Uchur we Tehlil

1) Xitay Jallatliri Uyghur Yashlirigha Bergen Ölüm Jazasini Ijra Qildi

Xitay xewerler torining 11-ayning 9-künidikin xewirige qarighanda,xitay mustemlikichiliri aldinqi qétim ölümge boyrighan 12 neper Uyghurning 9 gha ulum jazasini ijra qilghan. Uningdin bashqa yene Xitay mustemlikichi dairlirining inchike pilanlishi bilen, Ürümchi sherlik teptish mehkimisi Ürümchi 5-iyul weqeside jinayet ötküzdi dep qarighan on chong dilodiki 20 neper jinayet gumandarinining üstin Ürümchi sheherlik ottura xelq sot mehkimisige erz sunghan.

Buning ichide Memet Eli. Islam qesten adem öltürüsh jinayiti bilen, Xeyrinisa Sawut qesten adem öltürüsh we yarlandurush jinayiti bilen, Osman Qurban qesten adem öltürüsh jinayiti bilen, Memet Tursun. Eli, Memet Eli. Abdukerim qesten adem öltürüsh we ot qoyush jinayiti bilen, Rozi Qari. Niyaz, Qadirjan. Toxti, qatarliqlar qesten adem öltürüsh ot qoyush jinayiti bilen, Muxter Rahman ot qoyush partiltish jinayiti bilen, Xélil Sadir qatarliq sekkiz kishi ot qoyush adem öltürüsh bulangchiliq qilish jinayiti bilen, Barat. Turghun ot qoyus adem yarlandurush jinayiti bilen, Ekrem Ghoji ot oquyush jinayiti bilen, Li longfei we Bei Guofeng qatarliq ikki Xitay qesten adem öltürüsh jinayiti bilen eyiplengen.

Buningdin körüwélishqa boludiki Xitay mustemlikichiliri 20 ademdin 18 kishining Uyghur qalghan 2 sining Xitay jinayetchi ikenlikini bildürüp, barliq jinayetni Uyghurlar ötküzgen we Xitaylar bolsa nahayiti az sanliq bir weqelerni peyda qilghan, barliq jinayet Uyghurlarda digen tuyghuni shekillendürüshke tirishqan.

Ürümchi 5- iyul weqeside ölgen Uyghurlar hergizmu Xitay mustemlikichiliri jakarlighandek bir nechche bolmastin belki bir nechche mingdin ashidu. Ulanring éniq sani ta hazirghiche namelum turmaqta. Biraq Xitay mustemlikichiliri öltürwetken Uyghurlar köp salmaqni igelleydu, uningdin sirt Xitay köchmenliri öltürwetken Uyghurlarning sanimu nechche yüzdin ashidu. Biraq bulanri Xitay mustemlikichi hakimiyiti inkar qilip turmaqta.

http://news.ifeng.com/mainland/special/wulumuqisaoluan/
zuixinbaodao/200911/1109_7229_1427945.shtml

2) Xitay Ürümchi 5-iyul Weqeside Yarlanghanlargha Mutexessisler Diagnuz Qoyush Mulazimiti Élip Bardi

Xitayning Xinhua torining 11-ayning 9-künidiki xewirige qarighanda, bu ayning béshidin bashlap, Ürümchide 8 ichki kiseller doxturi dawalash guruppsi qurup, mexsus orunlashturulghan 4 mashinigha bölünüp, mehellergiche bérip, Ürümchi 5- iyul weqeside yarlanghanlarni dawalash mulazimiti bilen teminligen. Xewerde diyilishche doxturxanidin chiqqanlar eger yene qayta tekshürtmekchi bolsa, peqet doxturxanidin chiqqanchaghdiki diagnoz ispati we kisellik tarixini élip barsila heqisiz diagnoz qoyush mulazimitidin behriman bolalaydighanliqi körsitilgen. Hemde herqaysi doxturxanlanring ulargha yéshil karidor échip béridighanliqi bildürülgen.

Xitay gherche Ürümchi weqeside yarlanghanlarning heqsiz dawalinishqa we shundaqla qayat heqsiz dawalinishqa érishwatqanliqini hedep teshwiq qilsimu biraq wetendin kelgen xewerlerge qarighadna bu xildiki mulazimetti peqet Xitay köchmenlirila behriman bolghan. Uyghurlar bolsa gumanliq jinayet obiktiwi dep dawalash ret qilinghan we yaki Xitayning herbiy doxturxanilirigha yötküwétilip iz dereksiz yoqap ketken. Buning bilen ziyankeshlikke uchurghan we yarlan'ghan Uyghurlar dawalanishqa érishelmey hette doxturxanighimu bérishqa juret qilalmighan.

http://news.ifeng.com/mainland/special/wulumuqisaoluan/
zuixinbaodao/200911/1109_7229_1428012.shtml

3) Shaoguan Weqesi Ürümchi 5-iyul Weqening Birdinbir Sewebi Emes, U peqet Bir Pilte

