Dunya Uygur Qurultiyi Ijrahiye Komutitining Tunji Nöwetlik Kéngeytilgen Yighini Özining Barliq Küntertiplirini Toluq Orundap, Tönögün Kechte Muwapiqiyetlik Halda Ayaqlashti

Bu qétimqi yighin 8 – oktebir küni Germaniye waqti kech saet 6.30 da bashlanghan idi, yighinning shukünki échilish murasimi ammigha ochuq élip bérildi, yighingha qurultay ijrahiye komutitining ezaliridin sirt yene, herqaysi ellerdin teklip qilinghan mehmanlar we München shehride yashawatqan Uygurlardin bolup 100 din artuq kishi qatnashti.

Bu qétimqi yighingha, Amerika, Canada, Austiraliye, Türkiye, Germaniye, Engiliye, Gollandiye, Shiwitsiye, Shiwitsariye, Austiriye qatarliq 10 dölettin wekil kélip qatnashti.

Sizlergimu melum bolghinidek, buyil 16 – aprildin 19 – aprilghiche Germaniyening München shehride chaqirilghan birleshme qurultayda, 1996 – yili Germaniyede Qurulghan < Dunya Uyghur Yashliri Qurultiyi > bilen, 1999 – yili qurulghan < Sherqiy Turkistan ( uyguristan ) Milliy qurultiyining birlishishi netijiside, weten ichi we sirtidiki barliq sherqiy turkistan helqining heliqaradiki birdin – bir toluq hoqoqluq ali rehberlik orgini - < Dunya Uygur Qurultiyi > qurulp chiqilghan we buning bilen, Xitay hökümiti teripidin, < chetellerdiki milliy bölgünchilerning ikki chong lagiri > dep qaralghan Milliy qurultay bilen Yashlar qurultiyi bir merkez we bir lagir astida birliship, Dunya siyasi sehniliride Xitay mustemlikisige qarshi paaliyet elip beriwatqan barliq Uygur teshkilatlirining birlik we barawerlik asasida ortaq heriket élip bérishining mustehkem teshkili asasini turghuzup chiqqan idi, shu qétimqi yighingha 11 dölettin 29 neper resmiy wekil kélip qatnashqan idi.

Dunya Uyghur Qurultiyi, özining nizamnamisida körsütülgen, < her 6 ayda bir qétim ijrahiye komutiti yighini chaqirish > digen maddisigha asasen, mana bu qétim özining tunji nöwetlik ijrahiye komutiti yighinini chaqirdi.

Yighinning ammigha ochuq bolghan echilish murasimigha, qurultayning bash katibi Dolqun Eysa riyasetchilik qildi, Dolqun eysa yighin qatnashquchilirigha, qurultayning herqaysi ellerdin kelgen wekillirini we alahide teklip qilinghan mehmanlarni teqdim qilip ötti.

Arqidinla nöwet bilen, qurultay reyisi Erkin Alptekin, qurultay ijrahiye komutitining reyisi Alim Siyitof, qurultayning muawin reyisi Memet Tohtilar échilish nutqi sözlep, buyil 4 – ayda qurulghan dunya Uygur qurultiyining yérim yildin buyan élip barghan xizmetliri we Dunya Uygur Qurultiyining Sherqiy Türkistan milliy herikitining stiratigiyesi heqqidiki chüshenchilirini otturigha qoyup ötti.

Shundaqla herqaysi ellerdin kelgen wekillermu bir – birlep söz qilip, özlirining sherqiy türkistan milliy herikitining tereqqiyat istiqbaligha bolghan qarash we chüshenchilirini bayan qilishti.

Qurultay ijrahiye komutitining 9 – we 10 – öktebir künliridiki yighini yepiq halda élip bérildi we bu ikki künlük yighingha peqetla qurultay ijrahiye komutiti ezaliri we ijrahiye komutiti teripidin alahide teklip qilinghan wekillerdin wekillerdin bolup 20 din artuq kishi qatnashti.

Bu ikki künlük ichki yighin jeryanida, qurultay ijrahiye komutiti we ijrahiye komutiti qarmighidiki herqaysi organlarning yerim yilliq hizmet doklati we xizmet pilani, shundaqla, qurultay bash katipliqi we uning qarmighidiki herqaysi bölümlerning hizmet doklati we hizmet pilani körüp chiqilip muzakire qilindi. Ijrahiye komutiti ezaliri, Sherqiy Türkistan milliy herikiti nöwette duch kéliwatqan ichki – tashqi mesililer heqqide jiddi we étirapliq talash – tartish élip bérip, bu heqte Sherqiy Türkistan milliy herikitining kelgüsi teqdirige munasiwetlik siyasi we akadimik pikirlirini otturigha qoyushti.

