Uchur we Tehlil

1) Xiay Hökümiti H1N1 Tipliq Yuqumluq Kiselge Giriptar Bolghanlarning Sanini Ashkarlidi

Xitayning sina torining xewirige qarighanda Xitayning pütün memliket miqyasida H1N1 tipliq yuqumluq kisellik peyda bolghan bolup, Xitayning 31 ölke aptonum rayunida H1N1 tipliq yuqumluq zukamning dokilati bérilgen.

Xitayning sehiye nimistirlikining xewirige qarighanda , 9 - ayning 5 - küni “Xinjiang”, Qinghai, Ningxia qatarliq jaylarda tunji kisellik bayqalghanliq xewiri kelgendin kéyin, 9 - ayning 6 - küni Tibette tunji qétim kisellik bayqalghan, 9 - ayning 4 - künidin 7 - künige qeder Xitayda H1N1 tipliq zukamgha giriptar bolghuchilar 1177 neperge yetken.

Xitay hökümiti nöwette kisellik ehwalidin qattiq sarasimige chüshken bolup, Xitayning dölet bayrimining yéqinlishishigha egiship Xitayning bixeterlikke bolghan endishisimu éship barmaqtiken.

2) Sehiye Naziri Ürümchi Sheherlik 70 - Ottura Mekteptiki Yuqumluq Zukamning Aldi Élinghanliqni Bildürgen

Xiayning xihua torining 9 - ayning 7 - künidiki xewirige qarighanda, 9 - ayning 6 - künige qeder Ürümchi sheherlik 70 - ottura mektepte H1N1 tipliq yuqumluq zukamgha giriptar boldi dep diagnoz qoyulghanlar 43 neper bolup, yéngidin köpeygen kiseller 63 ke yetken, qizish alamiti körülgen kiseller 166 gha yetken. Öyidin ayriwétilip doxturxanida küzitiliwatqan we dawaliniwatqanlarning sani 90 ge yetken.

Sherqiy Türkistanda H1N1 tipliq yumuqluq zukamning tarqilishi bek téz bolup, aptonum rayonluq sehiye nazariti bu ishqa qarita jiddiy herket qilghan. H1N1 tipliq yuqumluq zukamning wehimisi pütün sheherni qaplighan.

http://www.xj.xinhuanet.com/2009-09/07/content_17621460.htm

3) Xitay Hökümet Dairliri Dölet Memomrluq Imtihan Kinishkisini Qaytidin Béjirishni Telep Qildi

Xitayning xinhua torining 9 - ayning 7 - künidiki xewirige qarighanda, Uyghur aptonum rayonluq kadirlar imtihan merkizi uchur bérip, 9 - ayning 12 we 13 - künlirige sürülgen dölet memurluq imtihaninigha qatnashmaqchi bolghanlardin imtihan kénishkisini qaytidin tordin chüshürüshni, kona kinishkining birdek inawetsiz qilinghanliqni bildürgen.

Bu qétim Uyghur aptonum rayondiki herqaysi idare orghanlargha 6558 adem qobul qilidighan bolup, tarixtiki eng köp adem qobul qildighan bir yil bop qalghan. Yillardin buyan Xitay mustemlikichiliri Uyghur studentlarni xizmet muhiti yaxshi maashi yuquri bolghan orunlargha qobul qilmastin belki, alahide saqchi, turme saqchisi, qoralliq saqchi qisim we dölet bixeterlik orni qatarliq orunlargha köplep qobul qilghan. Dimek Xitayning bundaq orunlashturushida pütünley yaman gherez yoshurulghan dep qaralmaqta.

http://www.xj.xinhuanet.com/2009-09/07/content_17621461.htm

4) H1N1 Tipliq Yuqumluq Zukamning Aldini Élish Üchün Ürümchidiki Ottura Bashlanghuch Mektepler Ders Toxtatti

Xinhua torining 9 - ayning 7 - künidiki xewirige qarighanda, Ürümchi sheherlik maarip idarisi Ürümchidiki ottura bashlanghuch mekteplerde tarqalghan H1N1 tipliq yuqumluq zukamning aldini élish we kontirul qilish üchün, sheherdiki barliq mekteplerde ders toxtatqanliqni, deris bashlaydighan konkérit waqitni sheherlik maarip idarisi bir kün burun élan qildigghanliqni bildürgen. Deris esilige ketürülgendin kéyin, herqaysi ottura bashlanghuch mektepler pütünley yépiq halette bashquruldiken hem oqughuchularning kolliktip paaliyetliri cheklindiken.

Ürümchi shehride sheherlik 70 - ottura mektepte yuqumluq zukam bayqalghandin kéyin, pütün Ürümchi shehride wehime peyda bolghan.

http://www.xj.xinhuanet.com/2009-09/07/content_17621459.htm

5) Wang Lequan Sherqiy Türkistanda Muqumluqni Qoghdash Weziyitini Toghra Tonup, Xelqqe Yüzmu Yüz Terbiye we Teshwiqat Élip Bérish Salmiqini Kücheytishni Telep Qildi

“Xinjing géziti”ning 9 - ayning 7 - künidiki xewirige qarighanda, 9 - ayning 6 - küni chüshtin burun Uyghur aptonum rayonluq hökümet nazaret idare we organlardin kadirlarni tallap töwen'ge xizmet ishlerke ewetish chong yighini ötküzgen. Yighinda Xitay merkizi siyasi ishlar idarisning ezasi, Uyghur aptonum rayonluq partikomning bash sekiltari Wang Lequn tekitlep, nöwettiki weziyetni toghra tonup, xizmet wezipisini aydinglashturup, hermillet xelqige qaritilghan yüzmu yüz turup teshwiq we terbiye élip bérish xizmitini yaxshi élip bérip, ”Xinjiang ”ning uzunghiche eminlikige kapaletlik qilishni telep qilghan.

