Sherqiy Türkistan Sürgündiki Hökümitining Washington Xitapnamisi

Mezkur xitapname kishilik hoquq, démokratiye we erkinlikni içki-tashqi siyasetlirining asasi qilghan Amerika Qoshma Ishtatlirining Paytexti Washington sheheride, kommunıst Xitay istilasidin kéyin çet¡Çellerde Sherqi Turkistanning azatlighi üçün izçil küresh qilip kéliwatqan asasliq teshkilatlarning rehber we wekillirining ishtiraki bilen yézilip maqulluqtin ötkendin kéyin élan qilindi.

Bügün 2004-yili 9-ayning 14-küni Sherqiy Türkistan Sürgündiki Hökümiti Washingtonda-Capitol Hill Parlament Binasinda qurulghanghanlighini jakalaydu.

Sherqiy Türkistanliqlar bügün Sürgündiki hökümitini qurdi.
Sherqiy Turkistan Sürgündiki hökümitining qurulishi Sherqiy Türkistan xelqining birdin bir arzusi, zamanning teqezzasi we tebi'etning qanuniyetlirige tamamen uyghun herketdur.
Insanlar jemiyiti haman tebi qanuniyetler asasida yashap keldi. Tebi'et insanlargha, jümlidin Sherqiy Turkistanliqlargha hayatliq hoquqi, mewjutluq hoquqi, erkinlik hoquqi we mal-mülkige ige bolush hoquqini ata qildi. Yeni herqandaq insan erkin hayat keçürishke hoquqluq. Shunga herbir kishining bir milletke eza bolush süpitide milletning siyasi yolini tallash hoquqini emelge ashurish üçün küresh qilishi lazim boldi.

Tebi'et insanlargha bergen tebi'i hoquqlarni insanlar özgertelmeydu. Uni shupéti qobul qilishi lazim.
Amerika Qoshma Ishtatlirining “Musteqilliq Xitapnamisi” da: “Herbir insan tughulishi bilenla baraberdur. Ular yaratquçi teripidin bashqilargha ötünüp bergili bolmaydighan hoquqlargha, jümlidin hayatliq hoquqi, erkinlik hoquqi, bext qoghlushush hoquqlirigha érishken. Bu hoquqlarni kapaletke ige qilish üçün insanlar teripidin hökümet qurulghan.” dep körsitilgen.

Dimek Amerika Qoshma Shitatlirining musteqilliq xitapnamisida tebi'et insanlargha ata qilgha tebi'i hoquqlar mu'eyyenleshtürülgen.

Bündin 55 yil burun, 1949 - yili 8 - ayning 27 - küni, “Mao zedongning teklibi bilen urush ayrupilanigha olturup Bejinggha kétiwatqan Sherqiy Türkistan rehberlirining ayrupilan weqesi bilen ölgenligi” heqqidiki hewiri yétip keldi. Mezkur xewer Beijinggha yétip kelgende Mao Zedong kommunist tajawuzçi armiyisini ibertti we buning bilen Sherqiy Türkistanning mustemlike hayati bashlandi.
Ötüp ketken bu yillar içide qerindashlirimiz ézilgüçi xelqimizge yardem qilmaq we ularning derdige derman bolmaq üçün we bu mezlum xelqning elem-hesret we ahu-peryadlirini yéyip esirlerçe hör yashighan xelqning höriyiti we musteqillighi üçün otturgha çiqti. Lékin komunist Xitaylar üzlüksiz halda yan'ghan herbir uçqunni öçürüp, çiqqan herbir sadani ujuqturup, éçilishqa intilgen herbir ümid ghunçisini öltürüp keldi. Bu shum dewrler içide ümidwarliq bilen yashap kelmekte bolghan bu mehkum Sherqiy Türkistan xelqi “Bizlerning derdimizni anglaydighan birersi barmidu? Çet'ellerde Sherqiy Türkistanning birer awazimu barmidu? Bizler üçün sözleydighan birer millet yaki biler rehber yaki birer döletmu mewjutmidu? “ dep intizarliq içide peryad çekmekte.

Bu endishe we intizarliq hazir tügidi. Sherqiy Türkistan xelqi özlirining arzu qilghan awazini tapti. Bügün çet'eldiki Sherqiy Türkistanliqlar hayatliq hoquqini qolgha keltürüsh üçün ushbu Sürgündiki hökümitini qurdi—musteqil bolushning zörür siyasi yolini talliwaldi.

Eniwer Yüsüp Turani
Sherqiy Türkistan Sürgündiki Hökümitining Bash Ministiri
2004 - yili 9 - ayning 14 – küni, Washington