Şerqiy Türkistan
Dawasida Uçurning Roli
Dunya kişilik hoquq
teşkilatlirinıng belgilimilirige xilapliq qilip, kişilik hoquqni depesende
qilişqa ait jinayi qilmişliri barğanseri éğirlişip kétiwatqan komunist Xitay
hökümiti bir tereptin dunya bilen iqtisadiy hemkarliq we deplomatik
munasiwetlerde öz tesirini küçeytişke urunsa yene bir tereptin kişilik
hoquqni depsende qiliş jinayetlirini üzlüksiz dawamlaşturmaqta.
Yawropa parlamenti 1997-yili 13-aprelda Xitay hökümitining
Uygurlarğa élip bériwatqan zulumi we kişilik hoquqni depsende qiliş
jinayetlirini eyipligen doklatni teyyarlap, parlament ezalirining muzakire
qilişiğa sunğan. Yawropa parlamenti Xiristiyan guruppa ezasi,
Awistiraliyelik Karl Habsborg Lonthriengen we radikal ittipaq ezasi
Italiyelik Olivier Dupuis’ning köngül boluşi bilen töwendiki mesililer
resmiy otturiğa qoyululğan idi:
1- Uygurlarğa qaratqan sewepsiz tutqun qiliş we ölüm jazasi bériş.
2- Uygur medeniyitini yoqutuwetişke urunuş qilmişliri.
3- Diniy etiqat erkinliki we diniy paaliyetlerning çeklinişi.
4- Xelq’araning tosuşiğa qarimay, qanunsiz adem tutuş we qoyup bérişke
tégişlik Uygurlarni qoyup bermeslik, kişilik hoquq küzetçiliri we axbarat
xadimlirining Şerqiy Türkistan’ğa bérişini dawamliq çekleş qilmişi.
Undin başqa Amerika Qoşma Shtatliri, Rusiye we Yawropa birlikide ezasi
bolğan Radikal Partiyisining Birleşken döletler teşkilati kişilik hoquq
komitetining 53-maddisida her yili Şerqiy Türkistanda yüz bériwatqan kişilik
hoquqni depsende qilişqa munasiwetlik mesililer BDT ning kündilik xizmetliri
qatariğa kirgüzülgen bolsimu, komunist Xitay hökümiti héç eymenmey, hijil
bolmay, xelq’ara qanunlarni közge ilmastin milliy zulum we kişilik hoquqni
depsende qiliş jinayi qilmişlirini dawam qilip kelmekte.
1998-yili 28-awğusttin bügün’giçe 5 yildin artuq waqit ötken
bolsimu, bu muhim qararlarğa çet’eldiki héçqandaq Şerqiy Türkistan
teşkilatliri yéqindin köngül bölmidi hemde Yawropa parlamentining bu
mesilige mes’ul komitétliri çiqarğan qararlirini estayidil ijra qilmidi.
Eslide Şerqiy Türkistan üçün muhim bolğan bu qarar we
munasiwetlik işlar waqtida emeliyleştürülüşi we érişilgen netijilerdin dunya
jama’etçilikini waqitida xewerdar qiliş şert idi. Epsuski,dunyakidi Şerqiy
Türkistan ammiwi teşkilatliri özining mewjutliqini saqlap qéliş bilen bolup
kétip, alğa basalmaywatidu, Uygurlarning kişilik hoquq mesililirini küçlük
tesirge ige qilalmaywatidu, küçlük heriketlerni élip baralmaywatidu
Şerqiy Türkistanliqlarning heqqaniy musteqilliq küreşlirining
rawajlinişiğa tosalğu boluwatqan muhim seweplerning biri informatsion
uçurning yetersiz boluşidin ibaret. Şerqiy Türkistanda yüz bériwatqan
weqeler heqqidiki eng yéngi xewerlerning toğra we téz sur’ette qolğa
kelmesliki sewebidin dunya jamaetçilikini xewerdar qilalmiğanliqimiz
üçün,komunist Xitaylarning kişilik hoququni depsende qilişqa dair
jinayetliri waxtida aşkarilanmaywatidu.
1996-yilğiçe saqlanğan information - uçur yetersizlik mesilisini 1996-yili
Germaniyede qurulğan Şerqiy Türkistan information merkizi hel qilğan idi.
Bu merkez Germaniyede bolğanliqi üçün Germaniye hökümiti
Xitaylarning her qetimliq tosalğuliriğa pisent qilmidi we uçur merkizining
pa'aliyetlirini tosup qoymidi. Information merkizi ta bügünki qeder normal
axbarat pa'aliyetlirini dawam qilip kelmekte.
Emma, peskeş kommunist Xitay hökümiti 2003-yilining axirida
Şerqiy Türkistanning dunyadiki birdin-bir Axbarat menbesi bolğan <Şerqiy
Türkistan Uçur Merkizi> ni we başqa Uygur teşkilatlirini we teşkilatçilarni
yoqilang betnamlar bilen qarilap uning obraziğa nuxsan yetküzüş we
ziyankeşlik qiliş suyiqestide boluwatidu.
Bundaq weziyet aldida dunyadiki Şerqiy Türkistanliqlar,
Şerqiy Türkistanning heqqaniy küreşlirini qollaydiğan, tençliqperwer,
adaletperwer siyasi teşkilatlar, ammiwi teşkilatlar, döletler we şexslerning
Şerqiy Türkistan information merkizi duç kéliwatqan ziyankeşliklerni toğra
çüşinişini, ilgirikidekla qolidin kélişiçe yardem bérişini we qollişini,
tajawuzçi Xitay hökümitining töhmetlirige işenmeslikini semimi ötünimen.
Kayseri Şerqiy Türkistan Medenä Hemkarliq Jemiyiti
Sabiq Reisi
Mehmetımin Batur
2004-yili 1-ayning 09-küni
|