Uchur we Tehlil

1) Xitay Teshwiqat Ministirliki Qatarliq Orunlar Milletler Itpaqliqini Ali Mektep Imtihani Dairsige Kirgüzdighanliqini Uqturdi

Xitayning sumrugh torining 8 - ayning 26 - künidiki xewirige qarighanda, Xitay teshwiqat ministirliki, maarip ministirliki, dölet milletler ishliri komititi birleshme uqturush chiqirip, herderijilik mekteplerdin buyil küzpesli oqush bashlanghandin kéyin “milletler ittipaqliqi terbiyisi”ni asasi téma qilghan paaliyetlerni qanat yaydurushni telep qilghan.

Uqturushta yene “milletler ittipaqliqi tebiyisi ”derslikining mezmunini bashlanghuch mekteptin ottura mektepke, ottura mekteptin aliy mektepke we bashqa imtihan dairsige kirgüzüshni telep qilghan.

http://news.ifeng.com/mainland/200908/0826_17_1319973.shtml

2) Xitayning Ichkiri Ölkiliride Tunji Qetim Yashanghanlar Noposining Eshishida Yuquri Dolqun Kötürlüp, Yiligha 8 Milyondin Ashqan.

Xitayning Xinhua torining 8 - ayning 26 - künidiki xewirige qarighanda, buyil Xitayning qérilishishqa qarap mangghanliqining 10 yilliqi iken. Xitaydiki oxshash yashliqlarning qérilishishqa qarap méngishigha égiship, Xitayda tunji qétim yashanghanlar noposining éshishining yuquri dolquni peyda bolghan.

Xitayning yashanghanlar komititining emeldarning ashkarlishiche, Xitay qérilishishqa qarap qedem tashlighandin buyan téz sürette zoriyip, yashanghanlar noposining yilliq éshishi 3 milyon110000 din köpiyin hazirqi yilliq éshishi 8 milyongha yetken.

Xitayda noposning qérilishishqa qarap yüzlinishige egiship, nurghun mesiller otturgha chiqqan bolup, noposning ziyade qérilishishqa qarap yüzlinishi nöwette Xitaydiki asasliq ijtimayi mesilige aylanghan.

http://news.ifeng.com/mainland/200908/0826_17_1321204.shtml

3) Xitay Hökümiti Yéqinda 10000 gha Yéqin Bermiliq Musapirlarni Dölitige Qayturwetti

Xitayning merkizi téléwiziye istansi torning 8 - ayning 27 - künidiki xewirige qarighanda, Berma herbiy terepning Kosan qoral yaraq rimont zawutida zeher yasawatqanliqni bahane qilip, 30 saqchini mezkur zawutqa ewetken. Arqidin Berma armiyisi bilen Kosan birleshme armiyisi tirkishsh weziyiti yüz bérip, Kosanning yerlik ahalisige qorqunch peyda qilghan. 8-ayning 12 - küni 10 ming gha yéqin Kosan musapirliri Xitayning chégirsidin ötüp Yunnanning Nansan rayşnigha yushurniwalghan.

Xitay terep diplomatiye, tarqaqlashturush, qobul qilish we qayturwétish qatarliq usullarni qollanghan. Haizr Kosan weziyiti tinjighan bolsimu, biraq weziyet yenila kishilerni endishige salmaqtiken. Uningdin bashqa Nansan chégra éghizida nurghun Xitay sodigerliri kölep ziyangha uchurghan.

http://news.cctv.com/world/20090827/100590.shtml

4) Ürümchide Tunji Qétimliq “Xinjinag Sinipi”da Oquydighan Oqughuchilarni Toshuydighan Mexsus Poyiz Qatnashqa Bashlidi

Xitayning Xinhua torining 8 - ayning 27 - küni Ürümchidin bergen xewirige qarighanda, ichkiride tesis qilin'ghan “Xinjiang sinipida ”oquydighan oqughuchilarni toshuydighan L28 - qétimliq tunji mexsus poyiz 1600 din köp oqughuchini élip, 8 - ayning 26 - küni etigen shu yer waqti saet 7:50 minut ötkende qozghalghan. 8 - ayning 30 - künige qeder 6 qétim mexsus poyiz ajirtip,12 ming oqughuchini Xitaynnig herqaysi sheherliridiki atalmish “Xinjinag sinipliri”gha toshush pilanlanghan.