Nöwette Xitay mustemlikichiliri Sherqiy Türkistanda weziyet tinjip, muqimliq eslige keldi dep jar séliwatqan bolsimu biraq Sherqiy Türkistanning weziyiti yenila dawalghush ichide turmaqta, téxi yéqindila yüz bergen Uyghurlar bilen Xitaylar ottursidiki milliy toqunushlar we Xitaylarnin keng kölemde namayish qilishi bu nuqtini ispatlap turuptu.

http://www.xj.xinhuanet.com/2009-09/07/content_17621462.htm

6) Xitay Sherqiy Türkistanning Qismen Jaylirida Sayahetchilik “Ürümchi 5 - Iyul Weqesi”din Burunqi Sewiyige Yetti” dep Xewer Berdi

Xitayning xinhua torining 9 - ayning 8 - künidiki xewirige qarighanda, 9 – ayning 7 - küni, Uyghur aptonum rayonluq sayahet idarisining bashliqi Imam Nesirdin Guangdong ölkisining Xiamen shehride bildürüp, köp tirishchanliq körsitish arqiliq, ”Xinjiang”ning salayetchilik ishliri körinerlik eslige kélip, bir qisim jaylarning sayahetchiliki Ürümchi “5-iyul qanliq qirghinchiliq weqesi”din burunqi sewiyige yetti digen.

Xitay mustemlikichiliri Uyghur xelqning Ürümchide ötküzgen ténchliq namayishini qattiq basturup, Sherqiy Türkistanda qanliq weqe peyda qilghandin kéyin, Sherqiy Türkistanda kélidighan sayahetchiler shiddet bilen töwenlep, pütünley pelchlengen idi. Xitayning Sherqiy Türkistanda sayahet ishliri eslige kéliwatidu dep xewer bergenliki emeliyette nöwettiki Sherqiy Türkistanni ténch bolup ketti dep yalghan sözlep öz özni aldashtin bashqa nerse emes.

http://www.xj.xinhuanet.com/2009-09/07/content_17628851.htm

7) Xitay Merkizi Hökümiti Sherqiy Türkistanda Yéngidin Orunlashturush Élip Bérip, Muqimlqini Qoghdash we Xitayning 60 yilliq Toyni Xatirjem Ötküzüshni Pilanlidi

Sumrugh torining 9-ayning 7-künidiki xewirige qarighanda, Xitay merkiz hökümiti sherqi turksitanda muqimliqni qoghdashni we kommunist Xitay doliti qurulghanliqining 60 yilliq chong toyni xatirjem otkuzushni ching tutushni asas qilishni telep qildi.

Xitay maqaliside, bu yil kirgendin buyan xelq'ara iqsadiy kirzisning küchiyishige egiship, Xitayning iqtisadiy qiyinchiliqningmu bek éghirliship ketkenlikini, ijtimayi mesiller we muqimsizliq amillirining barghan séri körinerlik derijide köpeygenlikini, sezgür nuqtilarning köpiyip, ijtimayi muqimliqni qoghdash xizmitining éghir kirzisqa yoluqqanliqni bildürgen.

Xitay merkizi hökümiti muqimliqni qoghdash xizmitige nispeten yéngidin orunlashturushlarni élip bérip, “Xinjing”ning muqimliqni qoghadash we dölet bayrimini xatirjem ötküzüsh üchün küchewatqanliqni, buning üchün herqaysi tarmaqlardin aktip maslishish élip bérishni telep qilghan.

Xitay kommunist hakimiyiti gerche shunche küchisimu Sherqiy Türkistanda ténchliqning eslige kelmeyla qalmastin belki téximu küchiyip ketkenlikidn qattiq endishige chüshken we bu endishisi Xitayning dölet bayrimining yéqinlishishigha egiship teximu kochiyip ketken.

http://news.ifeng.com/mainland/200909/0907_17_1337856.shtml

8) Uyghur Aptonum Rayunluq JXJ Nazariti Bayanat Élan Qilip, Jinayetchilerge Qanon Boyiche Qattiq Jaza Berdighanliqni Bildğrdi

Xitayning xihua torining Ürümchidin 9 - ayning 7 - küni bergen xewirige qarighanda, Uyghur aptonum rayunluq JXJ nazariti bayanat élan qilip, önümlük qoghdinish üchün, yingne bilen yarlandurush jinayi herketlirige qattiq zerbe bérip, xelq ammisini we jemiyet tertipini qoghdaydighanliqni hem bu toghurluq xewerlerni waqtida élan qildighanliqini bildürgen.

Xitay terep yene bayanatida, qandaq qoral ishlitishdin qetiy nezer bashqilarni yarlandürüp, jemiyet tertipini qalaymaqan qilghan bolsila hemmisi jinayi qilmishqa yatidighanliqi, hem qanon boyiche qattiq bir terep qilindighanliqni, xelq ichide ösek söz tarqitip, kishilerde wehime peyda qilip, jemiyet amanliqni qalaymaqan qilghanlarningmu oxshashla jazagha tatilidighanliqini bundaq kishilerning qanon boyiche bir terep qilindighanliqini bildürgen.

Xitayning yéningdin teyinlengen emeldarliri nöwette Sherqiy Türkistanda qattiq qolluq bilen siyaset yürgüzüp, jinayetni Uyghurlargha artip, Uyghur xelqi üstidin yürgüziwatqan basturushni téximu kücheytmekchi boliwatidu.

http://news.ifeng.com/mainland/200909/0907_17_1338729.shtml