Uchur we Tehlil

1) Xitay Mustemlikichiliri Qanun Turghuzup, Tordin Paydilinip Milliy Bölgünchilikke Qarshiturtidighan 7 Xil Jinayi Qilmishni Tosumaqchi Boldi

Xitay xewerler torining 9 - ayning 27 - künidiki xewirige qarighanda, Sherqiy Türkistanni ishghaliyet astigha alghan kommunist Xitay mustemlikichi hakimiyiti 27-sentebir yépilghan Uyghur aptonum rayunluq 11 - nöwetlik xelq qurultiyi 4 - umimiy yighinidin melum bolushiche, yighinda “Xinjiang Uyghur aptonum rayunluq uchurlashturushni ilgiri surush nizamnamisi” namliq yerlik qanon maqullanghan, bu qanongha asasen Xitay mustemlikichiliri uchurdin paydilinip internetta élip bérildighan 7 xil janayetni békitken we uni tosushni asasiy meqset qilghan.

Yighinda xelq qurultiyi wekilliri Ürümchi 5-iyul weqeside chégra ichi we sirtidiki üch xil küchler internet tori we téléfondin paydilinip, teptartmay qisqa uchur yéziship, usek söz tarqitip, milletler arsigha zidiyet sélip, milliy öchmenlikni qozghap, éghir aqiwetlerni peyda qildi. Shunga bu xil yerlik qanonning turghuzulushi tolimu zörür, buningdin kéyin internettin paydilinip ötküzdighan turluk jinayetlerni del waqtida önümlük tosushta tayinidighan qanun bolushi eng muhim dep qarighan.

Xitay kommunist hakimyiti qilche teptartmay Uyghur xelqige sélip kéliwatqan zulumlirini hedep yushurup, Uyghur xelqini tashqi dunyadin ayriwétip, barliq mes'uliyetni we jinayetni atalmish üch xil küchlerge artip, Sherqiy Türkistanni qamal qiliwélishi xelqara qanun nizamlargha tuptin xilap. Shundaqla bu insanlarning kishilik xeq hoqoqoni éghir derijide depsende qilghanliq. Xitay hökümmiti sewepsiz halda 20 nechche milyon insan yashaydighan Xitay zéminning 6 din 1 ni igelleydighan Sherqiy Türkistanning téléfon we internetni pütünley üzüp tashlap tashqi dunyadin ayrip tashlidi we dunyani bixewersiz qaldurup Uyghur xelqini xatirjem halda öltürmekte we tutqun qilmaqta. Xitay turghuzghan bu yerlik qanun emeliyette Xitay mustemlikichi hakimiyitining Sherqiy Türkistangha yürgüzüp kéliwatqan dölet térorluq siyastining birqisimi xalas.

http://news.ifeng.com/mainland/200909/0927_17_1367114.shtml

2) Ürumchide Dölet Bayrimini Tebriklesh Paaliyetliri Ötkuzuldu, Xelq Unigdin Behir Alidu

Xitay xewerler torining 9 - ayning 28 - künidiki xewirige qarighanda, 1 - oktebir Xitay dölet bayrimi mezgilide, Xitay kommunist hakimyitining qurulghanliqining 60 yilliqi hem atalmish “Xinjiang ténch azat qilinghanliqinig 60 yilliqi” munasibiti bilen Ürümchide Xitay mustemlikichi hakimiyiti Ürümchi shehride türlük tebriklesh paaliyetlirini ötküzdighanliqini, xelq ammsining buningdin behriman bolidghanliqini bildürgen.

