Kemter　Mutewazi Jumhur Reisi - Ehmet Igemberdi

Australiyede çiqidighan TNW (Türkish News Weekly) géziti 22-sentebir künidiki　sanida “Kemter mutawazi Jumhur Bashliqi Exmet Igemberdi” serlewhilik resimlik xewer élan qildi.
Xewerde mundaq diyilidu:

Kemter Mutewazi Reis Jumhur-Exmet Igemberdi

TNW,14-sentebir seyshenbe Amerika qoshma shitatlirining paytexti Washin’gitonda qurulghan “Sürgündiki Sherqiy Türkistan Hökümiti”ning reis jumhuri bilen Sdneyde körüshti. Sürgündiki Sherqiy Türkistan hökümitining reis jumhuri Exmet Igemberdi “Türkish News Weekly”ge qurulghan hökümet we kelgusi pilanliri heqqide sözlep berdi.

Dunyaning herqaysi jaylirida sürgün hayatini ötküzüshke mejbur bolghan Sherqiy Türkistan puxraliri içidin tallan’ghan 60 resmi wekilning birdek maqullughi bilen qurulghan “Sherqiy Türkistan Hökümiti,”, Sherqiy Türkistan milliy mejlisining iradisige asasen wujutqa çiqirildi. Çetellerde yashawatqan Sherqiy Türkistanliq barliq puxralar we jem’iyetler bu qétimqi hökümet qurush yighinigha resmi teklip qilindi we teklipnamiler iwertilgen idi. Ehmet Igemberdi bir boluk bolgunçi guruppa we shexslerning hökümet qurushqa teklip qilinmighanlighini, ular özliri turghan döletlerning Xitay bilen bolghan munasiwetlirini menbe’e qilghan siyasi sewepler tupeylidin bundaq döletlerde yashawatqan Sherqiy Türkistanliqlarning qiyin ehwalda qalmaslighi üçün nöwettiki paaliyetke qatnashmighanliqini toghra çushinimiz, didi.

Ehmet Igemberdi yene 2004-yili 13-,14-Sentebir künliri Çeteldiki herqaysi döletlerdin tallan’ghan Uyghur, Qazaq, Qirghiz wekillerdin 60 kishining ishtirak qilishi bilen awal milliy mejlis bashliqi saylanghanliqini, andin alte maddiliq “Sherqiy Türkistan Asasi Qanunining Deslepki Lahiyisi”ning maqullan’ghanliqini éytip ötti.

Asasi qanunning deslepki lahiyisining birinçi maddisighan asasen “Parlament” we “Hökümet Wekilliri Mejlisi” ezalirining saylimi élip bérilghan.

Hökümet wekilliri mejlisi qurultayninh axirqi küni,yeni 9-ayning 14-küni barliq wekillerning birdek qoshulushi bilen “Sherqiy Türkistan Hökümiti” ning ezalirini saylap çiqqan. Elip berilghan saylamda Awstiraliyede olturushluq Exmet Igemberdi reis jumhurluqqa, Abduweli Jan muawin reis jumhurliqigha teyinlen’gen.

Hökümetning bashqa ezaliri
(Bu xewerde Sherqiy Türkistan sürgündiki hökümitining 2-nomurluq bayanti toluq élan qilin’ghan. Shunga bu yerde qisqartildi -T)
http://www.uygur.org/uchqun/arhip/sayilar/106/1/1.html gha qarang.

Reis Jumhur Ehmet Igemberdi Sdneyde Yashaydu

Sürgündiki Sherqiy Türkistan hökümitining 67 yashliq reis jumhurining Sidnyning Liverpool digen yeride olturidighanliqidin xewer tapqan TNW, Exmet Igemberdini awal öz oyide ziyaret qildi, andin TNW ning ishxanisida ziyaret qildi.

