Uchur We Tehlil

1) Sherqiy Türkistandiki Arxip Bixeterligini Xitay Hökümiti Jiddi Tekshürdi

Ürümchi kechlik gézitining mushu ayning 28 - küni xewer qilishiche. 11-ayning 25 din 28 giche Xitay merkizi arxip ministerligining ministéri Yang shu po mehsus arxip tekshürüsh guruppisi teshkillep, Sherqiy Türkistandiki arxip xizmitini inchikilik bilen kozdin kechürüp, arxip Xizmetchilliri bilen söhbet otkuzup, xitaylarning Sherqiy Türkistandiki arxip xizmitige yuquri baha bergen, arxip xizmitining ilgharlighini we bixeterligini téximu küchlendürüshni telep qilghan. Bu qétimqi arxip tekshürüsh xizmiti Tibettiki arxip oghurlinish weqesidin kéyinla derhal yolgha qoyulghan. Bolupmu Xitayning bashqa ölkisige emes peqetla Sherqiy Türkistangha qarita yolgha qoyulghan bolup, Xitay merkizi hökümiti yéqinda Tibetke munsawietlik muhim hojjetlerni yoqutup qoyghandin kéyin, derhal sarasimige chüshüp alahide guruppa teshkillep Sherqiy Türkistangha kelgen we Sherqiy Türkistannning tarixigha, Xitay mustemlikichillirining mustemlikichilik siyasetlirige dair hojjetlerning oghurlinip kétishidin qattiq endishe qilip bixeterlikni kücheytken.

2) Sherqiy Türkistanda Yéngidin Eydiz Kisilige Griptar Bolghanlarning Sani Bir Yil Ichide Tort Minggha Yetken

Atalmish Xinjiang sehiye idarisining ashkarilishiche, bultur 9 - ayning 30 - künidin tartip bu yil 9- ayning 30 – künige qeder yéngidin eydiz késilige griptar bolghanlarning sani 3928 ge yetken. Bu sehiye idarisining statiskisida korsitilishiche, Sherqiy Türkistandiki özini melum qilghan eydiz kesallikliri bu yil 9 ayning axirida jemi 24 ming 818 kishi bolup, buning ichide eydiz virusini élip yurguchiler emes, belki alliqachan eydiz kisilige kötürülgüchiler 2504 neper, bolguchiler 1353 neper bolghan. Bu san pütün Xitaydiki eydiz kiselliklirining yüzdin 9 percentini igellellep, Xitay boyiche tortinchi orunda turidiken. Eydiz kisilige griptar bolghuchilar asasliq Ürümchi we Ghulja sheherlirige merkezleshken bolup, asassliqi 20 yashtin 40 yashqiche bolghan yashlar, bolupmu erler iken. Ayallarning sanimu téz derijide köpiyiwatqanlighi melum. Emma Xitay statstikisi buning ichide Uyghurlarning zadi qanchilik nisbetni igelleydighanlighini körsetmigen. Lékin, ishsizliq, siyasi we ixtisadi bésim tüpeylidin kélip chiqqan chüshkünlük tüpeyli, shundaqla Xitayning irqiy qirghinchiliq siyasitining bir qismi bolghan zeherlik chekimlik arqiliq, Uyghurlarni zeherlesh siyasiti tüpeylidin, nurghun Uyghur yashliri zeherlik chekimlikke bérilgen bolup, zeherlik chékimlik chékish jeryanida eydizning yuqush nisbiti nahayiti yuquri bolghanliqtin, Sherqiy Türkistanda eydiz kisilige griptar bolghanlarning köp sanlighini Uyghurlar dep perez qilish mumkin.

3) Gherblik Muxpirlarni Xitay Hökümet Emeldarliri Urghan

AP'ning bügün yeni 11 – ayning 29 – küni xewer qilishiche, Xitayning Henan ölkiside Eydiz kisellikliri toghruluq hojjetlik flim ishlewatqan Australiyélik flimchi we uning Belgiyélik yardemchsini, Xitay hökümet emeldarliri qattiq urghan, buning bilenla qalmay ularning kasetlirini, kameralirini we yénidiki pulliridin tartip turmushta ishlitish üchün élip yürgen nersillirigiche hemme nersilirini tartiwalghan, shundaqla ikki mashina bilen ularni aydurumghiche qoghliwetken. FCCC Xitay hökümitining metbuat erkinligini közge ilmay depsende qilishidek éghir qilmishini qattiq eyiplidi we Xitay hökümitidin buninghga jawap bérishni soridi. Emma Xitay hökümiti metbuat erkinligini basturidighan bolghanliqtin hazirghiche bu muxpirlargha hujum qilghan hökümet emeldarlirini tekshürüp birterep qilmighan yaki bu toghrida ipade bildürmigen.