Eydiz Kisilige Muptila Bolghan Ayal We Yitim Qiz

Aptori: Shu Shin; Terjime Qilghuchi: Gheyur

Ili deryasi boyidiki bir mehellide Gülshen isimlik kélishken, emma bextsiz bir Uyghur ayal olturidu. Buningdin bir nechche yil ilgiri iri zeherge xumar bölüp qalghan we ölüp ketkendin kéyin, Gülshenning ailiside tört tamdin bashqa héchnime qalmaydu. U ikki balisini élip, eski tüski nersilerni yighish arqiliq kün ötküzidu. Emma, u künini aran kün itip kétiwatqan chaghda, eydiz kisilige muptila bolghan ayal tashliwetken bir qiz bowaqni tipiwalidu. Gülshen üch balisi bilen japaliq turmush kechuruwatqanda, özining eydiz wirusi bilen yuqumlan'ghanliqidin xewer tapidu...

Irining Ölümi

Gülshen 1995-yili sadda Qadirgha yatliq bolghan chaghda, toyi bolidighan qizlar adette élip mangidighan qiz milining sirtida, uning ilkide bir qoru jaymu bar idi. Toydin kéyin, Gülshenning iri Qadir ata kespige warisliq qilip, yéza igilik mehsulatliri bazirida kawapchiliq qildi, deslep bu ailining turmushi inaq we köngüllük ötti. Biraq, ularning chong oghli dunyagha kélip, aridin uzaq waqit ötmey, Gülshen irining zeherge xumar bölüp qalghanliqini bayqap qaldi. Irining zeherge xumar bölüp qilishi tüpeylidin, aridin uzaq waqit ötmeyla ularning nechche waqittin béri yighip kéliwatqan puli pak pakiz tügidi. Gülshen 2-oghligha hamilidar bolghan mezgilde, Qadir ailidiki pulgha yaraydighan hemme nersini we ikki qoru jayni zeherge tigiship bolghan idi...
Qadir 2000-yili kech küz künlirining biride Gülshen baghdiki qebristanliqta ölüp qaldi, bashqilar uning jesitini bayqighan chaghda, zeher okul qilidighan shipiris uning bilikide isiqliq turatti. Shu chaghda Gülshen 2 -oghlini yingila tughqan bölüp, qirqi téxi toshmighan idi, chong oghli bolsa, aran tört yashta idi.

Gülshenning aghriqchan we yashinip qalghan ata-anisi qizining bishigha kelgen kölpettin xewer tapqandin kéyin, qayghu-elem destidin keyni keynidin u dunyagha seper qildi. Gülshen héch ilaj qilalmay, axir yiraq bir newre hedisige derdini éytishqa mejbur boldi, hedisi özi olturuwatqan hoylidiki bir kichik ambarni Gülshen we uning balilirining olturushigha boshitip berdi.

Gülshenning ishleydighan ishi bolmighachqa, kirim menbesi yoq idi, emma, balilirini baqmisa bolmaytti. Uruq tughqan, dost buraderliri uninggha bir mehel yardem berdi. Biraq, qeyser ayal Gülshen xeqning yardimi bilen uzaq waqit kün ötküzgili bolmaydighanliqini hés qilip, eski tuski nersilerni yighish arqiliq balilirini biqishqa kirishti, u mushundaq japa musheqqetlik emgiki arqiliq bir nechche yilni ötküzdi.

Tashliwitilgen Qiz

2002 -yili etiyaz künlirining bir etigenliki Gülshen aditi boyiche qaq seherde öydin chiqti, u özining bashqilardin téximu köp, téximu pulgha yaraydighan eski tuski nersilerni yighiwilishini arzu qilatti. U yolda kétiwatqinida, yan kochining bishidiki tam tuwidin chiqqan bowaqning nazuk yigha awazini anglap qaldi. Gülshen awaz chiqqan yerge oqtek itilip bérip qarisa, tam tuwide bir boghcha turghan, u zungziyip olturup boghchini awaylap yeshti, derweqe, boghchida anisining imitishige teshna bolghan bir qiz bowaq yatatti.

