EAST  TURKISTAN  INFORMATION CENTER

Sherqiy Türkistangha Musteqilliq, Erkinlik We Démokratiye !

MAUZULAR:

 

SH T HEQQIDE OMOMI MELUMAT

 

SHERQIY TÜRKISTAN

 

DINIY SAHIPEI

 

TARIH SAHIPISI

 

KISHILIK HOQUQ

 

IQTISADI SAHIPE

 

EDEBIYAT SAHIPISI 

 

ETIC DOKLATI

 

OSMURLER SAHIPISI

 

REAL MEDIA FILIMLER 

 

UYGUR TESHKILATLIRI 

 

ALAQE ADRISI

 

HAWARAYI 

 

ARHIP KÖRÜNÜSHLE

 

PIKIR DEPTIRI

 

DUAT ARHIBI 

 

MUHIM LINKLER  

 

   Sherqiy Türkistan Axbarat Merkizi

| |   Sherqiy Türkistan  | |  Zhunggou - Taiwen  | |  Xelq'ara   | |

2008 - yili 12  - ayning 01 - küni

Uchur We Tehlil

1 Xitay Ixtisadi Tezlikte Töwenlimekte

Dunya ixtisadining Kirizisqa yüzlinishige egiship, Xitayning ixtisadi tézlikte töwenleshke bashlighan. Chünki Xitaydin mal sétiwalidighan döletlerning köpinchisi Xitay bilen bolghan soda kélishimlirini toxtutup mal almas bolghan. Buning sewebi herqaysi gherp döletliri öz dölitining ixtisadini güllendürüsh we kirizning aldini élish üchün derhal tedbir qollinip sirtqa emes belki öz dölitige meblegh sélishni kücheytken, shundaqla ishsizliqni tugitish, köplep ish pursiti yaritish üchün Xitaydiki erzan bahaliq emgek küchige tayinidighan fabrikilarni köchürüp qayturup ketken. Emma Xitay döliti yéqinqi birnechche yildin béri peqet bashqa döletlerning meblighi we sodigha tayinip béyighini üchün, sirtqa yolinishchanlighi nahayiti küchlük iken. Bolupmu Xitay istimalchillirining pul hejlesh éngi töowen, ixtisadi bixeterlik hissiyati ajiz bolup Xitayning ichki bazirini awatlashturushi nahayiti qiyin iken. Shundaq bolghanliqtin Xitay karxanilliri mallirini satalmay keng kölemde ishchilarni ishtin boshitishqa we zawut karxanilarni taqashqa bashlighan. Xitayning Ixtisadi tereqqiyati bulturqi 11.9 %tin yene 9% töwenleydiken.

2) Hindistan Bilen Rusiye Térorizimgha Qarshi Hemkarliq Ornatmaqchi

AP'ning Moskiwadin Bergen mushu ayning 1- künidiki xewerlirige qarighanda, Russiye presdenti Dmitry Medvedev, Hindistan presdentigha télépon échip Mumbaydiki térorluq weqesidiki yoqutushqa hisdashlighini bildürgen hemde térorismgha qarshi hemkarliq ornitishni qarar qilghan.

Russiye Pakistan hökümitining 1980 – yillarda Afghandiki partizanlarning Soviet eskerlirige qarshi herketlirige yardem bergenligini, hazir Russiyening Kafkaz rayonida yenila Russiyege qarshi térorchilarning herkette ikenligini bildurup , mana bu nuqtidin éytqanda Russiye bilen Hindistannning menpeet birligi barlighini körsetken. Gerche Pakistan bilen Xitay hökümitimu Hindistandiki bu zorawanliqqa hésdashliq qilishqanliqlirini bildürgen we bu herketni éyipligen bolsimu, lékin qaytidin özara yéqinlishi[p dostluq munasiwetlirini téximu kücheytken.

3) Xitay Hökümitining Yawropa Birligi Yighinini Bayqut Qilishi Peqet Bir Quruq Popuza

Xitay hökümiti, Fransiye presdentining mushu ayning 6 - küni Dalai lama bilen körüshmekchi bolghanlighigha naraziliq bildürüp , bügün yeni 12 - ayning 1 - küni échildighan 11 - qétimliq Xitay we Yawropa birligi yighinini bayqut qildi. Xitay gerche “herqandaq bir dölet prezdentining Dalai lama bilen körüshishige qarshi turimiz” digen bolsimu emma Yawropadin ibaret chong bir soda gewdisidin quruq qalmasliq üchün, Yawropadiki Engliye, Germaniye hettaki Chehslovakiye presidentliri Dalai bilen körüshkende bunche qattiq pozitsiye bildürelmigen idi. Bu qétim Fransiye presidentining kündilik pa'aliyetliri xuddi Xitay teripidin békitilishi kérektek , Fransiye presidenti pa'aliyetlrining kün tertiplirige arilishiwélip, qattiq pozitsiye bildürishi nahayitimu heyran qalarliq. Fransiye Xitayning Yawropadiki ikkinchi chong soda hemrahi bolup, analyzchilarning prez qilishiche Xitayning xorigini östürüp qoyghan del Fransiye presidenti özi bolishi mumkin. Chünki Fransiye presdentliri dawamliq sodini insan heqlirining aldigha qoyuwélip, Xitay bilen bolghan muamilide tomurini tutquzup qoyghan. Mesilen Fransiye presdenti 8 - aydiki Olymic yighinigha barmasliqni qarar qilghan bolsimu, lékin Xitayning bésimigha berdashliq berelmey kéyin barghan. Buning bilen Xitay Fransiyege bésim ishlitishte üstünlükni igellep, Yawropa gewdisidiki döletlerning köz qarashlirida parchilash élip bérishqa urunghan. Eger Fransiye hökümiti bu qétim yene Xitayning bésimigha berdashliq beralmey Dalai bilen bolghan körüshüshni ret qilsa, Xitayning xorigini téximu östüriwétish mumkin. Bolupmu ixtisadi kirizis yüz beriwatqan bügünki künde, Xitayning Yawropa gewdisige nahayitimu bek soda ehtiyaji bar, uning bu qétimqi bayqut arqiliq may tartip tetur qarishi peqet bir quruq popuzidin ibaret xalas.

 


Copyright © www.uygur.org . All rights reserved 17.04.2009 00:13   A. Karakash