Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizining Shanliq 10 yili

Bügün, < Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > qurulghanliqining 10 yilliq xatire küni.

Bundin 10 yil muqeddem, yeni 96 – yili 6 – ayning 1 – küni, wujudi weten – millet ishqi bilen qaynap tashqan yash diniy zat Abduljelil Qaraqash ependi teripidin Germaniyening München shehride qurulghan bu merkez, 50 nechche yildin buyan weten sirtida paaliyet élip bériliwatqan milliy musteqilliq qoshunimizning sepigha qoshulush aldida turghan jenggiwar bir küchning, parlighan bir yultuzning, Xitay mustemlikichilirining yürikige sanjilish aldida turghan ötkür bir xenjerning, shundaqla Xitay kommunistliri teripidin tashqi dunya bilen alaqisi üzüwetilgen Uyghur xelqighe sogha qilinish aldida turghan bir jahan eynikining aldin xewerchisi idi.

Sürette: 2006 yili 13 – may küni soldin Küresh Atihan; Abduljelil.Qarash, Turan jornili muxbirining Uygurlar heqqidiki suallirigha jawap bermekte
 ( ETIC yéngi ishxanisi)

Eyni chaghda Abduljelil Qaraqash ependi bu merkezni barliqqa keltürgende, unung desmayisi peqetla qup – quruq töt tam, bir kona kompiyotir, qelem we birqanche waraq qeghezdinla ibaret idi, emma unung esli tayanghini, Janabi Allahning mediti, aq köngül xelqining semimiy duasi, shundaqla özide peyda bolghan ghayiwane küch, irade, eqide, ishench, jasaret we xelqighe bolghan cheksiz söygü, wetinige bolghan chongqur muhebbet idi.

10 yil burun, Abduljelil Qaraqash ependi < Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ning meqsidi we ghayisini töwendikiche belgiligen idi: < Sherqiy Türkistan xelqining idilogiyesige, Birleshken Döletler teshkilati kishilik hoqoq omomiy bayannamisida körsütülgen heqiqiy démokratiye, kishilik hoqoq, qanun döliti we öz teqdirini özi belgilep yashash idiyesini singdürüsh, shundaqla, Sherqiy Türkistan xelqi arzu qilip kelgen milliy musteqilliq ghayisining emelge éshishi üchün xizmet qilish, Xitay hakimiyitining Sherqiy Türkistan xelqighe qarita yürgüziwatqan türlük kishilik hoqoq depsendichilik qilmishlirini délil – ispatlar bilen dunya jamaetchilikige anglitishtin ibaret >
yuqarqi pirinsiplardin, özi bir diniy zat bolghan Abduljelil Qaraqash ependining, hem dunyaning asasiy éqimigha maslashqanliqini, hem xelqining musteqilliq ghayisini nezerdin saqit qiliwetmigenlikini körüwélish tes emes, unung bu idiyesi we pikri, diniy zatlirimizni radikalizim we térorizim bilen birleshtürüp tilgha élip kelgen Xitay kommunistik hakimiyitini küchlük shekilde ret we let qilip turmaqta, shundaqla unung herikiti we basqan qedimi, milliy musteqilliq herikiti bilen shughulliniwatqan we shughullunush aldida turghan sansizlighan kishilirimiz üchün örnek teshkil qilip turmaqta.

Emdi < Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ning qisqighine 10 yil ichide bésip ötken musapisige we qolgha keltürgen muwapiqiyetlirige qisqiche nezer selip baqayli:

1 ) ETIC ning Aparatliri

ETIC teripidin tesis qilinghan < www.uygur.org > namida mehsus internet sehipisi, 24 saet janliq anglitish beridighan Uygurche < Uygur awazi > internet radiyosi we < Uygur – TV > si, Uygurche tilda internet tor béti arqiliq tarqitiliwatqan „Uchqun„ heptilik gézi, pesillik siyasi, tarixi we diniy mezmondiki „Tamche„ jornili qatarliq teshwiqat organliri tesis qilinghan. ETIC ning merkizi aparati Germaniyening München shehride bolsimu, emma asasliq xadimliri Asiya, Amerika we Yawropadiki 20 ge yeqin döletke tarqalghan bolup, weten ichi we sirtidiki kespiy we ishtin sirtqi xadimlirining sani 20 din ashidu.

