Dalay Lama, < Eger Yüksek Aptonomiyege Érishelmisek, Tibet Mediniyiti 15 Yil Ichide Yoqap Kétishi Mumkin > dep Körsetti

BBC ning 6 – ayning 8 – küni xewer qilishiche, Nöwette Awustiraliyede ziyarette boluwatqan Tibet rehbiri Dalay Lama, buyerde qilghan sözide, < bizning telep qiliwatqinimiz musteqilliq emes, belki Tibetning mediniyitini, Tibet tilini saqlap qélish, shundaqla Tibet téritoriyesi ichide heqiyqi aptonomiyege érishishtin ibaret, eger hazirqi weziyet dawam qiliwéridighan bolsa, meningche yene 15 yildin kéyin Tibetmu mewjutliqini yoqutidu > dep körsetken.

Dalay Lama yene, özining Xitay hökümiti bilen élip barmaqchi bolghan söhbitining uzurap kétiwatqanliqidin köpligen Tibetliklerning ümitsizliniwatqanliqini tekitligen.

Buyil 71 yashqa kirgen Dalay Lamaning bu qétimqi ziyariti, unung Awustiraliyege qilghan 5 – qétimliq ziyariti bolup, ziyarettin burun Xitay hökümiti Awusturaliye hökümitini Dalay Lama bilen uchrashmasliq heqqide agahlandurghan.

Undin bashqa yene buyil 5 – ayning 11 – küni Bilgiyening paytexti Brukselde chaqirilidighan < Tibet xelqara yighini > ning échilish murasimigha awal Dalay Lama teklip qilinghan, lekin, Xitay hökümitining küchlük naraziliqi tüpeylidin Bilgiye hökümiti Dalay Lamagha iwetken teklipini bikar qilghan idi, chünki buyil 6 – ayning 16 – künidin 26 – künigiche Bilgiye padishasi Filip bashchiliqidiki 300 kishilik bir soda wekiller ömigi Xitayni ziyaret qilatti, shunga Bilgiye hökümiti bu ziyaretning kashiligha uchrishidin ensirep Dalay Lamagha iwetken teklipni qayturiwalghan idi.

Emma 5 – ayning 10 – küni milliy rehbirimiz Rabiye xanim bashchiliqidiki 30 nechche kishilik Uyghur wekiller ömigi Bilgiyening paytexti Brukseeldiki Yawropa parlamentini ziyaret qilip, parlamentning bir qisim ezaliri bilen körüshken idi.

Yeqinqi mezgillerdin buyan chet'el metbu’atlirida, Dalay Lamaning aktip siyasettin chekinidighanliqigha dayir xewerler yer élip kelmekte, 47 yildin buyan sergerdanliq hayati yashawatqan 71 yashliq Dalay Lama aktip siyasettin chekingendin kéyin, Tibet dawasining aqiwitining qandaq boludighanliqigha dayir köpligen ijabi we selbi qarashlar otturigha chiqishqa bashlidi.

Bezi chetellik küzetküchiler, kéyinki yillardin buyan xelqara siyasi sehnilerde Uyghur dawasining tesirining peydin – pey Tibet dawasining tesiridin éship bériwatanliqini bayan qilishmaqta we Amérika pirezidenti Bushning intayin halqiliq bir peytte Chex jumhuriyitide Rabiye xanimni ayrim qobul qilip körüshkenlikini, < Uyghur milliy herikitining téz sürette xelqaralishishqa qarap mengiwatqanliqining köresh ipadisi > dep qarashmaqta..