Uygurlar We Zorawanliqsiz Qarshiliq Körsitish Telimati

Xitay hökümitining dölet kabiniti axbarat ishxanisi 2003- yili 26- may küni aqni qara, heq- naheqni astin- üstün qilghan atalmish“ Shinjangning tarixi we tereqqiyati „digen kitap élan qilindi.
Bu kitapta Uygur xelqige tengri ata qilip, neççe ming yillardin béri ejdatlarning tewerrük ata mirasi bolup kelgen ana makanimiz Sherqiy Türkistan-Uyguristanni“ tash dewridin buyan Jung goning zimini, ayrilmas bir parçisi „ digen ebjighi çiqqan tajawuzçiliq sepsetisini yene bir qétim bazargha sélip, atalmish“ azatliq „ tin kéyin kompartiye rehberligide Shinjang alemshumul tereqqiyatlargha érishiptimish…
Ana wetinimiz Sherqiy Türkistanning neççe ming yillardin béri millitimizning ana böshigi bolup kelgenligini özimizninh, dunya hetta Xitayning ataqliq tarixçiliri teripidin yézilghan abroyluq kitaplirida qayta- qayta élan qilinip, yekünler çiqirghan bolup, bu munazire telep qilmaydighan bir heqiqettur.
Emdi atalmish“ Shinjangning azatiighi „ digen sözge kelsek, Beijing hökümranliri bizni azat qilip qoyghini yoq, biz Sherqiy Türkistanliqlar kommunist Xitay basqunçiliri wetinimizge kirishtin 55 yil burunla asasen özimizni azat qilip, 1944- yili Ghuljida Sherqiy Türkistan Istiqlal Jumhuriyitini qurup, özimizning dölet bayrighi, dölet qoshunimiz, dölet bankimiz, qisqisi normal bir dölette bolidighan toluq shert - sharaitlerge ige bolghan iduq, lékin Sowit imperiyisi bilen Mauçi Xitay kommunistliri otturisidiki siyasi sodilar netijiside bir pay oq atmayla 1949- yili sintebirde kommunist Xitay basqunçiliri wetinimizge qaraqçilarçe bésip kirip“ teyyarghe heyyar boldi „.
Biz- Sherqiy Tükistanliqlar buni hergizmu“ azat bolghnliq „ dep qarimaymiz, buni bir munqerz, mustemlike, wetinimizni kommunist Xitaylar qanunsiz, zorluq bilen bésip aldi, dep çüshinimiz, shunglashqa biz Beijinning mutihemlik bilen yürgüzüwatqan mustemlikiçilik siyasitini ret qilip kelduq, uni lenetleymiz.
Sewebi, kommunist Xitay basqunçilirining jut ayighi söyümlük wetinimizning mubarek tupriqigha tigishi bilen Uygur xelqi siyasi jehettin qul, iqtisadi jehettin qashaq- gaday, medini- maarip jehettin nadan- qalaq halgha kilip, eqellisi özimizning insan hoquqliridin ayrilip qalduq, bépayan, asti- üsti tügimes bayliqqa tolghan güzel wetinimiz özimiz üçün üsti oçuq weylun dowzaqqa aylandi Xitay basqunçiliri üçün Jennetke aylanghanlighi rast. Beijinning mustemlikiçilik siyasiti tüpeyli, ularning tereqqiyatqa ériship, xelqimizning qashaqliq- nadanliqta qalghanlighi rast.öz wetinimizde özimiz xar bolup, yoqulush girdawigha yüzlengenligimiz bir emes ming qetim rast!...
Shunga Beijinning mustemlikiçilik siyasitige qarshi 50 yildin oshuq waqittin buyan xelqimiz öz musteqillighini eslige keltürüsh üçün her xil yollar bilen köresh qiliwatidu, lékin Beijing, öz insani hoquqi, demokratiye we öz teqdirini özi belgülesh üçün ténç- demokratik yollar bilen köresh qilghan hem qiliwatqan milyonlighan Sherqiy Türkistan xelqining musteqilliq- erkinlik jenglirini“ terorist „“ bölgünçi „“ diniy eksiyetçi „ dep qan deryasigha paturdi.
Qéni Maxatma gandi bilen Martin Luzirking ning“ zorawanliqsiz musteqilliq- erkinlikke yétish“ neziriyesi?! U neziriye bilen Hindistan musteqilliqqa, Amirikidiki Negirlar özlirining hoquqlirigha érishken idi, ularning neziriyesi Uygurlarghimu mas kelmesmu? Buni Xitay kommunistik hökümitining bir partiyelik fashistliq tebi-iti qobul qilalarmu? Martin Luzirking mu zorawanliqsiz qarshiliq körsitish telimatining hemmige qadir emesligini:“ eger biz kommunistik döletlerning tömür qepizi içide bolghan bolsaq, hergizmu bu usulni qollanmayttuq, lékin Amirika demokratiyesining büyük ewzelligi- heqiqet üçün qarshiliq körsitish hoquqining bolghanliqida... „ digen meshhur sözi bilen ispatlighan idi. Martin Luzirking ning bu sözidin kéyin talay yillar ötti…
Dunya sotsiyalistik systemisining peshwasi, zimini dunyaning 1/6 ni teshkil qilghan, derijidin tashqiri Sowit imperiyesi içki- tashqi seweplerning bir- birige mas kélishi bilen kishilerning tesewwuridin sirt gumran boldi. Uning xarabisida on neççe musteqil memliketler asasen urush- talashsiz dunyagha keldi, Balqanda xelqaraning bésimi, qoraliq arilishishi we içki urushlar bilen yene bir qançe memliketler mustemlikiçilikning boyunturiqidin qutuldi.