Xitayning ichkirdiki “Xinjing toluq ottura sinipliri”gha köpeytip oqughuchi qobul qilish bilen, buyil ichkirdiki “Xinjiang toluq ottura sinipliri”gha yéngidin qobul qilinghan qoughuchi sani 5500 din ashqan bolup buning ichide yerliktiki oqughuchi sani 5350 neper (yeni azsanliq millet oqughuchisi 90% ni igileydu), Bingtuanlik oqughuchilar 150 neper iken.

Xitay mustemlikichi hakimiyiti qosh tilliq oqutush siyasiti bilen birge Xitayning ichkiri ölkiliridiki atalmish “Xinjinag ”siniplirining kölimini üzlüksiz kéngeytip kéliwatqan bolup, meqsiti öz til yéziqi we medeniytidin ayrilghan, Xitayning milliy éngi we terbiyisi singdürülgen Uyghur oqughuchilarni barghanche köpeytip, Xitay mustemlikichilirning mustemlikichilik hakimiyitini téximu kücheytish we mustehkemlesh üchün xizmet qildurushtin ibaret.

http://www.xj.xinhuanet.com/2009-08/27/content_17520073.htm

5) Bingtuan Pütün Küchi Bilen Paxta Yighidighan Ishlemchilerni Qobul Qilish Xizmitni Ishlimekte.

Xinhua torinig Ürümchidin 8 - ayning 27 - küni bergen xewirige qarighanda, Bingtuan qobul qilghan paxta yighidighan ishlemchiler 8 - ayning axirliridin bashlap arqa arqidin Bingtuanning herqaysi paxta térilghan tuan we meydanlirigha yitip kélishke bashlighan.

Tonushturulushiche, buyil Bingtuanning paxta térilghan yer kölimi 7 milyon mo etrapida bolup, paxta yighishqa 500 ming etrapida ishlemchi kétidiken, buning ichide Sherqiy Türkistan sirtidin paxta yighishqa lazimliq ishchining sani 300 minggha baridiken.

Igellinishche, Ürümchi “5-iyul weqesi”ning Bingtuanning paxta yighish xizmitige bolghan paydisiz tesirni yoqutush üchün, Bingtuan emgek we ijtimayi kapalet idarisi waqtida köp qétim mexsus yighin chaqirip we hojjet tarqitip, muwapiq orunlashturush élip barghan. Herqaysi tuan we meydanlarmu tepsili bolghan paxta yighquchi ishlemchilerni qobul qilish, bixeter ishlepchiqirish we muqimliq xizmiti toghursida pilan lahiyisi tüzgen bolup, paxta yighquchi ishlemchilerni qobul qilish we basqurush xizmitige bolghan nazaretchilik ehwali waqtida igellengen.

Nöwette Xitay mustemlikichi hakimiyiti peqet paxta yighish üchünla éhtiyajliq bolghan sirttin kélidighan ishlemchilerning 500 mingdin ashidighanliqni bildürgen bolup, yene Bingtuan bashqurushidiki yangyularni yighiwélish üchün 200 mingdin artuq ishlemchige éhtiyajliq ikenlikini bildürgen idi. Unigdin bashqa yeni “gherbiy rayonni échish” “Xinjingni güllandürüsh we yardem bérish ” “Xinjingning qurulush we bashqa jehetlerdiki téxnik ishchilar injinirlar Xitay tili oqutquchiliri her derijilik kadirlrni tekilip qilish” qatarliq türlük bahane sewepler bilen Sherqiy Türkistangha kélidighan Xitay köchmenlirning sani milyondin éship kétidu. Xitay mustemlikichi hakimiyitning küchep teshwiq qilish we idiyiwi xizmet ishlishi, türlük étibar bérish jelip qilish siyasitini qollunish arqiliq Xitay köchmenlirning mutleq köp qismi Sherqiy Türkistan menggü olturaqlashturush we Sherqiy Türkistanda Xitay köchmenlirining sanini hessilep köpeytish meqsitige yétish üchün tirishmaqta.

http://www.xj.xinhuanet.com/bt/2009-08/27/content_17519578.htm