Uchur we Tehlil

1) Erkinlik Jengchillirini Tutup Bergen Satqin Turannisa Hoshur On Meshhur Anining Biri Bolup Bahalandi

Xitay höküméti mushu ayning 26- küni daghdughuliq halda her millettin tallanghan Sherqiy Türkistandiki 10 meshhur anini mukapatlash yighilishi ötküzgen bolup, 2002 - yili 6 - ayning melum bir kuni Uyghur erkinlik jengchilliridin 4 ademni Xitay saqchillirigha tutup Bergen satqin Turannisa Houshurmu milletler ittipaqlighigha hesse qoshqan meshhur ana sanilip mukapatlanghan. Turannisa Hoshur bu yil 39 yash bolup, Poskam nahiyélik Seyli yézisida olturaqlashqan. U Poskam nahiyilik ayallar mes'uli we aktip communist partiye ezasi. U hazir Xitay hökümitige téximu sadiqliq bilen ghalchiliq qilip tawaq yalap xatirjem yashap kelmekte.

2) Birinchi Tili Xitayche Bolghan Uyghur Balilliri 600 Minggha Yetti

Xitay hökümet tor bétining xewer qilishiche, Xitay tilini ana tilidek sozleydighan yesli we bashlanghuch mektep Uyghur we bashqa az sandiki turki millet ballirining sani nowette 600, minghga yetken.

Xitay höküméti Xitaylashturushni balilardin bashlash üchün Sherqiy Türkistanda Xitay höküméti teripidin échilghan Xitay tilida oqutush mektepliring sani 2805 ke yetken bolup, Uyghur balilirining Xitay tilida tilini chiqirish üchün heptilik yeslilerge éwétilip aile baliliqtiki aile terbiyési we ana til terbiyésidin pütünley ayrilish xewpini béshidin kechürmekte.

3) Xitayda Computer Ékranidin Kelgen Nurning Ziyinidin Saqlinish Üchün Maska Taqaydighanlar Köpeydi

Xitayning Wuhen olkisidiki melum bir shirkette ishleydighan ayallar computerning aldida alahide ishlengen nurdin saqlinish maskikis taqap olturidighan bolghan. Bu sherkettiki ayallrning inkas qilishiche bir nechche yil ichide ularning közlirining chörisi qaridap yüzliri saghirip ketken bolup, ular buni 360 kün ettigendin kechkiche yeni uhlash we tamaq yiyishtin bashqa waqtning hemmisini computerning aldida ötküzgenliktin bolghan dep qarighan we tor arqiliq hemmisi birdek nurgha qarshi turush maskisi sétiwalghan. Eslide computer ekranidin qoyup bérilgen nur adem terisige heqiqeten ziyanliq bolup uzun muddet olturghanda közni ajizlashturupla qalmay terini sarghaytip tére késal peyda qilishi yaki asan qéritiwétishi mumkin iken. Hetta bezi inkaslargha qarighanda uzun muddet computer we téléwizor ekrani aldida olturush bash éghirlishish ménge tumanlishish késilinimu keltürüp chiqiridiken.

4) Parisqa Élip Kétilgen Xitayning Ikki Dane Haywan Bashliq Mis Heykili Sétiwétildi

Bundin 150 yil burun Fransiye Xitaygha bésip kirgende Yuanming Yuan baghchisidin bulap ketken ikki dane haywan bashliq mis heykel, bu qétimqi parzdiki bir korgezmide Fransiyélik bir sodiger teripidin bazargha sélinghan idi. Xitay höküméti gerche bunighga resmiy yosunda qarshiliq korsutup bu Xitay xelqining ghururini depsende qilghanliq mal igisege qayturulishi kerak dep waysighan bolsimu emma Fransiyilik sodiger Berge ependi, eger Xitay höküméti ghurur we insanning heqqi toghruluq sözlimekchi bolsa Tibetning bésiwalghan ziminini qayturup bersun andin menmu heykelni qayturup berimen digen idi. Bügün, yeni 2 - ayning 26 - küni bu heykellerning her biri Xitay hökümétining qarshiliq kşrsitishige qarimay 14 milyon yuandin sétiwétildi.

5) Amerika Höküméti Xitaydiki Insane Heqlirining Kündin Künge Nacharlashqanlighini Eyiplidi

AFP ning mushu ayning 26 - künidiki xewirige qarighanda, gerche Clinton xanim bu qétimqi Xitay ziyaritide insane heqlirini tilgha élishtin ozini qachurghan bolsimu, emma Amerika dölet palatasi 2008- yilliq dunyadiki herqaysi döletlerdiki insane heqliri toghrisida report élan qilip 2008- yili itadiki insane heqlirining eng eghir bolghan yil ikenligini korsetti. Chünki Xitay höküméti Olympic bahanisida Uyghur we Tibetlerni qattiq basturghan bolup, reportta bu mesililer missal arqiliq tilgha élinghan we Xitay hökümétining qattiq qollughi eyiplengen.