Sürette: Abduljelil Qaraqash German - Uygur Jemiyitining qurghuchiliri Némis qérindashlar bilen bille ETIC yighin zalida

Undin bashqa yene ETIC 1998 – yili „German - Uygur dostluk jemiyiti„ni qurup chiqqan bolup, bu jemiyetmu pa'aliyetlirini dawamlashturup kelmekte.

2 ) ETIC ning Internet Sahipisidiki Pa'aliyetliri

EITC, 1996 – yili qurulghandin buyan, www.uygur.org, .sehipisi arqiliq, Engilizche, Germanche, Yaponche, Xitayche, Erebche, Türkche we Uygurche tillarda xewer – uqur tarqitip kelgen idi.

Sherqiy Türkistanda internetning yolgha qoyulushigha egiship, Xitay hökümiti informatsiyon merkizimizni „ idilogiye saheyimizge singip kiriwatqan eng asasliq tehditlerning biri„ dep qarap, xelqara sehnilerde merkizimizge we merkizimizning qurghuchisi Abduljelil qaraqash ependige qaratqan siyasi töhmet we hujumlirini ashurdi. Mesilen, Xitay jamaet hewipsizlik ministirliki teripidin 2003 – yili 12 – ayning 15 – küni dunyagha élan qilinghan < téroristik teshkilatlar we teroristlar > tizimlikige informatsiyon merkizini we Abduljelil qaraqash ependinimu kirgüzgenliki, buning janliq örnigidin ibaret.

ETIC, özining Sherqiy Türkistan xelqighe qaritip kéliwatqan démokratiye, kisxilik hoqoq, qanun döwliti we öz teqdirini özi belgilep yashash jehettiki küchlük teshwiqati arqiliq, Xitay hökümitini Sherqiy Türkistan rayonida < idilogiye sahesidiki milliy bölgünchilikke qarshi turush herikiti > ni élip bérishqa mejbur qildi we bu jeryanda ETIC ning weten ichidiki xadimlirigha qaratqan ziyankeshlikini ashurdi. Mesilen, < Xinjiang Uygur aptonom rayoni Qeshqer wilayetlik ottura xelq sot mehkimisi > ning 2002 – yili merkizimizning mexpiy axbaratchisi Abdugheni Memetimin üstidin chiqarghan 199 – nomurluq hökümnamisida, Abdugheni Memetimining 1996 – yilidin 2001 – yilighiche merkizimizning internet arqiliq tarqitiliwatqan < Uchqun > gézitini körüsh jeryanida idiyiside burulush bolup, Xitaygha qarshi < bölgünchilik > heriketliri bilen shughullinishqa we merkizimizni xewer – uchurlar bilen teminleshke bashlighanliqi bayan qilinghan we mushu seweptinla Xitay soti Abdughenini < döletni parchilash, dölet mexpiyetlikini we axbaratini chégra sirtigha yetküzüp bérish jinayiti ötküzdi > dep eyiplep 9 yilliq qamaq jazasigha höküm qilghan.

Hazir ETIC ning internet sehipiside 7 xil tilning her biride Sherqiy Türkistan heqqide 10 ming sehipidin artuq xewer – uqur we höjjet – matiriyal, 3000 parchigha yéqin foto - süret saqlanmaqta. dunyaning herqaysi jayliridin internet sehipimizge kiridighan ziyaretchiler kündin – künge köpeymekte. Hazir internet sehipimizni her ayda ottura hisap bilen 100 tin artuq dölettin hökümet organliri, universititlar, akadimik tetqiqat orunliri, xelqaraliq teshkilatlardin tartip hetta shehislergiche 100 000 mingdin artuq kishi ziyaret qilmaqta. Undin bashqa yene éliktironluk het wastisi arqiliq merkizimizge Sherqiy Türkistan heqqide melumat sorap herküni köligenxet kelmekte. Bularning ichide chet'el xewer agentliqlirining we herqaysi gézit – jornallarning muhbirliri, tetqiqatchilar, siyasiyonlar, sayahetchiler we Sherqiy Türkistan mesilisige qiziqiwatqan adettiki shehislermu bar.

