Yazar: Ya Wei

Washingon

13.08.2008

İZAHAT: bu yazı, şu anda Amerika’nın washington şehrinde yaşamakta olan Çinli gazeteci Ya Wei tarafınan yazılmış olup, yazar zirveye çıkan milliyetçilik noktainazarı çerçevesinde, Komünist Çin teör güruhu safında yer alarak meseleler hakkında tahlillerde bulunmuş ve yazmıştır. Tercüme etme esnasında da, onun kullandığı söz ve telaffuzlarını olduğu gibi tercüme ettim. Maksadım kendisini bir Çin demokratı olarak tanımlayan Ya Wei’nin hakiki yüzünü okuyucuların anlaması için yazıyı orjinali gibi tercüme ederek huzurunuza sundum. Affınıza sığınıyorm!

Mesela :Sinkiang, Sinkiang bağımsızlık Yanlıları, Dış ülkelerdeki terör örgütleri, Doğu Türkistan terör örgütleri, Terörist saldırılar.... gibi deyim ve kelimeler tercümandan.

Yazı şöyle başlıyor:

Çin’in çok bilmişleri bir kaç günden beri sinkiangda meydana gelen bir dizi ani darbe vurma olaylarını: Dış ülkelerdeki sinkiang bağımsızlık yanlılarının ve terör örgütlerinin kışkırması ile meydana gedi. Diyerek değerlendirmektedirler. Fakat Doğu Türkistanlı aydınlar ise bu tür bir ifadeyi reddetmektedirler.

Merkezi Almanya’nın Münih şehrindeki Dünya Uygur Kurultayının sözcüsü Dilşat Reşit 12.08.2008 Salı günü: Kuçar’daki Uygur kardeşlerimiz hakkında edindiğimiz bilgilere göre sinkiang bölgesinde meydana gelen bir dizi bombalama olaylarından sonra Çin polis daireleri 90’dan fazla kişiyi tutuklamış ve onları hapse atarak üstelik te işkence yapmıştır. Dedi.

Kuçar nahiyesinin hakimi Yusufcan Mehmet, Dilşat Reşit’in sözlerini delil çarpıtılmıştır. Diyerek onu suçladı. Fakat hükümet direleri hakikaten öyle tutuklamaların olup olmadığı konusunda her hangibir açıklama yapmadı.

Pekin Olimpiyat grubunun icra komitesinin başkan yardımcısı ve yedek genel sekreteri Wang Wei bombalama olayları üzerinde durarak: Doğu Türkistan bölücü unsurları sinkiang bölgesinde, Çin’den ayrılma hareketini kesinlikle durdurmamıştır. Onların olimpiyat müsabakalarından sitifade ile etki alanlarını buraya kadar ulaştırmak istemeleri mümkündür dedi.

Olimpiyatlar başlamadan önce ve olimpiyatlar sırasında, sinkiang bölgesinde art- arda bir kaç defa zorbaca ani saldırılar meydana getirdi. Önce 4 Ağustos 2008 günü Kaşgar şehrinde zorba bombalama olayı gerçekleştirdi. Ardından 10 Ağustos 2008 günü kuçarnahiyesinde yine bir dizi bombalama olayları meydana getirdi. 11 Ağustos günü Kaşgar - Yenişehir’e bağlı Yamanyar köyünde yine adam öldürme olayları vuku buldu. Çin makamları sinkianga meydana gelen bir dizi bombalama hareketlerini terörist hareket olarak nitelendirmektedir.


Böylece bu bir dizi hareketlerin hepsinin dış ülkelerdeki sinkiang bağımsızlık teşkilatları ile Doğu Türkistan terör örgütlerinin bağlantısı var. Diye vurgu yaptı.

Çin çağdaş uluslar arası ilişkiler araştırma enstitüsünün ve terörizme karşı araştırma merkezinin müdürü Li Wei’ye göre: bu defa meydana gelen 3 hareket ile 90’lı ıllardaki sinkiang bağımsızlık güçlerinin Çin’de yürüttükleri terör hareketleri ve onların darbe vurma hedefleri bir birinin benzeridir. Dedi. O yrıca şöyle dedi.

Birincisi, normal halkı hedef alınmaktadır. Mesela Ürümçi’deki otobüs bombalama olayı.

İkinci hedefi, toplum güvenliğini korumakta olan güçlere yöneliktir.

Üçüncü hedef, bir takım yerli temel birim memurlara yönelikdir. Bu defa Kaşgar ve Kuçar’da meydana gelen terör eylemlerinin hepside yukarıdaki hareketlerle benzerlik ortaya koymaktadır.

Aslen sinkiangın toplum güvenliğini korumakla ilgili yasaları icra etmekte olan güçlere, yani silahlı polis birliklerine yöneltilmiştir.

Li Wei yene şunları söylüyor: Bu defaki terör eylemlerini aslen Çin’de azınlık, dış ülkelerdeki Doğu Türkistan terör örgütleri ile sinkiang bağmsızlık güçlerinin duygulrını paylaşan ve onları koruyan kişiler yamıştır. Aslında bunlar dışarıdaki iki büyük gücün etkisindedirler.

