Xitayda Mektep Oquguçilirining Oqus Pulini Töliyelmey Özini Öltürüwelis Ehwali Köpeymekte

     Xitay ali mekteplirining oqus puli üzlüksiz örlep ketkeçke, bir qisim yoqsul aililerde yuquri oqus çiqimini toliyelmestin öliwilis pajeliri kélip çiqqan.
Ottura-baslanguç mektep oqus pulining heddidin tasqir örlep kétisi 27 milyon ösmürning oqussiz qélisini keltürüp çiqargan.

RFA'ning xewer qilisiçe, bu yil 8 - ayning 6 - küni JIANG SU ölkisining bir yézisidiki bir déhqan téxnikomda oquydigan qizining oqus pulini tapalmigaçqa, déxqançiliq dorisi içip öliwalgan.
GAN SU ölkisining SHAN DAN nahiyisidiki bir toluq otturini püttürgen oquguçi bu yil yuquri netije bilen tibbi inistutqa qobul qilingan, lékin atasi kömürkan isçisi bolgaçqa uning üstige uzun yilliq kesel we anisining hizmiti bolmigaç oglining oqus pulini töliyelmigenlik sewebidin bu oquguçi atisi bilen jidellisip öydin çiqip kétip ésilip öliwalgan.

Bu xil OQUS PULINING ADEM ÖLTÜRÜS PAJELIRI Xitay içide dawamliq yüz bermekte. 7-ayning 14-küni SHAN SHI YÜ LIN da JING TUNG SHI isimlik bir ali mektepke ötken oquguçining atisi uning oqus pulini töleske qurbi yetmigeçke öliwalgan. Ötken yili,SAN SI BAO JI diki bir oquguçining atisi ogli FU DAN Universitiga qubul qilinip oqus pulini töliyelmigeçke, binadin özini taslap çliwalgan.

Xitay ali mekteplirining oqus pulliri kéyinki yillarda bek yuquri örlep ketip, adettiki xelqning kötireleydigan halga kelgen. Bu mektepler içide ali mekteplerla emes, ottura-baslanguç mekteplerningmu oqus pulining umumyüzlük örlep kétisi ahwali heqqide Amerikidiki "BEI JING BAXARI" jornilining bas texriri HU PING mundaq digen: Xitay asasi qanuni 9 yilliq mejburi ma'aripni yürgüzüp, ottura-baslanguç mektep oqus pulini örlitiwetken, bu nurgun ösmürlerning yoqsuzluq sewewidin oqussiz qélisiga sewep bolgan.
Qizil Xitay dairlirining xewer qilisiçe, pütün memlikette nöwette 27 milyon ösmür oqussiz qalgan, bu oqus yésidiki ösmürlerning sani10 % ni igelleydiken. Lékin PING GO kündilik gézitining körsitisiçe, toluq bolmigan istatiskilarga asaslanganda, eger istatiska qilinmigan sexerlerdiki aqqunlarning baliliri, pilandin sirt tugulgan ösmürler, istatiskidiki xataliq qatarliq hisapliganda oqussiz qalganlar 50 milyonga yétidiken.

Xitay xelqi aççiq we éçinis içide bu pajelerni ma'aripning karxanilisidin korüp, bu siyasetning oçuq askare, qap yüreklik bilen biwaste oqus pulining siddet bilen ösüp kétisige sewep bolganligini körsetti. Istatiskilarga asaslanganda,1989-yilidiki ali ma'arip oqus puli islihatida, yéngi oquguçilar her yili 200 yuan tapsuratti, lékin hazir ali mektep oqus üçün kétidigan oqus puli, yataq puli, kitab-depter puli we turmus rasxodi bulup, ottura hésap bilen her yili 8000 din 12000 yuangiçe ketidu.
Nöwette Qizil Xitaydiki xelq gezep bilen, "ali ma'aripning karxanilisi, qançiligan yoqsul oquguçilarni oqus hoqoqidin mehrum qildi? Bu jemiyet we ma'aripning ilgirlisimu? Pulluq ma'arip puli yoqlarni oqumisun digenlik! Ma'arip islihati diginimiz, puli barlar asanla baklawerliq we masterliq unwani alidu digenlik! Ma'arip islihati diginimiz peqir aililerning ballirini oqimisun digenlik!" diyismekte

Burun XI AN diki SHAN SHI telivizor istansisida isligen muxbir MA SHAO MING Xitay hökümitining bu siyasitini tenqitlep mundaq didi: Xitayda yoqsul balilar oquyalmaywatidu, hökümet buningga jawapkar bolisi kérek. Bir dölet çoqum ali mektepke öteligen bir qisim balilarga iqtisadi yardem bérisi kérek. Dölet rehberliri iqtisadi ehwalimiz undaq yaxsi mundaq yahsi deydu, milli islepçiqiris daramitimiz undaq asti mundaq asti, deydu nime üçün namrat oquguçilarga aziraq iqtisad ajritip yardem qilmaydu? Çünki pütün jemiyet çiriklesken, parixorlasqan, gayet zor meblegni yötkep, buzup-çeçip, yewetken. Suning üçün sotsial islarga islitiske tégislik pullar köp miqtarda azlap ketken hette yoq bolgan.