Amerika Bilen
Xitay Otturisidiki Sürkülüsh We Ottura Asiyadiki Siyasiy Oyun
Bu yil AQSH Dölet Mudapie Ministirligi
(Pentagon) ning chet'ellerdiki herbiy qoshunlirining systemisini özgertish
pilanining layihesini „Washington Post“ gézitide élan qilishi bilen birge
5-ayda „Xitayning 2004-yilliq herbiy küchi toghirisida doklat“ini America
palamentusida muzakire qilghanliqi Xitay hökümitini qattiq alaq-zade
qiliwetti.
Mesilen bu layihede Amerikining herbiy bazilirining qurulmisi töwendikidek
özgermekchi: Amerikining herbiy qomandanliq shitabi Germaniye, Jenubiy
Koreye we Yaponiye döletliride turushluq herbiy qoshunlirining sanini
qisqartip, Bulghariye, Rumaniye, Australiye döletliride yéngi herbiy
bazilarni qurup chiqip, Singapur we Tailand döletliri bilen bolghan herbiy
alaqisini téximu riwajlandurup, Özbekistan, Kirghizstan we Tajikistan
qatarliq döletliridiki herbiy bazilirini muqumlashturushtin ibaret dep élan
qilinghan.
“RBC Daily” gezitining muxbirliri Rusiyening mutexessis alimliri bilen moshu
mesile üstide ötkezgen söhbetlirining mezmunigha asasen, Amerikining urushqa
teyyarliq qiliwatqanlighi birinchi bolup Xitay dölitige qaritilip, asasiy
hujum Ottura Asia döletliridin bashlinidighanlighini perez qilmaqta.
Bu heqde Beijingda Xitayning Tashki Ishlar Ministirligining mexsus xadimi Li
Hui bir nechche qétim jiddiy metbuat yighini chaqirip, Xitay hökümitining
Amerikigha qattiq naraziliq bildürgenligini we Amerika Xitayning ichki
ishlirigha arilashmasliq agahlandurushlirini bayan qilghan idi.
Yene yéqinda Pentagonning internet sehipiside Xitayning 2004-yilliq herbiy
küchi toghrisida teyyarlighan doklatini élan qildi. Bu doklatta Xitayning
Taiwen bilen urush qilish teyyarliqini qiliwatqanlighi toghrisida melumat
berilip, Xitayning herbiy küchige ajritidighan yilliq meblighi peqetla AQSH
we Russiyedin qalsa üchünchi orunda turidighanlighini bayan qilidu.
Reuters agentlighining xewirige asaslanghanda, Taiwen Amerikidin qoral
sétiwélish üchün salghan mebleghning ichidin 15 milliard dollargha déngiz
asti paraxotlar, herbiy déngiz kémiliri we düshmenning kémilirige taqabil
turalaydighan ayroplanlarnimu sétiwalmaqchi bolghan qorallarning pilanigha
kirgüzüp bolghan.
Amerikining Pentagon teripidin testiqlengen pilan boyiche, Taiwen 1,8
milliard dollarliq alahide yuquri derijilik eng ilghar tüptiki radar'nimu
sétiwalmaqchi boluwatqanlighini xewer qilghan bolsa, Taiwen hökümiti terep,
Xitayning 500 dane raketa bombiliri Taiwen ariligha qaritilghanlighi, bu
bombilarning sani her 6 künde birdin qoshulup köpiyiwatqanlighini bayan
qilidu.
Hazirgha qeder Xitay hökümiti, eger Amerika Taiwen mesilisige asaslinip
Xitaygha hujum qilip qalsa, u hujum „Kosowo scinariyesi“ge ohshap qelishi
mumkin dep perez qilghan bolsa, bügün u perezlerdin pütünley waz kéchip,
Amerikining Xitaygha qurughluq herbi armiyisi bilen chegrani buzup kirishini
pilanlawatqanlighini yekünlimekte. ٍShunga Xitay generalliri, Pentagonning
pilanigha asaslinip, Xitayning hawa, qurughluq we dengiz armiyilirining
taktika we strategiyelirini jiddiy halda özgertmekchi boluwatidu.
