|
Irak'taki yağma bitmiyor. 500 bin ciltlik koleksiyonu ve
4 bin 412 el yazmasıyla dünyanın en önemli arşivlerinden
biri olan Milli Kütüphane önce yağmalandı, sonra ateşe
verildi. 600 bin cilt kitap barındıran Basra
Kütüphanesi'nin akıbeti ise bilinmiyor
Bağdat Arkeoloji Müzesi ve Osmanlı Kışlası'ndan sonra
Irak'ın en önemli kültür kurumlarından Milli Kütüphane
de yağmacıların elinde kaldı. 'Bilgelik Sarayı' olarak
adlandırılan ve yağmalandıktan sonra ateşe verilen
kütüphane 1920 yılında 'Selam' adıyla kurulmuş, 1924'te
ise 'Milli Kütüphane' adını almıştı. 1961 yılından bu
yana kütüphanede Irak'ta yayımlanan bütün eserlerin bir
nüshası da toplanıyordu.
Savunma Bakanlığı'nın karşısında olmasına rağmen
yağmacılara karşı tedbir alınmayan kütüphanede 500 bin
cilt kitap, 4 bin 412 nadide el yazması eser ve 2 bin
618 periyodik yayın bulunuyordu.
Moğollar da nehre dökmüştü
Tarih boyunca kitaplıkları ve araştırma merkezleriyle
bölgenin en önemli kentlerinden biri olan Bağdat benzer
bir yağmayı bin yıl önce Abbasiler döneminde de yaşamış
ve Moğol hükümdarı Hülagü, kenti aldığında ilk olarak
Bağdat Kütüphanesi'ni yakarak tüm eserleri Dicle
Nehri'ne attırmıştı. Bu talandan sonra hepsi el yazması
olan kitapların mürekkeplerinin Dicle'nin sularına
karıştığı ve nehrin günlerce bulanık aktığı biliniyor.
Bağdatlı şairlerin yüzyıllar boyunca kendilerini üzen
kişiler için şiirlerinde ''Hülagü müsün kafir?'
ifadesini kullanmaları da olayın vahametini anlatan bir
başka bilgi. Eski Bağdat Kütüphanesi başta Aristotales
ve Sokrates olmak üzere antik dönem Yunan düşünürlerinin
Arapça'ya çevirilen eserleri ve Süryani yazarların
elyazmalarıyla Bağdat'ın dönemin en önemli bilim ve
kültür merkezlerinden birine dönüşmesini sağlamıştı.
Irak'taki gelişmeler üzerine pazar günü bir basın
toplantısı düzenleyen İslam Tarih, Sanat ve Kültür
Araştırma Merkezi (IRCICA) Genel Direktörü Prof. Dr.
Ekmeleddin İhsanoğlu, Irak'ın Mezopotomya'dan başlayarak
Abbasi, Selçuklu ve Osmanlı devirlerinin sayısız
örneğinin savaşta zarar görmesinin ve Irak Arkeoloji
Müzesi ile Musul Üniversitesi Kütüphanesi ile tarihi
yazmalar koleksiyonunun yağmalanmış olmasının üzüntü
verici olduğunu söyledi. Yağmalamalara karşı acilen
önlem alınması gerektiğini söyleyen İhsanoğlu, Irak'taki
SİT bölgelerinin koruma altına alınmasını, çalınan
eserlerin satışının engellenmesini ve eserlerin müzelere
iade edilmesini istedi.
Amerikalı askerler sayılarının yetersiz olması nedeniyle
yağmaya karşı tedbir alamadıklarını açıklarken,
Bağdat'ta en az birkaç gün daha yeterli korumanın
sağlanamayacağı sanılıyor. Yazının ilk bulunduğu
coğrafyada yer alan Irak'ta 30 kütüphane daha var.
Bunlar arasında da özellikle Musul, Basra, Erbil ve
Bağdat'taki üniversite kitaplıkları büyük önem taşıyor.
15.04.2003
Ahşam Gazetesi |