Xitay mustemlikichi dairliri Ürümchi 5-iyul qanliq weqeni peyda qilip., weqening yüz bérish sewebini putunley Uyghurlargha yeni dölet ichi we sitriki atalmish üch xil küchlerge artip qoyghan. Bu weqede Xitay mustemlikichi hakimiyitining azraqmu mesuliyiti bolmighan. Xitay weqe yüz bergendin kéyin xelqara jametke özining Sherqiy Türkistan mustemlike rayonida yolgha qoyghan diniy miliy siyasetlirining hemmising toghra ikenlikini hem nöwette yolgha qoyuwatqan siyatini hergiz özgertmeydighanliqini bildurgen. “shamal chiqmisa derex lingshimaydu, dunyada héchqachan sewepsiz ish bolmaydu”, birer weqe yüzbergen iken uning choqum sewebi bolidu. Shundaq, Shereqiy Türkistanda yüz bergen 5- iyul keng kölemlik ténichliq namayishning sewebi bar. Namayishning eng deslepte Xitay qatilliri urup öltürwetken Uyghurlarning soriqini qilip bérishni we bu torghursida hökümetning jawap bérishni telep qilghan. Biraq qanxor Xitay mustemlikichiliri Uyghurlargha jawap bérishning ornigha ularni oqqa tutup, sewepsiz urup öltürüp, nurghun kishilerning ölüp kétishige hem Ürümchide keng kölemlik qalaymaqanchiliqning yüz bérishige sewep boldi.

Sherqiy Türkistanning yéqinqi zaman tarixidiki yene bir éghir pajie Ürümchide yüz berdi. Uyghur xelqi dehshetlik türde irqi qirghinchiliqqa uchurdi. Xitay mustemlikichiliri özlirining Sherqiy Türkistanda élip bériwatqa irqi qirghinchiliqini xelqara jemiyetke perdazlap körsütüp, Uyghur xelqi térrorchi milliy bölgünchi qilip körsitishke we barliq mesuliyetni chetellerdiki hem weten ichidiki bir qisim küchlerge artip qoyushqa jénining bériche urundi. Weqe sewebi torghursida bu weqening sewepchisi 26-iyul Guangdong Shaoguande yüzbergen qanliq weqe ikenlikini bu weqening adettiki bir janayi ishlar dilosi bolup hergizmu irqi we milliy toqunush emeslikini jar salghan.

Biraq, Uyghur xelqi heqiqetenmu Shaoguande yüz bergen irqi we milliy qirghinchiliqni körüp hem mustemlikichi hakimiyetning mushundaq bir éghir weqeni körüp körmeske sélip héchqandaq bir inkas qayturmay jim turwalghanliqigha chidap turalmay qozghalghan idi. Biraq Sherqiy Türkistandiki bu xil keng kölemlik namayish bu bir qétim yüzbergen tunji weqe emes hem eng axirqisimu emes. Bu weqelerning hemmmisi del Uyghur xelqining Xitay mustemlikichiliirining Uyghur xelqige séliwatqa éghir milliy zumlumlirigha qarita élip barghan qarshiliq herkiti idi. Biraq nomussiz Xitay kommunistliri her qétimliq naraziliq herketlirini térrorchi milliy bölgünchi eksil inqilabiy topilang digen bednamlar bilen basturup, namashqa ming Uyghur chiqqan bolsa buning bedilige qanchiminglighan Uyghurning hayatni nabut qildi, Xitay mustemlikichiliri peqet Uyghurlarni qattiq basturush arqiliqla andin mustemlike Sherqiy Türkistanning muqumliqigha kapaletlik qilghili bolidu dep oylighan, biraq bu qétim Ürümchide yüz bergen qanliq weqe Xitay mustemlikichilirning bu xil yaman gherizining peqet bir xam xiyaldinla ibret ikenlikini ispatlidi hem shundaqla kelgüside Sherqiy Türkistanda téximu zor kölemlik zor weqelerning yüz béridighaliqidin bisharet berdi.

Kommunist Xitayning tajawuzigha uchrap 60 yildin ishghaliyet astida turwatqan Sherqiy Türkistanda milliy zulum we iriqi kemsitish éghirliship Uyghurlar özliirining yurtida turalmaydighan derijige bérip yetken. Xitay mustemlikichiliri weqede Uyghur xelqige bolghan basturushni oshuq ashkara élip bérip Uyghur xelqining paniy aldemdiki heqiqi üsti oqchuq türmide yashwatqanliqidin ibaret bir heqiqetni Uyghur xelqige tonutti. Shaoguan weqesi Ürümchi 5- iyul weqening partilishidiki bir pilte biraq u birdin bir sewep emes. 60 yilliq ishghalityet, yéqinqi yillardin buyan Xitay mustemlikichiliri jiddiy élip bériwatqan Uyghur xelqini etnik yoqutush herkitining jiddiylishishi, Uyghur xelqning dunyadiki eng éghir xewip astida qalghan we zulumgha uchrawatqan bir millet bop qélishi, milliy zulumning kommunist rijimning Uyghur xelqining yashash yolini pütünley üzüp tashlap, Uyghurlarni yersharida mewjut bolup turush hoqoqidin ayrip tashlighanliqdin ibaret bir qatar jiddiy hem éghir mesililer del Ürümchi 5- iyul ténichliq namayish yüz bérishining heqiqiy sewpliridur.

Weten Oghli