Mariye Gebayın Hanımı bir defa görme ve konuşmasını dinleme şansına sahip oldum.

            Sene 1983. Doğu Türkistan üniversitesinin konferans salonu. Uzun boylu, beyaz ciltli, zayıf, 70 yaşlarındaki dinç, güzel bir hanım kürsüde, 500’den fazla dinleyicisine böyle konuşuyordu:

            “…Biz Almanların en eski ecdatları (dedeleri, ataları) Doğu Türkistan’ın güney kısmından yani Pamir dağları boylarından göç ederek şu anki Almanya topraklarına yani Avrupa’ya gelmiştir…”

            Mariye Gabayın hanımın söyledikleri mermer taşa oyulmuş taş pütük gibi aklımda kalmıştır.

            1999’da Almanya yolculuğu esnasında, hep Mariye Gebayın hanımla görüşmeyi, onu usta tutmayı, ellerinden öpmeyi hayal kurmuştum. Maalesef hayalim boşa çıktı, saygıdeğer usta çoktan öbür dünyaya göç etmişti.

            Resmini çizerek sergime koydum. Onun adını yaşatmak, heykelini dikmek, onun adına bir park yapmak, dernek kurmak gibi arzularım vardı. Maalesef “Çin’e tutup gitme” yazıları her şeyi allak bullak etti.

            Mariye Gebayin hanım bütün ömrünü Uygur dili, tarihini araştırmaya adamıştı. Hiç evlenmemişti. Mariyanın babası da bütün ömrünü Uygur dil-tarihini tetkik için adamıştı. Hayatını, bilgisini, ömrünü biz için bağışlayan bu aziz iki evlat profesörü, âlinecap insanı unutmayalım. Bildiklerimizi ortaya çıkartalım. Hatıra günler gibi bir şeyler yapalım.

            30 milyon adına dua edelim: “Ruhunuz şâd olsun kıymetli Mariya Gebayın Hanım!”

            Dünya ikliminde her 11 bin senede bir büyük değişiklik oluyor. Bundan 11 bin sene önce dünyanın en gelişmiş bölgesi olan Tenridağ boylarında hem büyük değişiklik oldu, Teklimekan çölleri ortaya çıktı. Oradaki halkımız dünyanın dört bir tarafına göç etti. (bunu önceki makalelerimizde de söylemiştik.)

            Almanlar zeki, çalışkan, akıllı, vefakâr insanlardır. Mariye Gebayın hanım bunun en tipik örneği.

            Vefakârlığın bu kadarı olmaz. Babasını, Uygur dil tarihini araştırma ilmi işini devam ettiriyor, bütün hayatını, ömrünü, aşkını bu işe veriyor. Taa… Almanya’dan kalkıp 70 yaşında Pamir, Altay… Teklimekan’a geliyor. Benim gibiler ile yüz yüze görüşerek en eski tarihi kökler birliğinden söz ediyor.

            Onun yaptığını ödeyemeyeceğiz, en azından vefakârlığına vefakârlık etmemiz lazım elbette.

06.04.2009

Zeynure İsa

Adres: