Uchur we Tehlil

1) Sherqiy Türkistanda 4 Adem Choshqa Zukimi Bilen Öldi

Xitay xewerler torining 11-ayning 10-künidiki xewirige qarighanda, Uyghur aptornum rayonluq sehiye nazaritirining 9-noyabirdiki dokilatidin melum bulushche , bir neper Bingtuannlik Xitay choshqa zukimi bilen ölgen. Buning bilen choshqa zukimi bilen yéqinda Sherqiy Türkistanda ölgen adem sani 4 ke yetken.

9-noyabirgha qeder choshqa zukimi bilen yuqumlanghanlar 1235 ke, aghrip küzitiliwatqanlar 188 ke, éghir kiseller 12 neperge yetken.

3-noyabirdin 7-noyabirgha qeder, Ürümchi shehride 29 mektep choshqa zukimi seweplik ders toxtatqan. Nöwette choshqa zukimining Sherqiy Türkistanda yamrash ehwali éghir bolup, hökümet élan qilghan sanliq melumatlarning ishenchilik ikenliki kishilerni shubhilendürmekte.

http://news.ifeng.com/world/special/zhuliugan/zuixinbaodao
/200911/1110_6347_1429342.shtml

2) Xitay Hökümiti Ürümchi 5- Iyul Weqesi Toghursida Toxtaldi

Xitay tashqi ishlar ministirliki torining 11-ayning 10-künidiki xeiwirige qarighanda, Xitay tashqi ishlar ministirliki Amerika perezdenti Barak Obamaning Xitay ziyariti we Xitay Amerika munsiwiti toghrusida muxpirlarni kütüwélish yighini ötküzgen. Yighinda muxpirlarning Xitay kommunist hakimiyiti yéqinda 9 neper Uyghurgha ölüm jazasi bergenliki toghursidiki sorighan sualigha jawap bérip, ölümge buyrulghan 9 neper Uyghurni Ürümchi 5-iyul weqesidiki asasliq jinayetchiler, ular Xitayning qanuniy tertipliri boyiche jazalandi digen.

Xitay tashqi ishlar ministirlikining bayanatchisi Machao bayanatta qilche xijil bolmay ulum jazasi ijra qilinghan 9 neper Uyghurni Xitayning qanoni tertipliri boyiche adil bir terep qilindi diyilgen. Biraq emeliyette bu bir türküm Uyghurlar qanun boyiche emes belki Xitay kommunist hakimiyitining siyasiti boyiche bir terep qilinghan. Ularning hökmini Xitay mustemlikichiliri alliqachan békitiwetken bolup, ularda özni aqlash hoqiqimu bolmighan. Mana bu Sherqiy Türkistandiki heqiqi tiragidiyilerning üzülmey yüz bérip turghanliqning roshen délili bolalaydu. Téxi bir kün burunla Xitay mustemlikichiliri yene 18 neper Uyghurni Xitayning adaletsiz sotigha erz qilghan idi.

http://news.ifeng.com/mainland/200911/1110_17_1429709.shtml

3) Xitay Dalay Lamaning Ziyaritige Narazliq Bildürdi

Xitayning Xinhua torining 11-ayning 10-künidiki xewirige qarighanda, Xitay tashqi ishlar ministirlikining bayanatchisi Chengang 10-noyabir bayanat élan qilip, Hindistan hökümitining Xitayning qattiq meydanigha perwa qilmay, Dalay mamaning Xitay Hindista chégra talash tartishi boliwatqna rayonda paaliyet qilishigha yol qoyghanliqini qattiq tenqidlidi we bininggha bolghan küchlük narazliqini ipadilidi.

Xitay hakimiyiti Dalay lamaning Xitay Hindistan chigra talash tartishi boliwatqan rayongha bolghan ziratige küchlük qarshi turup kelgen idi. Biraq Dalay lama yenila bu jaygha bolgha ziyaritini dawam qilghan, Xitay Dalayning bu herkti uning Xitaygha qarshi milliy bölgünchi ikenlikini ipadileydu dep dawrang sélip kelgen idi.

http://news.ifeng.com/mainland/200911/1110_17_1429549.shtml