|
Xitay hökümiti yeqinqi
yillardin buyan Uyghur rayonida maarip saheside Uyghur
ziyalilirigha yürgüzgen qattiq qolluq siyasetlirining
zerbisi bilen Uyghur pishqedem ziyaliliri ve yash bir
ewlat ziyalilar qoshuni nöwette mölcherligüsiz rohiy
azap we besimlar ichide yashimaqta.
Xitay hökümiti Uyghur elide yengi esir kirgendin bashlap
maaripni Xitaylashturush siyasitini ochuq ashkare
otturigha chiqardi. Aliy mekteplerde Uyghurche
ötüliwatqan derislerni tosattin Xenzuche ötüshke zorlidi.
Ular hichqandaq resmiyetsiz höjjetlerni keyni keynidin
yuqurning buyruqi we weziyetning telipi dep her heptilik
siyasiy ögünüsh yighinlirida otturigha chiqirip, milliy
oqutquchi oqughuchilarning bésimini ashuriwetti.
Qarshiliq körsetkenler ishtin boshutildi yaki teqip
astigha elindi.
Melumki, xelqimiz perzentliri öz ana tili bilen
terbiyelinip hetta aliy ma'aripqiche öz ana tilini oqup,
ishlitip kéliwatqachqa, bu tasadipiy chiqirilghan
höjjetler Uyghur ziyalilirini bir mezgil ganggirtip
qoydi we chöchütti. Oqughuchilar qoshuni milliy
territoriyilik aptonomiye qanunini qayta körüp, uningdin
qanuniy misallar élip munasiwetlik organlar bilen bir
meydan munazire qilip baqqan bolsimu, bundaq heqliq
telepler qilche nezerge élinmidi. Melumki, bu nöwet
Xitay komunistliri rehimsizlerche ma'arip saheyimizge
jeng élan qildi. Éniq hés qilish mumkinki, Xitaylarning
ma'arip saheyimizge qaratqan bundaq assimilatsiye,
yoqutush, milletni tüp yiltizidin qurutuwétish hilisi
bizni qattiq chöchütmekte. Bizning ana tilimizning
gunahini izdesh, animiz ügetken tilni untup ketish, uni
perzentlirimizge qalduralmasliqtek pajielerni his
qiliwatqan her bir ziyaliy-Uyghur balisi qattiq
azaplarni chekmekte idi. Emeliyette, Uyghur tiligha
qilinghan xiris bir millet yaki bir qewmige qilinghan
xiris bolmastin belki, pütkül insaniyet medeniyitige
qilinghan asiyliqtin ibarettur! Xalas.
Bundaq diktatura rijim arqiliq elip berilghan heriketler
texi dunya tarixida ghelibe qilip baqqini yoq.
Milletning halaketke yüz tutiwatqanliqni sezgen Uyghur
ziyaliliri jenining beriche tilni qoghdash, öz ana tilni
qoghdash, öz ana tilini söyüsh we ewlatlargha qaldurup
berish mesililiri üstide qattiq oylanmaqta. Bundaq
mesililer universitet oqughuchiliri ve ottura
bashlanghuch mektep oqughuchiliri arisida qaymuqush,
qobul qilalmasliq, chüshkünlishishtek rohiy besimlarni
elip kelip, yash bir ewlat Uyghur perzentlirining yükini
teximu eghirlashturiwetti. Moshundaq xitaylashturush
siyasitining zerbisi astida yetiliwatqan oqughuchilar öz
ana tilini xenzuche arilashturup sözlimise, özining
meqsidini ipadilep birelmigüdek derijige yetti. Bundaq
hedisiler Ürümchini merkez qilghan Sherqiy Türkistandiki
chong sheherlerde téximu éghir bolmaqta. Buningdin
ata-anilar qattiq endishe qilmaqta, ziyalilarning beshi
téximu qatmaqta...
Sherqiy Türkistan Information Merkizi
Aliye Zefer |
|