Bowaqning hal reng yumran yüzidin uning tughulghinigha anche uzaq waqit bolmighanliqi bilinip turatti, bowaq toxtimay yighlap, Gülshen'ge telmurup qaraytti. Balining qorsiqi échip kitiptu! Gülshen ichi aghrip bowaqni kötürüwaldi de, shu yerde bir haza saqlap turdi, lékin, munche etigende bir kimning öydin chiqishi natayin idi.
Bowaqning toxtimay yighlishi bu anining yürikini mujushqa bashlidi, Gülshen chishini chishlep turup bowaqni öyige élip ketti. Uning kallisigha, awwal balining qorsiqini toyghuzay, andin kéyin biqiwalidighanlarning bar yoqluqini sorap körey, digen xiyal keldi.

Öyde süt parashoki yoq idi, u chinige su quyup, shiker sélip arilashturup, qoshuq bilen bowaqqa az azdin ichurdi, bichare bowaq mushu azraq tatliq suni ichipla yighlashtin toxtidi. Kéyin Gülshen sürüshtürüsh arqiliq bu bowaqning tar kochining bishidiki Salam'ayning qizi ikenlikini uqti.

Salam'ayning iri zeher chikip eydiz kisilini yuqturuwalghachqa, buningdin birnechche ay burun ölüp ketken iken, Salam'ay hamilidar mezgilide, yuqum mudapiye ponkitidikiler tekshürüp körüp, uning eydiz kisilige muptila bolghanliqini éniqlighan iken. U shu chaghda "boshanmisam bolmaydu" dep ching turuwalghan iken, kéyin uning salametlik ehwali we iqtisadiy ehwali nacharliship, balini biqish imkaniyiti yar bermey qalghan, shuning bilen bowaq tughulghandin kéyin, u bowaqni kochining bishigha tashlap qoyup, iz direksiz ghayip bolghan.

Gülshen bowaqni öyide birnechche kün baqti, u téxichila bu bowaqni iqtisadiy ehwali yaxshi birer ailining biqiwilishini arzu qilatti. U birnechche ailidin sorap kördi, emma ular bu bowaqning eydiz kisilige muptila bolghan ayalning balisi ikenlikini anglishi haman biqiwilishqa jur'et qilalmidi. "Bowaqni öyüngge élip kelgendin kéyin, özung biqiwal!" dep tapa tene qilghuchilarmu boldi.

Öyde bir jan köpeygendin kéyin

Gülshen üchün éytqanda, bu bowaqni biqiwalghanliq ölgenning üstige tepkendek ish boldi. Gülshen özining ikki balisini eski tüski nersilerni yighish arqiliq biqip kéliwatatti, uning üstige, chong oghli mektepte oqush yishigha kélip qalghan idi. Biraq, héliqi yitim qizni biqiwalidighan adem chiqmaywatatti, uning bu bowaqning ölük tiriki bilen kari bolmisa bolmaydu de.

Bu bowaq tughulupla anisidin ayrilip qalghan, anisining sütini imish pursitidin mehrum bolghan idi, shunga bu bichare qizgha süt parashoki bérishke toghra kiletti. Gülshenningghu mushundaq qilghusi bar idi, biraq bu ailining iqtisadiy ehwali nachar bolghachqa, özlirining qorsiqini tuyghuzushmu teske toxtawatatti. Köp yillardin béri, meyli héyt bayramda yaki tughulghan künde bolsun, Gülshenning baliliri toyghudek goshluk ghizagha yitishelmey, yingi kiyim kiyelmey kéliwatatti, ularning uchisidiki kiyimler uruq tughqanlarning balilirigha kichik kélip qalghan kiyimler idi.