Xitay kommunist hakimiyiti we Sherqiy Türikistandiki mustemlikichi Xitay hakimiyitige shunisi éniqki 10 - aynig 1 - küni emeliyette Uyghur xelqi üchün bir éghir musibet we matem küni, shundaqla barliq Sherqiy Türkistanliqlar üchün zor haqaret qilinghan bir kün. Bu künini herbir Sherqiy Türkistaning intayin éghir azap qayghu ichide hem xorluq nomus ichide ötküzidu. Chünki del shu künidin étibaren Sherqiy Türkistan esheddiy rehimsiz kommunistalrning qoligha chüshüp, öz dölitining musteqilliqini yoqutup, Xitay kommunist hakimiyitining depsende qilishigha uchrashtek pajelik qismetlerning bashlinishini kütüwalghan idi. Mana shukünlerdin bashlanghan Uyghur xelqining éghri pajelik tiragidiyilik teghdiri we rialliqi hazirghiche dawam qilip kelmekte we Xitay kommunist hakimiyitining Sherqiy Türkistani bulap talap alghan bayliqliri bedilige kelgen iqtisadiy emeliy küchige tayinip turup Uyghur xelqining üstidiki milliy zulumni hessilep ashurmaqta we Uyghur xelqning hayatliq yolini üzüp tashlash gherizide bolmaqta.

Xitay kommunist hakimiyiti ezeldin Uyghur xelqni özining heqiqiy puqrasi dep qarighan emes, shunga Uyghur xelqi Sherqiy Türkistanda haywandinmu better turmush kechurdighan halgha chüshüp qalghan. Xitay kommunist hakimiyitning Uyghurlar Ürümchide herxil medeniyet senet tebriklesh paaliyetliridin behriman bolidu digini pütünley yalghan, Uyghur xelqi Xitayning qelbide menggü térorchi we bölgünchi jinayetchiler bolghachqa Xitay Uyghurlarni dölet bayrimi mezgilide öydin sirtqa chiqarmay Uyghurlarni senet paalietlirini téléwizordin körüshke mejbur qilishi mumkin, xuddi 2008-yili olimpik meshilini Ürümchige yetküzgende qollanghan tedbiridek.

http://news.ifeng.com/world/special/g20pizibaofenghui/
news/200909/0928_8054_1368787.shtml

3) Xitay Tashqi Ishlar Ministirliki “ Berma Kosanning Kinishkisi Yoq Xitaylarning Chégridin Chiqip Kétishni Telep Qilishi Ameliyetke Uyghun Emes” dédi

Xitay xewerler torining 9 - ayning 28 - künidiki xewirige qarighanda, Xitay tashqi ishlar ministirliki axparat élan qilish ishxanisi 28 - awghust muxpirlarning sualigha jawap bérip, nöwette Berma chégra rayonning weziyiti muqimlashti, xelq arsidiki bérish kélishler normallashti. Xitay terep Berma hökümitining önümlük tedbir qollinip Bermidiki Xitay puqralirning qanonluq menpetinin qoghdishini umid qildu digen.

Bezi axparat wastilirde diyilishche, Berma Kosan waqitliq bashqurush komititi yéqinda uqturush chiqirip, qanonluq kinishkisi bolmighan Xitay puqralirining 28 - awghustin burun Berma chégirsidin chiqip kétishni telep qilghan iken.

Buninggha qarita Xitay tashqi ishlar ministirliki bayanat élan qilip, biz igelligen ehwallardin qarighanda, bu xewer emeliyetke uyghun emes digen.

http://news.ifeng.com/mainland/200909/0928_17_1368703.shtml

4 ) Xitay “Yaponiye Axparat Wastiliri Koriye Terep Yaponiyidin Bash Wezir Jishannning Xitay Ziyaritidin Burun Koriyini Ziyaret Qilishni Telep Qildi Jiushan Buninggha Qoshuldi dep Xewer Berdi

Xitayning sumrugh téléwiziye istansi torining 9 - ayning 28 - künidiki xewirige qarighanda, Yaponiye axparat wastiliri xewer bérip, Yaponiye bash weziri Jiushan Youjifu 27 - awghust kéyinki ayning 9 - küni Koriyide resmiy dölet ishliri ziyaritide bolidighanliqini hem Koriye zungtungi Li Mingbo bilen bashliqlar söhbiti élip bardighanliqini bildürgen.

Xitay Koriye Yaponiye bashliqlar söhbiti 10 - chisila Beijingda élip bérilmaqchi bolghan. Biraq Koriye terepning telep qilishi bilen Yaponiye bu yighindin burun Koriyede ziyarette bolmaqchi bolghan.

http://news.ifeng.com/world/200909/0928_16_1368574.shtml