ETIC Axbarati

Sherqiy Türkistanda Döwlet Térori Astida Ramazan

Xitay hakimiyiti, buyil 8 – aydin buyan Sherqiy Türkistanning Qeshqer, Kuchar, Peyziwat qatarliq rayonlirida Uyghur milliy qarshiliq körsütüsh küchliri bilen Xitay saqchi we eskerliri otturisida yüzbergen qoralliq toqunushlarni bahane qilip, Uyghurlar zich olturaqlashqan pütün rayonlargha tekshürüsh nuxtiliri qurup, Uyghurlarning erkin heriket we sayahet qilish hoqoqini chekligen, hetta jenobi rayonlarda bir Uyghurning öz mehellisidin chiqishighimu cheklime qoyghan idi.

Merkizimizning igellishiche we bezi terepsiz metbuatlarning xewer qilishiche, 8 – aydin buyan Xitay hakimiyiti teripidin élip berilghan chong tutqun qilish herikiti jeryanida 1000 din artuq bigunah Uyghur hech bir délil – ispatsiz halda tutqun qilinghan we 10 lighan Uyghur etip öltürülgen.

Dimek, Sherqiy Türkistan rayonida Xitayning döwlet terori taza ewjige chiqqan bir peytte, Mosulmanlar üchün intayin ehmiyetlik bolghan mubarek Ramazan eyi yetip keldi.
Epsuski, ramazan éyi Uyghur mosulmanliri üchün xoshalliq yaki tentene emes, belki qayghu we zulum élip keldi, chünki Ramazan eyi kirgendin buyan Xitay hakimiyiti Uyghurlargha qaritip kéliwatqan dinsizlashturush siyasitini tarixta misli körülüp baqmighan derijide yuquri pellige kötergen idi.

Merkizimizning wetendin biwaste igellishiche, Ramazan harpisida Xitay hakimiyiti Sherqiy Türkistandiki her derijilik diniy ishlar idariliri arqiliq buyruq chüshürüp, pütün mesjitlerning imamlirini, Ramazan mezgilide mesjitke kelgen jamaetke roza tutush we Tirawi namizi ötesh toghruluq wez bermeslik heqqide agahlandurghan bolup, mesjitlerde tirawi namizi öteshnimu chekligen, shundaqla her bir mesjitke hökümet tereptin mexsus nazaret qilghuchi xadimlarni orunlashturup, imamning herikitini we mesjitke kelgen jamaetning söz – heriketlirini tekshürüshke bashlighan.

Xitayning resmi istatiskilirida körsütülishiche, nöwette Sherqiy Türkistanda 10 etrapida chong – kichik mesjit bolup, bularning mutleq köp qismi 50 – 60 kishi sighidighan mehelle mesjitliridin ibaret.

Xitay hökümiti, Ramazan bashlinishi bilen teng, her derijilik soda – sanaet memuri bashqurush orunlirigha we qanun tarmaqlirigha buyruq chüshürüp, Ramazan mezgilide ashxane we resturanlirini achmighan Uyghurlargha her qetimda 10 ming yuan jerimane qoyush, yene qayta xilapliq qilghuchilarni tutup qanun orunlirining birterep qilishigha tapshurup berishni telep qilghan.

Xitay hakimiyiti Ramazan bashlanghandin buyan yene her derijilik hökümetlerge mexsus uxturush tarqitip, döwlet orunliridiki Uyghur ishchi - xizmetchiler, pensiyege chiqqan ishchi – xizmetchiler, oqutquchi – oqughuchila arisida Roza tutqan we tirawi namizigha qatnashqanlar körülse memuri, iqtisadi we qanuniy jehette jazagha tartishni telep qilghan.
Hökümetning bu uxturushigha asasen her derijilik hökümetler, idare – jemiyet we mektepler alahide chüshlük tamaq orunlashturup, Uyghur ishchi – xizmetchi we oqughuchi – oqutquchilarni kolliktip halda tamaq yiyishke qistighan we usol arqiliq kimning roza tutup – tutmighanliqini eniqlashqa bashlighan.

Her derijilik yeziliq hökümetler mexsus etiret teshkillep, iptar waqti we tirawi namizi waqtida mehellimu – mehelle, öymü – öy tekshürüsh élip berishqa bashlighan we Uyghur dehqanlirini Roza tutmasliq heqqide agahlandurushqa bashlighan.
Merkizimizning igellishiche, jenobi rayonlarda bezi Uyghur dehqanliri özining diniy mejburiyitini ada qilish we hökümetning ziyankeshlikidin saqlinish üchün janggal, qunluq we taghliq xali jaylarni waqitliq makan tutushqa mejbur bolghan.

Gerçe kommunist Hitay hökümiti özining asasi qanunida we Sherqiy Türkistanda yolğa qoyuwatqan < milliy teritoriyilik aptonomiye qanuni > da, Sherqiy Türkistan musulmanlirinining diniy étiqad erkinlikige ige ikenliki oçuqçe ipade qilinğan bolsimu, emma, Sherqiy Türkistanda Uyghur mosulmanlirigha qarita systimiliq we pilanliq halda dinsizlashturush siyasitini yürgüzüp kelmekte.

Wetendiki bezi Uyghurlarning inkasigha qarighanda, eger Xitayning yuqarqidek herimsizlerche cheklesh siyasiti dawamlashqan teqdirde, bir qanche yil – öte – ötmeyla Sherqiy Türkistanda Rozi – Ramazan Uyghurlar üchün bir riwayetke aylinip qélishi mumkin..