Gülshen undaq hésablapmu, mundaq hésablapmu chiqimni qaplighudek kirimning ornini qilalmidi. Emma, u yenila chishini chishlep turup, shu ayliq yimek ichmekke kitidighan xirajetning köp qismini süt parashoki, shiker we imizge botulka sitiwilishqa serp qildi. Shu ayda Gülshen we baliliri soyuq'ash ichip, nan yep kün ötküzdi. U her qétim bowaqqa süt parashokini béridighan chaghda, uningdin chiqqan xush puraq Gülshenning ikki balisini özige jelp qilatti. Gülshen balilirining telmurup qarap turghanliqini körgen chaghda, ichi ichiship kitetti, biraq u yenila taqet qilip, balilirigha bir qoshuqtin bérish bilenla kupayilinetti. Uning 2-oghli shu chaghda ikki yashtin sel ashqan idi. Gülshen balisining her qétim bir otlam süt parashokini ichkendin kéyinki turqigha qarighinida, yüriki lexte lexte qan bolatti.

Künlerning béride Gülshen biqiwalghan bowaqning qizitmisi tuyuqsiz örlep ketti, bowaqqa su ichursimu, soghuq ötküzsimu kar qilmidi. Qarighanda, bowaq sekratqa chüshüp qalghandek qilatti. Gülshen ichi titildap paypitek bölüp ketti: u bowaqni dawalitidighan'gha pulning ilajini qilalmaywatatti. U amalsiz qilip, newre hedisige ighiz ichishqa mejbur boldi. Bu, uning tunji qétim teshebbuskarliq bilen bashqilardin pul sorishi idi.

U newre hedisige: - pulni choqum qayturup bérimen didi.
Newre hedisi Gülshenning bu yoqilang ishqa arilashqanliqigha bashtin tartipla qarshi idi, özi mushkul ehwalda turuwatqan adem téximu éghir, téximu köp yukni zimmisige qandaqmu alalaydu? Newre hedisi eyni waqitta Gülshen'ge téximu köp pishkellikning kéyin korulidighanliqini aldin'ala éytqan idi. Emma, emeliyette newre hedisi uninggha koyunetti, uning japa musheqqet chikishige qarap turalmaytti. Newre hedisi bu doram Gülshenni bir dem eyibligen bolsimu, yenila uninggha pul bérip turdi.

Gülshen pulni ilipla bowaqni kötürüp doxturxanigha bardi, doxturning gipiche, sella kichikip kelgen bolsa, bowaqning hayatini saqlap qalghili bolmayttiken. Bowaq kiselxanida uch kün yatti, uch kün asma okul silin'ghandin kéyin, ölüm girdabidin axir qaytip keldi. Bowaq saqayghandin kéyin, Gülshen her küni öydin téximu baldur chiqip, kech qaytidighan, bir aile kishiliri pulni téximu tijep ishlitidighan boldi, u newre hedisidin qerz alghan pulni chishini chishlep turup ikki ay ichide toluq qayturdi.

Uzulmes Rishte
Emma, iqtisadiy krizis undaq yaki mundaq ishlar tüpeylidin yenila qayta qayta yüz berdi, Gülshen bowaqni birnechche qétim tipiwalghan ornigha apirip qoymaqchi boldi.
Bash qish künlirining bir etigenliki Gülshen bowaqning qorsiqini obdan toyghuzup, pakiz kiyimlirini kiydürüp, astigha pakiz süydük latisini qoyup, korpisige ching oridi, u bowaqni tipiwalghan ornigha apirip qoyush qararigha kelgen idi, u heqiqeten éghir ehwalda qalghachqa, bir axsham idiyiwi küresh qilish arqiliq mushundaq qarargha kelgen idi.
U öydin chiqish aldida bowaqni koturup, yüzini bowaqning yüzige tegküzüp, uni söyüp turup: Belkim sizge halliqraq bir aile uchrap qalar, u chaghda küningiz bu yerdikidin yaxshi otidu, didi. Bowaq pak közliri bilen uninggha telmürüp qaridi, bowaqqa özining namelum dunyagha yene qaytip baridighanliqi ayan emes idi, u Gülshenning tonush chirayini körüp, aghzini ichip külüwatatti. Gülshen'ge bu hal yürikige pichaq sanchilghandek tuyuldi, u közige yash alghan piti bowaqni yan kocha aghzigha apirip qoydi.

