Torontoda Namayish

Photos by Agnes Cseke

8 - ayning 8 - küni Beijingdiki Olympic échilish murasimi küni Canadaning Toronto shehiridiki Uyghurlar Tibetlikler, Xitay democratliri, Falungonglar we Bérmiliqlar Canada hökümet binasining aldida Xitay hökümitining Olympic ötküzüsh sheripini tapshurup alghanda bergen wedisige emel qilmay Olympic rohini depsende qilghanlighigha qarshi chong tiptiki namayish ötküzdi.

Canada Uyghur jemiyitining reisi Rukiye Turdush söz qilip Xitay hökümitining Sherqiy Türkistanni bésiwalghandin tartip qirghinchiliqni bir künmu tohtatmighanlighini, xelqaraliq térorrizmni bahane qilip minglighan Uyghurni qolgha élip qanliq basturghanlighini, Olympicni bahani qilip Olympic mezgilide Uyghurlar muxbir we tenherketchilerni tutqun qilidu digen bahane bilen yene qanchilighan Uyghurlarni tutqun qilip, ölümge höküm qilghanlighini emiliyette Uyghurlarning Olympic'qa qarshi emesligini peqet Xitay hökümitining zorawanliqlirigha qarshi herket élip bériwatqanlighini eger Xitay basturush herketlirini tohtatmisa, Uyghur siyasi jinayetchillirini qoyup Bérmise Xitaygha bolghan qarshiliqning Sherqiy Turkistanning ichi we sirtida her xil shekilde mengu dawamlishidighanlighini bildürdi.

Sözdin kéyin Canada Uyghur jemiytining reisi Rukiye Turdush yene muxirlarning ziyaritini qobul qilip Uyghurarning hazirqi ehwali üstide toxtaldi. U Sherqiy Türkistandiki 4 - aughust weqesi üstide toxtulup mundaq didi: “ularning keynide héchqandaq bir teshkilat yoq, Xitay zulmining éghirlighi tüpeylidin Uyghurlarning bashqa tallash yoli qalmidi, u ikki Uyghurning tutqan yoli herbir Uyghur körsitish mumkinchiligi bolghan normal qarshiliq …”
Torontodiki Xitay democratic partiyisining reisi Chen Shi Chao, Xitay kommunist partiyisining dunyaning eyiplishige perwa qilmay democratchilrani basturup Xitay millitining yüzini tökiwatqanlighini bu yüzdin Xitay kommunist partiyisini qattiq eyipleydighanlighini bildürdi we Hujia qatarliq 8 neper Xitay democratchisini Xitay hökümitidin derhal qoyup bérishni telep qildi. Falungongchilarning wekili Alice Huyin söz qilip, Xitay hökümitining 2008 – yili birinchi aydin béri 8000 Falungongni tutqun qilghanlighini Xitayning zulmining heqiqetenmu chékidin éship kétiwatqanlighini körsetti.

Tibet wekili Tsering Lama söz qilip, 3 - aydiki Tibettiki kötürülüshtin kéyin Tibetning ehwalining intayin éghirliship kétiwatqanlighini Canada hökümitining Xitaygha bésim qilip Tibetlikler bilen Xitayning sözlishisih pursitini ilgiri sürishini telep qildi. Bérma democratic kuchliri wekili Zaw kyaw söz qilip, Xitay hökümitining qirghinchiliq yurguziwatqan Bérma millitarstlirigha bolghan yardimini tohtutishini telep qildi.

Kéyin nayamishchilar topi, Sherqiy Türkistangha erkinlik, Tibetke erkinlik, Bérmigha erkinlik, Sherqiy Türkistan Uyghurgha mensup, Tibet Tibetlikke mensup, Bérma Bérmiliqqa mensup Xitaylar zéminimizdin chiqip ketsun dep toxtimay shoar towlap Torontoning merkizi köchillirini aylandi.

Namayish kech saet 5 kiche dawamlashti, namyaishqa qatnashqan Uyghurlar bu namayishtin kéyin yene saet yettidin toqquzghuche Sherqiy Türkistandiki Xitay türmisige solanghan Uyghurlarni we shundaqla Hüseyin Jélilni qoyup bérishni telep qilip yene ayrim namayish ötküzdi.