Sözlerini şöyle sürdürüyor: Birisi Doğu Türkistan İslami Hareketi teşkilatı ile Doğu Türkistan Özgürlük teşkilatı iken yine Doğu Türkistan Enformasyon merkezini içine alan ve dış ülkelerde faaliyet göstermekte olan terör güçleridir. Bundan başka yine onlar dış ülkelerdeki Rabiye Kadir ve Dilşat Reşit önderliğindeki Dünya Uygur Kurultayı güçlerinin kışkırtmalarına uğramışlardır.

Görmekteyiz ki, onların yurt içindeki destekçileri ve duygudaşlık yapmakta olanlara yönelik kışkırtmaları ve azdırma yolları aslen iki türlüdür. Bizim ifşa ettiğimiz dosyaların içeriğinden yola çıkıldığında öyle bir yansıa ortaya çıkmaktadır ki, onlar bir kısım dayanaklarını yurt içine sokmaktadırlar. Onlar vasıtasıyla yurt içinden seçtikleri kişiler vasıtasıyla iç ve dış münasbetler tesis ederek yurt içinden devamlı şekilde eleman bularak yetiştirip bazı kişileri örgütledi.

Bundan başka bir diğer yolu da, internet siteleri vasıtasıyla yada başka türlü zamanevi irtibat araç-gereçleri vasıtasıyla yurtiçindekileri kışkırttı ve azdırdı.

Türkiye’deki Ankara Üniversitesinin çağdaş uygur Edebiyatı araştırmacısı Dr. Erkin Emet’in bakış açısına göre, son zamanlarda sinkiangdaki darbe vurma hareketleri temelde silahlı polis birliklerine yöneltilmiş olup, onların Çin komünist hakimiyetine karşı yürütmekte oldukları darbe vurma yönteminde bu defa değişiklik oldu.

Uygurların büyük bir kısmı Çin komünistleri bizim yurdumuzu işgal etti. Bu topraklar ezelden beri bizimdir. 1955 yılında sinkiang Uygur otonom bölgesi kurulduktan sonra Çin hükümeti bize, bir hayli haklar vermişlerdi. Yakın zamanlardaki 11 Eylül olayı meydana geldikten sonra Çin komünistleri bize verdikleri hakları geri aldı. İnsaların sıradan hak ve menfaatlerine bile Uygurlar erişemedi. Bu sebeple bu olayların meydana gelmesinde yine komünist Çin hakimiyeti sorumludur. Diyor.

Dış ülkelerdeki terörizme karşı uzmanların değerlendirmelerine göre, Kaşgar’daki yada Kuçar’daki saldırının yapılış yönteminden ve özellikle de patlayıcıların yapım şeklinden Yola çıkıldığında bu defaki bu bir dizi bombalama saldırlarıları ile dış ülkelerdeki terör örgütlerinin bağlantısı bulunmamaktadır. Bu hareketlerin meydana gelişi sadece Uygurların komünist Çin hâkimiyetinin sinkiangda kullanmakta olduğu sindirme politiklrına dayanılacak tarafının kalmamasından kaynaklandığı söylenebilir. Dedi.

Pakistan’daki Çin meseleleri gereğince bir bilim adamı, gazetecilerin görüşme talebini kabul ettiğinde şöyle demişdir:

-Sinkiangda meydana gelen bir dizi bombalaa eylemlerini uluslar arası teröröizm hareketleri ile birleştirerek bakmak gerekirse, öncelikle bağımsız ve güvenilir haberlerin olması gerekir. Böyle bir şerait yok iken sinkiangda meydana gelen olayların hakiki mahiyetini acele ile adlandırmak mümkün değildir.

Bundan başka yine, Çin Çağdaş Uluslarrası İlişkiler Araştırma Enstitüsü terörizme karşı araştırma merkezinin müdürü olan Li Wei’nin değerlendirmesine göre sinkiang bölgesinde meydana gelen terörist hareket Pekinde yapılmkta olan Olimpiyat oyunlarına ve başka şehirlerde yürütülmekte olan spor faliyetlerine doğrudan tesir edemez. Çünkü teröristlerin asıl hareket dairesi güney snkiang bölgesidir. Onların terör hareket dairesini içeri eyaletlere doğru genişletmede onları destekleyecek ve duygularını paylaşacak güç kaynağı yoktur.

Fakat, Li Wei’nin dediğine göre, Olimpiyat döneminde, sinkiang bölgesinde zorba darbe vurma hareketlerinin yine aralıksız olarak devam etmesi ve bu tür durumların kesinlikle uluslar arası medyanın ikkatini celp etmesi ve böylece sinkiang bölgesinin istikrarına kötü etkiler yapması da mümkündür.

Çevirmenden.

13.08.2008

Abdurişit Haci Kerimi -İsveç

Uygur Türkçesinden Türkiye Türkçesine uyarlayan: Mehmet Emin BATUR