3 ) „Uqqun „ Gézitining Xizmetliri

ETIC, tashqi dunyada milliy teshwiqatimizda körülgen jiddi boshluqning ornini toldurush, shundaqla weten ichi – sirtidiki xelqimizni Sherqiy Türkistan heqidiki yéngi uchurlar bilen waktida temillep turushqa kapaletlik qilish meqsidide, 1999 – yili 3 – ayning 15 – künidin étibaren „Uchqun„ heptilik gézitini neshir qilip, weten ichi we sirtigha tarqitip kelgen idi, bu gezit 46 – sanidin étibaren Internet arqiliq neshirqilishqa bashlandi. Hazir < Uchqun > geziti 116 – sangha keldi.
Nöwette „Uchqun“ geziti anawetendiki we cheteldiki internettin paydilinalaydighan xelqimizning weten ichi we sirtidiki Uygurlar heqqide, shundaqla dunya weziyiti toghrisida axbarat beridighan muhim bir wastisigha aylandi.

4 ) ETIC ning Siyasiy Pa'aliyetliri

ETIC, weten ichi we sirtidiki xelqimizni, shundaqla dunya jamaetchilikini Sherqiy Türkistan heqqidiki yéngi xewer – uchurlar bilen teminleshtin ibaret asasi fonkisiyonini jari dildurghandin sirt, yene Yawropadiki türlük teshkilat we jemiyetler bilen bolghan hemkarliq munasiwetlirini kücheytip, konfiranslar uyushturush, konfiranslargha qatnishish, namayish teshkillesh we qatnishish, axbarat, bayanat élan qilish, teshwiqat weriqi tarqitish .... qatarliq xilmu – xil shekillerdin paydilinip, Sherqiy Türkistan xelqining arzu isteklirini we Uygurlarning weziyitini dunya jamaetchilikige anglitishqa tiriship keldi.

5) Internet Radiyosining Muweppiqiyetlik Qorulushi

Alaqe sestimisi jehette dunya tereqqiyatigha maslishish we xelqimizning éhtiyajini qandurush meqsidide, ETIC, 2000 - yili 9 – ayning 15 – küni internet sehipiside „Uygur Awazi Internet Radiyosi„ni resmi tesis qilip, shu kündin étibaren sinaq teriqiside 24 saet anglitish bérip kéliwatidu. Mezkur radiyo hazirgha qeder tashqi dunyada héchqandaq dölet yaki siyasi küchke béqinmay musteqil halda qurulghan tunje Uygurche radiyo bolup, u, mezmon we shekil jehettin héchqandaq bésim yaki cheklimige uchrimaydu, < Uygur Awazi > radiyosining asasi ghayisimu Sherqiy Türkistan xelqighe démokratiye, kisxilik hoqoq, qanun döwliti we öz teqdirini özi belgilep yashash idiyesini singdürüshtin ibaret.

6) < Uygur – TV > sining qurulushi

< Uygur – TV >, ETIC teripidin 2006 – yil 2 – ayning 20 - küni tesis qilinghan we merkizimizning ww.uygur.org tor béti arqiliq xewer – uchur tarqitidighan internet teliviziye qanilidin ibaret bolup, hazir sinaq teriqiside 24 saet tarqitish bermekte we muntizim program tarqitish üchün jiddi hazirliq élip barmaqta.

http://www.uygur.org/utv/index.html

< Uygur – TV > ning bashqurghuchi we tehnik xadimliri, ilgiri uzun yil axbarat – neshriyat saheside xizmet qilghan, Germaniyede kespiy téhnik terbiyesi alghan tejirbilik we iqtidarliq kishilerdin terkip tapqan.

< Uygur – TV > ning tüp meqsidi we ghayisi, dunya jamaetchilikini Sherqiy Türkistan we Uyghurlar heqqidiki janliq we pakitliq melumatlargha ige qilish, Xitayning Sherqiy Türkistan helqighe qarita yürgüziwatqan bésim we qirghinchiliq siyasitini dunya jamaetchilikige pash qilish, xelqaraliq axbarat wastilirini Sherqiy Türkistanning weziyiti heqqidiki eng yéngi deili – ispatliq matiriyallar we janliq körünüshler bilen teminleshke kapaletlik qilish, Sherqiy Türkistan xelqini dunyadiki yéngi özgürüsh we yüzlinüshlerdin, shundaqla démokratik pikir – éqimlardin xewerdar qilish arqiliq, ularning dunya qarishining tereqqiy qilishi üchün xizmet qilishtin ibaret bolup, < Uygur – TV >, Sherqiy Türkistan milliy musteqilliq herikitining dunyagha échilghan yéngi bir derizisidur.