Gülshen öyige qaytip kelgendin kéyin, temtirep yurdi, u birnechche qétim u yerge bérip körüp baqmaqchi boldi. Biraq, uning tunugun axshamqi iradisi put qolini chushep turuwaldi. Shundaqtimu uning bowaqqa bolghan ensirishi bir deqiqimu toxtap qalmidi, u kimdur birining bowaqni koturup élip kitishini arzu qilatti, shundaqla kimdur birining bowaqni koturup élip kitishidinmu qorqatti, uning qelbi qattiq ziddiyet ichide qalghan idi. Aridin bir saet, ikki saet waqit otup ketti. Otup kétiwatqan her bir minut Gülshen'ge tolimu uzaq bilinmekte idi, aridin üch saet ötkende, Gülshen özini gunah ötküzuwatqandek hés qildi de, öydin oqtek itilip chiqti. U shu tapta bowaqning u yerde yoq bölüp qilishidin qattiq ensireytti.

U yan kocha aghzigha barmay turupla, quliqigha bowaqning yighlighan awazi anglandi. U bowaqning yighlighan awazini anglap xoshal boldi we ichi siyrilip ketti de, uchqandek bérip bowaqni baghrigha basti. Bowaqning tola yighlap héch hali qalmighan idi. Gülshen bowaqning yinida bir xalta sur parashoki, bir botulka tazilan'ghan su turghanliqini körüp qaldi, yögekni ichiwidi, uning ichidin yene 10 yuen pul chiqti.

Bashqilarning bu bowaqqa rehimi kelgenliki, emma héchkimning uni biqiwilishni xalimaydighanliqi Gülshen'ge ayan boldi. U xijilliq ilkide bowaqni kötürüp öyige qaytti.
Kéyin, Gülshen yene héch ilaj qilalmay bowaqni yan kocha aghzigha ikki qétim apirip qoydi, emma, aridin birer saet öter ötmeyla uni yene qayturup ekiliwaldi. U kéyinki ikki qétimda bowaq aldida yüz kilelmeydighanliqini hés qilghanliqidin emes, belki özi héssiyat jehettin uningdin ayrilalmaydighan bölüp qalghanliqidin bowaqni öyige qayturup kelgen idi. Uning kallisigha "bu digen qazan'gha bir chomuch suni artuq quyush, özum ghizani birnechche otlam az yiyish bilen pütidighan ishqu" digen xiyal keldi. U özining kishilik turmush serguzeshtilirini köz aldigha keltürginide, bu bigunah qizgha barghansiri özining balilirining teqdiri bilen oxshash idi.

Qiz bir yérim yashqa kirgende, Gülshen Salam'ayning ölüp ketkenlik xewirini anglidi. U shuningdin itibaren bu bichare qizdin ikkinchi ayrilmasliqqa bel baghlidi. Gülshen bu qizgha Nurnisa digen yiqimliq isim qoydi.

Ana mihri

Buningdin ikki yil ilgiri Ghulja Sheherlik yuqum mudapiye ponkiti sheherdiki zeher chekkuchilerning ayalliri we balilirini omumyüzlük tekshurdi, bu qétimqi tekshürüsh Gülshen'ge hem xushalliq, hem köngülsizlik élip keldi. Uni xoshal qilghan ish uning ikki oghli we Nurnisaning eydiz wirusi bilen yuqumlanmighanliqi boldi, uninggha köngülsizlik élip kelgen ish özining eydiz kisilige muptila bölüp qalghanliqi boldi.

Gülshen'ge bu xewer xuddi béshigha chaqmaq chüshkendek bilindi, u iri zeherning kasapitidin u dunyagha seper qilghan chaghda, özige hemishe egiship yüridighan Ezrayilni qaldürüp kétidighanliqini xiyaligha zadila keltürmigen idi. Emdila 32 yashqa kirgen Gülshen bu kemtük ailining barliqi idi, uning qoligha qarashliq üch balidin chong oghli yette yashqa, kichik oghli besh yashqa, Nurnisa bolsa, aran üch yashqa kirgen idi.