Liwerpooldiki oyide 3-ayali Xasiyet xanim bilen olturushluq bille yashawatqan reis jumhur Exmet Igemberdining ilgiriki ayalidin bir qizi, Xasiyet xanimdin 3 perzenti ,u jemi 4 perzetning dadisidur.U 1937-yili Urümçining Beshbaliq digen yeride tughulghan. 1985-yili martta Austiraliyege köçüp kelgen Ehmet Igemberdi, 1953-1956-yilliri Sherqiy Türkistan inistitutining til-edebiyat fakoltetide oqughan, 1959-yili Ürümçide magestirliq oqughan. Kéyin Tashkenttiki “Ottura Asiya dölet universiti” de axbaratçiliq kespide oqughan. Axbaratçiliq kespi boyiçe magestirliq oqughan Ehmet Igemberdi, netijisining elaçi bolghanliqi seweplik magestirliqni sinip atlap oqughan. Wetinining erkinligini qolgha kelturush üçün qilghan paaliyetliri sewebidin, Xitay hökümiti teripidin 1963-yildin 1069-yilghiçe Manas, Qumul, Dawançing qatarliq jaylargha sürgün qilin’ghan.

Kéyin Ehmet Igemberdi yoshurun qurulghan “Sherqiy Türkistan xelq partiyisi” ge eza bolup ishqa kiriship ketken. 1969-yili Sherqiy Türkistan xelq partiyisining paaliyetliqini paylap yurgen Xitay hökümitining 50 ming kishini guman bilen öltürüshidek pajielerdin aman qalghan.

Ikki qétim ömür hejige barghan Ehmet Igemberdi öz paaliyetlirini çetellerde dawam qildi.
TNW ning ishxanisida élip bérilghan ziyarette bu qétim qorulghan sürgündiki hökümet parlamenti toghrisida çüshendurush bergen Ehmet Igemberdi　Uyghur,　Qazaq, Qirghizlardin teshkil qilin’ghan yéngi rehberlik kollektiwining weten tupraqlirini azat qilish üçün küresh qilip kelgenlikini tekitligeç, “Biz Xitayning zulmi destidin dunyaning her qaysi jaylirigha qeçishqa mejbur bolduq, emma küreshlirimizni toxtutup qoymiduq.
Bash ministir Eniwer Yusupning Amerika qoshma shitatlirida élip barghan paaliyetliri netijiside, Washin’gitonda ötken hepte yighin ötküzduq. Bu yighinda sürgünde paaliyet élip bérilidighan bir hökümet quruldi. Meni reis jumhurluqqa teyinlidi. Sürgündiki hökümet qurush meqsidimiz, Sherqiy Türkistan xelqining Xitay hökümitidin çékiwatqan zulumni xelqara siyasi sehnige élip çiqish, musteqilliq küreshlirimizni téximu yuquri pellige kotürüshtin ibarettur”-didi.

“Bundin keyinki yighinliringlarni qandaqm qeyerde açisiler?”-digen soalimizgha ,”Texnilogiyening yardimi bilen”-dep jawap bergen Exmet Igemberdi, “Dunya tehnilogiye saheside kiçiklep ketti. Palament ezaliri herqaysi döletlerde yashaydu, bu seweplik ular bilen adette internet we e-mail arqiliq, çong yighinlarni resmi yighilip ötkuzimiz” –didi.

Ehmet Igemberdi: “Musteqilliq küreshlirimizni Amerika qoshma shitatliri neççe yillardin béri ashkara qollap kéliwatidu, shunga hökümetni Amerika paytexti Washin’gitonda qurduq. Buning bilen siyasi muhitqa inkas qayturushni oyliduq. Teqdiri bir birige oxshap kétidighan Tibet we Népal xelqining dangliq lideri Dalay Lamamu bizni qollaydu”-didi.

Musteqilliq dawasini xelqara siyasi sehnige téximu küçlük élip çiqip, Xitay tajawuzçilirining xelqimizge yürgüziwatqan zulumlirini dunya jamaitige uqturup, dunya siyasi sehnisidiki xizmet kün tertipige kirgüzüshni qolgha keltürüshni tilgha alghan Ehmet Igemberdi, Türkiyege teshekkür éytidighanliqini bildürdi.

67 Yashliq, belki dunyadiki eng kembighel jumhur bashliqi bolghan Ehmet Igemberdi, bosh waqitlirida Uygurçe kitap yazidu we Uygurçe jornallargha ait maqala yézish bilen shughullinidu.

Sherqiy Türkistan Informatsion Merkizi
(Türkçidin terjime qilghuçi: Ertekin )
2004-yili 10-yining 11-küni