Emdi Xitay qandaq qilar? Xitaydinmu Gorbachiw çiqarmu? Bu mesililer xelqara ehwal, Xitayning içidiki özgirish we Xitayning mustemlikisi bilghan Sherqiy Türkistan qatarliq mustemlikilerdiki xelqlerning ashundaq bir burulush noqtisi yétip kelgendiki shu paydiliq weziyetni milli menpeetlirige ustuluq bilen paydilinip alalishi yaki alalmasliqigha baghliq . mesile shuningdiki, Xitayning 2000 yilliq tarixi jeryanida shekillengen mediniyet we pisxologiye, uning yawuz milliti bolmay, Sherqiy- jenubi asia milliti bolup, dunya nopusining 1/5 ni tesgkil qilip, hazir bir qisim tereqqiyatlargha érishishi we uning hazirqi dunyada tutqan siyasi we iqtisadi ornidur. Shunga terisige patmay qutrawatqan qizil Xitay imperiyesi yürigini qaptek qilip, Amirika bilen dunya xojayinlighini talishiwaticu.
Maxatma Gendi, Martin Luzirking larning“ zorawanliqsiz qarshiliq körsitish „ telimatining hazirqi wekili Tibetlik Dalay lamaning alliqaçan zorawanliqni tashlap, söhbet bilen ténç usulda“ Tibetke ali aptonomiye telep qilishi „ gha qarimay, Beijing söhbetlerge dalay Lamani we uning sergerdan hökümitini qatnashturmasliqni doqal qilip qoydi, bizdinmu beziler Dalay Lamagha oxshash Xitaydin ali aptonomiye telep qilmaqçi, ular musteqilliq sözini éytishtin ölgidek qorqidu, ularçe musteqilliq telep qilinsa, Yawropa memliketliri yaxshi körmesmish yaki dawayimiz dunya eqimigha çüshmesmish… wahakazalar…
Hemmige melumki, musteqilliq- mustemlike boyunturiqigha giriptar bolghan milletlerning eng ali arzusi we muqeddes ghayisi, bu uluq ghayige yitelmigen, yétish üçün köresh qilishqa jüret qilalmighan millet ölümge mehkum!
Uygur xelqi bu aççiq heqiqetni Manju Xitaylarning 1-qétim Sherqiy Türkistanni bésiwalghan 245 yildin buyan, bolupmu kommunist Xitaylarning Sherqiy Türkistanni bésip alghandin kiyinki 50 yildin oshuqraq waqittin buyanqi qan- yashliq sergüzeshtliride yeterlik çüshünüp yetti. Uygur milliti hayat yashashni xalaydiken, uninggha peqet musteqilliq kérek! Biz musteqilliqimiz üstide sodilashmaymiz, kimki Uygur xelqining musteqilliq körishide xainliq, ikki yüzlimicçilik qilsa, bu dunya, u dunyaliq qara yüz munapiqlargha aylinidu!
Musteqilliq- musteqilliqqa erishken millet we shu milletke mensup shexsning beshigha qonghan bext qushi we bext- saadet, ametlerning anisi, dunyada musteqilliqtinmu qimmetlik nerse yoq!
Biz öz wetinimizning musteqilliqi, millitimizning azatlighi üçün köresh qiliwatimiz, bu köresh heqqani köresh, Amrika, yawropa we dunyadiki demokratiye, erkinlik we adaletni söygüçi dunya elliri bizning musteqilliq we erkinlik üçün bolghan heqqani körishimizni qollap quwetleydu, shunga, aldi bilen özimiz barliq ehtimallargha teyyar turup, insani heqlirimiz üçün jan pidaliq köresh qilishimiz lazim. Yaratquçi perwerdigar insanni yaratti, qalghan ish insanlarning özide, bu dunya- sewep dunyasidur.
Hazirqi dunya her xil ziddiyetlerning tiz özgiriwatqan janliq sehnisi, ishinimizki, özini bilmey qutrawatqan qizil Xita yimperiyesi Amrika bashçilighidiki dunya demokratik- erkinlik küçlirining qattiq iskenjiside. Xitay xelqi we Xitayning mustemlikiliri bolghan Sherqiy Türkistan, Tibet, Içki Mong guliye xelqlirining heqqani köreshliride texti- bexti külge aylinidu.
Sherqiy Türkistanning musteqillighi hazirqi dunya weziyitige we dunya xelqlirining menpeetige heçqaçanmu zit emes hem zit bolmaydu.
Sherqiy Türkistanning musteqillighi- kommunist Xitay imperiyesining kengeymiçilik, tajawuzçiliqigha xatime bérip, dunya tinçliqi, demokratiyisige zor töhpe bolup qoshulidu, huda buyrisa!

Ehmet İgemberdi
2004- yili, 27- eyun
Lewerpul- Sidney- Awstraliye