bimarning dawalinish ehwaligha, yishi we burunqi saghlamliq ehwaligha munasiwetlik. SHundaq bolghanda adem AIDS virusini ozige yuqturiwalghandin bashlap olup ketkiche bolghan waqit adette 6~10 yil etirapida bolidu.

Dunyada tunji qétimliq AIDS kisili bayqalghandin ta hazirghiche bolghan 23 yilliq dunya AIDS kisili tarixida, tehminen 60 miliyundin artuq kishi AIDS kisili bilen yuqumlanghan bolup, 20 miliyundin artuq kishi AIDS kisili bilen olup ketken, ular tehminen 15 miliyun AIDS yitimlirini qaldurup ketken. Bularning köp qismi Afriqida bolup, Asiyadiki AIDS yitimliri 2 miliyungha yetken. 2010-yiligha barghanda AIDS yitimlirining sani 25 miliyungha yitidiken.

Zhungguoda bolsa tunji qétimliq AIDS kisili bayqalghandin ta hazirghiche bolghan 19 yil ichide tehminen 1 miliyun 20 ming kishi AIDS kisili bilen yuqumlanghan bolup, 200 minggha yiqin kishi AIDS kisili tupeylidin hayatidin ayrilghan. Ular tehminen 70 mingdin 80 mingghiche AIDS yitimlirini qaldurup ketken. 2010-yiligha barghanda, bu AIDS yitimlirining san 138 mingdin 260 ming ariliqida bolidiken.

Uyghur rayunida bolsa tunji qétimliq AIDS kisili bayqalghandin ta hazirghiche bolghan 9 yil ichide molcherleshche tehminen 80 mingdin artuq kishi AIDS kisili bilen yuqumlanghan bolup, tizimliktiki san 8773 ket yetken. Hokumet tizimliki ichidiki bu 8773 AIDS kisili bilen yuqumlanghanlar ichide 202 kishi AIDS kisilige giriptar bolghan bolup, 67 kishi AIDS kisili bilen olup ketken, biraq ularning qanchilik AIDS yitimlirini qaldurup ketkenligi toghursida iniq sanliq melumat yoq.

Yuqurda dep otken Uyghur Rayunidiki bu sanliq melumat peqet hokumet tizimlikidiki sanliq melumat bolup, emiliyette Uyghur rayunidiki dawalash we diyagunuz qoyush sewiyesining towen bolushi sewibidin, iniq diyagunuz qoyulmay olup ketken yaki tizimlanmighanlarni qoshqanda, Uyghur rayunidiki AIDS kisili bilen olup ketkenlerning sani, yuqarqi u sandin 10, 20 hesse artuq bolushi mumkin. Undin bashqa Uyghur rayunida tunji AIDS kisili bayqalghili aran 9 yil bolghan bolup, AIDS kisili bilen yuqumlanghan nurghun kishiler hazir gerche hayat bolsimu, biraq uzungha barmay AIDS kisili bilen olup ketkenlerning sani hessilep ishishi mumkin. Netijide köpligen AIDS yitimliri barliqqa kilishi mumkin. Bu yitim balilar behitsiz bir ahilide osup yitilgenligi uchun, yahshi terbilenmise, ata anisi basqan yolni qayta bisip, jemiyetke tihimu köp ziyan kelturushi mumkin. SHunga her bir Uyghur we munasiwetlik orunlar bu mesilige herguz sel qarimasliq kirek.