Yighinda ijrahiye komutiti ezaliri eng asasliq mesile süpitide, qurultay tetqiqat merkizi teripidin hazirlap chiqilghan, < milliy herikitimizning qisqa we uzun muddetlik stiratigiyesi > heqqidiki mehsus doklatini muzakire qilip maqullidi. 60 nehche bettin terkip tapqan Bu stiratigiyelik doklat nahayiti keng mezmonlarni öz ichige alghan bolup, uningda dunyaning nöwettiki weziyiti, Xitay we Sherqiy Türkistanning ehwali, Sherqiy Türkistan milliy herikiti duch kéliwatqan jiddi mesililer ilmiy we akadimik usolda tepsili analiz qilinghan bolup, uningda yene, bundin kéyin Sherqiy Türkistan milliy herikitini qandaq bir stiratigiye we taktika bilen elip berish mesilisi heqqide etirapliq we konkirit chare – tedbirler otturigha qoyulghan.

Bu qétimqi ijrahiye komutiti yighinida yene, qurultayning rehberlik aparati we qatlimida qismen toluqlashlar élip bérildi.

Qurultay reyisi Erkin Alptekinning namzat körsütishi bilen, Türkiyedin Geniral Muhemmet Riza Bekin ependi qurultayning pehri reyislikige, Germaniyedin Enwerjan Qurultayning muawin reyislikige, Australiyedin Hesen Hüsen ependi Qurultayning Austiraliyediki wakaletchilikige we ijrahiye komutiti ezaliqigha, Amerikidin Nuri Türkel ependi Qurultayning qanun meslihetchilikige, yene Amerikidin Perhat ependi Qurultayning bayanatchiliqigha toluqlap saylandi.

Yighinda yene, qurultay ijrahiye komutiti qarmiqida mexsus ikki merkez tesis qilindi, bularning biri - < Sherqiy Türkistan Mediniyet Merkizi > bolup, Amerikidin doktur Qahar Barat ependi bu merkezning reyislikige, qoshumche qurultay ijrahiye komutitining ezaliqigha saylap chiqildi, yene biri - < Teshwiqat – Neshriyat merkizi > bolup, Germaniyedin Perhat Yorungqash ependi mu merkezning mudirliqigha we qoshumche qurultay ijrahiye komutiti ezaliqigha saylap chiqildi. Buning bilen, Dunya Uyghur Qurultiyining asasliq rehberlik aparati töwendikidek shekillendi:

Pehri reyis: Muhemmet Riza Bekin ( Türkiye )

Reyish: Erkin Alptekin ( Germaniye )

Muawin reyisler: Enwerjan ( Germaniye ), Muhemmet Tohti ( kanada )

Bash teptish: Küresh Küsen ( Shiwitsiye )

Ijrahiye komutiti reyisi: Alim siyitof ( Amerika ), muawin reyisi – Esqerjan ( Germaniye )

Qurultayning bash katibi: Dolqun Eysa ( Germaniye )

Qurultayning wakaletchiliri:

Qazaqistan wakaletchsi – Qehriman Ghujamberdi

Qirghizistan wakaletchisi – Rozi Memet Abduqadir

Türkiye wakaletchisi – Siyit Tümtürk

Awustiraliye wakaletchisi – Hüsen Hesen

Qurultay fondining reyisi – Ablikim Hoten ( Germaniye )

< Sherqiy Türkistan Mediniyet Merkizi > ning reyisi Doktur Qahar Barat ( Amerika )

< Teshwiqat – Neshriyat Merkizi > ning mudiri Perhat Yorungqash ( Germaniye )

Ichki Ishlar Komutitining Reyisi – Ablimit Tursun ( Germaniye )

Ayallar komutitining reyisi – Risalet Aripowa ( Bilgiye )

Yashlar komutitining reyisi – Behtiyar Shemsiddin ( Gollandiye )

Qurultayning bayanatchiliri: Dilshat Reshit ( Shiwitsiye ), Perhat Bilgin ( America )

Qurultayning qanun meslihetchisi – Nuri Türkel ( Amerika )

Yuqarqilardin bashqa yene qurultay bash katipliqi qarmighidiki bölümlerdimu qismen tengsheshler élip bérildi.

Bu qétimqi ijrahiye komutiti yighinida yene Qurultay fondining xizmet doklati körüp chiqilip, yéngi hamchot pilani tüzüp chiqildi.

Yighining axirqi küni ijrahiye komutiti ezaliri, yéqinda Amerikida élan qilinghan < Sherqiy Türkistan Sürgünde Hökümiti > heqqidimu etirapliq muzakire élip bérip, bu heqte özlirining pikirlirini otturigha qoyushti.

Yighin ahirida élan qilinghan < Dunya Uygur Qurultiyining ahbarati > da, bu heqte tohtulup, < Qurultiyimiz – weten ichi we sirtidiki xelqimizning chetellerdiki birdin – bir toluq hoqoqluq ali derijilik orgini bolush süpiti bilen, Sherqiy Türkistan xelqining azatliqi üchün küresh qilidighan herqandaq teshkilatni qollap – quwetleydu, yéqinda Amerikida élan qilinghan < Sherqiy Türkistan Sürgünde Hökümiti > özining qanuniy resmiyetlirini toluq bejirip bolghandin kéyin, uning bilen hemkarlishishqa teyyarmiz > diyilgen.

DUQ teshwiqat - neshriyat merkizi