Xitay herbi mutexessisliri, Amerika kélechekte Xitaygha hujumni Hindistan we
Pakistan döletliridin bashlishi mumkin, shuning üchün Amerika bu döletler
bilen diplomatiye we herbi munasiwetlirini riwajlandurup, Özbekistanda
mewjüt bolup turiwatqan herbiy bazilirini muqimlashturiwatidu dep
yekünlimekte.
Pentagonning dokilatida Xitaymu Amerikining herbi bazilirigha qarshi hujum
qilishining pilanini tüzüwatqanlighi, shundaqla „Assassin’s mace“ namliq
yéngi tüptiki qoral ishlep chiqirish aldida turiwatqanlighini élan qilghan.
17-Iyun küni Tashkentte ötküzülidighan „Shanghai Birligining“ nöwettiki
yighinida „térrorizmgha qarshi hemkarliq qurulmisi dep atalghan Xitay,
Russiye, Qazaqstan, Qirghizstan, Tajikistan we Özbekistantin ibaret bu
birlikning döletler ara bir bölümining éçilish murasimi bolup ötmekçi.
Bu yil 1-ayda Beijingda Shanghai Birligining katibat bölümi resmi qurulup
çiqqan bolup, Tashkentte éçilidighan nöwettiki yighinida bu katibat bölüm we
„térrorizmgha qarshi hemkarliq qurulmisining” dagh-dughuluq éçilish murasimi
ötküzülidu. Bu ikki çong bölüm Shanhai birligining eng muhim we dawamliq
ishleydighan bölümliri bolidighanlighini we bu ikki bölümning qurulush
basquchi birinchi basquchi bolsa, Özbekistandiki yighindin bashlap bu
bölümning ikkinchi basquchi, yeni emeliyleshtürüsh basquchi bolup ötmekchi.
„Térrorizmgha qarshi hemkarliq qurulmisi“ 2002-yili Russiyening
Sankt-Petersburg shehiride ötküzülgen Shanghai birligining yighinida
testiqlengen bolup, uning merkizi Tashkent shehiride bolidighanlighi qarar
qilinghan, we bu qurulmining asasi mexsiti térrorizm, bölgünçilik we
ekstremizmgha qarshi küresh qilish dep belgilengen idi.
Bu qétimqi yighingha Afghanistanning prezidenti Hamit Karsay Özbekistan
Prezidenti Islam Karimow teripidin mehman süpitide teklip qilinghan bolup,
Hamit Karsay bu yighingha qatnishidighanlighini bildürdi. Shundaqla Xitay
dölet Reisi Xu Jintao Hamit Karsay bilen alahide körüshüp söhbetleshmekchi
bolghanlighini Xitayning Tashqi Ishlar Ministirligi bayan qilghan. Bu
yighinda yene bundin keyin mehman süpitide chaqirilidighan bashqa
döletlerning reisliri muzakire qilinidighanlighi élan qilindi.
Shanghai birligi Katibat bölümining Ijraiye Katibi Jiang Deguang „15-Iyun
küni“ Shanghai birligige eza döletlerning bayram küni dep élan qilmaqchi.
Xitay tajawuzchiliri özining imperiyesini kücheytish üchün yengidin musteqil
bolghan xoshna döletlerni aldap, ötkünchi dewirdin keyin özining yaman
gherezliri arqiliq Ottura Asiya döletlirining zimininimu (xuddi Uygurlarni
aldap dewirning ötüshi bilen ularning ziminini ishghal qilghandek)
egellimekchi boliwatidu. „15-Iyun küni Xitaylar üchün shatliq bayram küni
bolsa, Uygurlar üchün, shundaqla Xitayning héli-mikrisige aldiniwatqan
xelqlerning beshigha balayi-apet bolidighanlighini bu qérindash döletler
ésidin chiqarmaslighi lazim.
Xewerni öz muxbirimiz FIDA hazirlidi
|