7 ) ETIC ning Arxip Xizmiti

Informatsiyon merkizi qurulghandin buyan, weten bilen bolghan mexpi alaqe we axbarat léniyesini üzlüksiz türde kücheytip, ETIC ning weten heqqidiki arxip ambirini béyitish arqiliq milliy dawayimizni dunya jamaetchilikige pakitliq we délil – ispatliq anglitish üchün puhta asas yaratti. Hazirgha qeder informatsiyon merkizining arxip ambirida Xitay merkizi hökümitining we Sherqiy Türkistandiki qorchaq hökümetning wetinimizning türlük sahéliride yürgüziwatqan siyasetlirige ait 1000 xildin artuq höjjet – matiriyalning esli nushisi, Sherqiy Türkistandiki her derijilik sot mehkimilirining hökümnamiliri, Xitay hökümiti teripidin neshir qilinghan 500 xildin artuq herxil kitap – jornal ( bularning köp qismi hökümetning ichki qismida tarqitiliwatqan arxip xaraktirlik kitaplardin ibaret ), nechche yüz parche kolyazma, eriz – shikayet saqlanmaqta. ETIC ning arxip ambirida yene wetinimizning türlük sahéliri ekisettürülgen 10000 parchidin artuq mexpi we ashkare foto resimler we sinalghu kasetliri saqlanmaqta. Merkizimizning arxip ambiri, türlük xelqaraliq kishixilik hoqoq teshkilatlirining we Sherqiy Türkistan mesilisige qiziqiwatqan chetellik mutexesislerning mohim axbarat we uchur menbiyi bolup kelmekte.

Informatsiyon merkizi qurulghandin buyan, BDT kishilik hoqoq ehdinamisining rohigha we türlük xelqaraliq qayide – pirinsiplargha emel qilip, Yawropa birliki we Germaniye hökümitining qanunlirigha toluq hörmet qilghan asasta pa'aliyetlirini dawamlashturup kelmekte, ETIC hazirgha qeder Germaniye hökümitining qanunigha xilap kélidighan héch bir herikette bolghini yoq, ETIC, Xitay hökümiti élan qilghinidek hergizmu < téroristik teshkilat > emes, eksiche biguna insanlargha ziyan élip kélidighan herqandaq meqset we shekildiki téroristik heriketlerdin nepret qilidighan, démokratiye we ténchliqni özining muqeddes pirinsipi qilghan hör xewer – uchur merkizidin ibaret.

< Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ning qisqighine bu 10 yil ichide bésip ötken musapisi – intayin shereplik bir musape, qisqisi ETIC, eger bir insanda öz millitige, öz wetinige nisbeten cheksiz muhebbet, öz dawasigha nisbeten cheksiz eqide, özige nisbeten cheksiz ishench bolghan teqdirde, unung tesewwur qilghusiz muwapiqiyetlerge erisheleydighanliqining janliq bir ispatidin ibaret.

Yeqinda yene harmas küreshchimiz Abduljelil Qaraqash ependining riyasetchiliki we bir qisim Uyghur ziyalilirining teshebbusi bilen < ETIC – Uyghur Tetqiqat Merkizi > ning qurulghanliqi, wetenperwer bir diniy zatning Uyghur ziyalilirigha bolghan hörmitini, ichenchisini we unung yiraqni körerlikini munazire telep qilmaydighan halda körsütüp turmaqta.

Axirida, < Sherqiy Türkistan Informatsiyon Merkizi > ning 10 – yilliqini tebrikleymiz we unung yigane qurghuchisi Abduljelil Qaraqash ependige yéngi muwapiqiyetler tileymiz.

< ETIC – Uyghur Tetqiqat Merkizi >

2006 – yil 6 – ayning 1 – küni
Germaniye - München.