Gülshen yuqum mudapie ponkitidin chiqip, adem yoq yerge yügürüp bérip honggirek étip yighlap ketti. Gülshen puxadin chiqquche yighliwalghandin kéyin, özige teselli bérishke, anche köp waqit qalmighan kelgüsining ghimini yiyishke bashlidi. Uning chirayidin ghem qayghusini bildürüp qoyushigha bolmaytti, balilar téxi kichik bolghachqa, buninggha berdashliq birelmeytti. Chong oghlining mektepte oquydighan waqti bolghan idi, Gülshen uning bilimlik adem bölüp, özining teqdirini özgertishini arzu qilatti. Teliyige yarisha, Gülshen yene sekkiz toqquz yil ömür köreleydiken, u chaghqa barghanda, chong oghli 15, 16 yashqa kirip, inisi bilen singlisining halidin xewer alalaydighan bolatti. Gülshenning qarishiche, uning qilidighan ishi kisili qozghilishtin ilgiri baliliri üchün köprek pul ghemlesh, ulargha qeyser bolushni, qiyinchiliq ichide qandaq turmush kechürüshni ügitishtin ibaret idi.

Gülshen eslide qeyser, xushxuy ayal idi. U iri wapat bolghanda, héchnimisi yoq aile aldida qeyser bolush yolini talliwalghan idi, u hazir özining saqaymas kiselge muptila bolghanliqini, uning üstige, omrining az qalghanliqini bilgen chaghda, quramigha yetmigen üch balisi aldida yenila qeyser bolush yolini talliwaldi.

Yuqum mudapiye ponkitidikiler we mehelle ish bashqarmisidikiler uninggha ilham we teselli bergili uning öyige kelgende, u külüp turup mundaq didi: - Miningdin ensirimenglar, men bir kün hayatla bolidikenmen, bir kün berdashliq bérimen, balilirim aldida ülge bölüp, ulargha hayatni qedirleshni chüshendurimen, ulargha aniliq mihrimni bexish itimen.

Uning gipining uranidin xuddi bashqilargha teselli bériwatqandek mene chiqatti.
Gülshenning qeyser we umidwar turmush pozitsiyisi yuqum mudapiye ponkitidikilerni qattiq tesirlendürdi, bu aile yuqum mudapiye ponkitining nuqtiliq köngül bolush obyikti bölüp qaldi. Bu ponkit teshebbuskarliq bilen Gülshenni qutquzush we uninggha yardem bérish pilanini yolgha qoydi hemde mehelle ish bashqarmisining yardimi bilen Gülshen'ge iyigha 200 yuen eng töwen turmush kapaliti puli hel qilip berdi.

Ghulja sheherlik yuqum mudapiye ponkiti eydiz kisili bölümining muawin mudiri Wang Juping mundaq deydu: -Bu yerde eydiz kisilige muptila bolghanlar az emes, emma, Gülshen'ge oxshash kiselge we rialliqqa qeyserlik bilen muamile qilidighanlar kem tépilidu.

2005- yil 5- ayda shu jaydiki tiliwiziye istansisining muxbiri zeher cheklesh teshwiqatigha maslishish yuzisidin eydiz kisilige muptila bolghan qeyser we musteqil ish körgüchi Gülshenni ziyaret qildi. Gülshenning bishigha kelgen qismetning menbesi zeher bolghachqa, u zeherge chish tirniqi bilen öch idi, shunga u baturluq bilen ornidin des turup, öz kechürmishliri arqiliq teshwiqatqa maslashti.

Hazir Gülshen pat pat biaramliq hés qilidighan bölüp qaldi, eydiz kisilige egeshme kisellik alamiti uning organizmida asta asta körülmekte idi. Yuqum mudapiye ponkiti uning omrini téximu uzaq waqit dawamlashturush umidide uni paal qutquzmaqta. Gülshen xuddi bipayan chol jeziride ösidighan chighqa oxshash, intayin nachar muhitta qeyserlik bilen yashimaqta. U hayatigha kelgen bu balayi apet dawamida özila tiriship tirmishiwatqini yoq, u bu tirishish tirmishish dawamida bashqilargha téximu köp mihrini ata qilishni, bölüpmu yitim qiz Nurnisagha mihrini ata qilishni untup qalmidi.

Gheyrul Terjimisi