DUQ Reisi Erkin Alptekin UNPO we WFDA yighinlirige qatniship Germaniyege qayti

DUQ Reisi Erkin Alptekin, 2005-yili 9 -ayning 13-künidin 19-künigiche Teywende ziyarette boldi. Erkin Alptekin ependining bu qetimqi Teywen ziyaritining asasliq mexsidi, Teywende otkuzilgen UNPO (Wakaletsiz Milletler Teshkilati) ning Ijrahiye Heyetliri yighini we WFDA (Asyada Demokiratiyeni emelge ashurush Dunyawi Form) ning yighini bulup ikki xelqaraliq yighingha qatnishish idi.

UNPO Ijrahiye heyetlirining yighini 13-14- Sintebirr künliri Taiypeyda otkuzildi.

Erkin Alptekin ependi UNPO yighinidin kiyin, shu mezgilde yeni 15-19- Sintebirghiche Taipeyde echilghan we kiskiche WFDA dep atalghan „World Forum for Democratization in Asia“ ning yighinigha qatnashti. Bu teshkilatning asas mexsidi Asyadaki komunist, totalitar we dikatorluk tüzümlerining demokiratlishishini ilgiri sürüsh ibaret.

Bu yighingha xelqaradiki kishilik hoquq, demokiratiyeni ilgiri surush teshkilatlirining mesulliri, nurghunlighan doletlerning hokumet we parlametlirining insan heqliri komititilirining mesuliri, ataghliq siyasetchiler we insan heqliri, demokiratiye paaliyetchiliri bulup nurghunlighan muhim erbaplar qatnashti. Yighinda Tewen presidenti we Teywenning musteqillighini terghip qilwatqan Teywen Demokitiye Partiyesining reisi Chia Shui bian we muawin president Anato Liu xanimmu ishtiraq qilghan.

DUQ reisi Erkin Alptekin ependi, yighining echilish murasimida teklipke binaen10 minut etrapida soz qilip, Uyghurlarning qedimdin beri demokratik pirinsiplarge emel qilip kelgenlikini, 1933 ve 1944. yillarda qurulghan Sherqi Türkistan Jumhuriyetleriningmu demokratik pirinsiplar asasida qurulghanlighini, Xitay Komunist hakimiyeti astida Uyghurlarning demokiratik hoququlardin tamamen mehrum bolup qalghanlighini ifade kilip otti. Erkin Alptekin ependi yene mezkur WFDA’gha Sherki Türkistan’ningmu eza bulushni xalaydighanlighini iltimas kildi. Bu telep, WFDA yighinigha qatnishish üchün herqaysi döletlerdin kelgen 100’din artuq wekiller terefidin maqullandi. Shundak qilip, Sherqi Türkistan yene chong bir halkara teshkilat yeni „Asyada Demokiratiyeni ilgiri surush Dunyawi Form“ning resmi ezasi bulup kirdi.

Bu qetimqi yighinda Uyghurlargha bolghan qiziqish intayin yuquri bolghan. DUQ Reisi Erkin Alptekin ependi yighin jeryanida mexsus muxpirlarni kutwelish yighini otkuzup, Sherqi Türkistandaki Xitay zulmi, insan heqliri qirghinchiliqliri heqide tepsili melumat berip otti we Xitay hükümetining Sherqi Turkistandiki hazirqi siyasiti dawamlishiweridighan bolsa, Sherki Türkistan Xitay hakimiyetige qarshi jiddi qarshiliqlarning chiqip ketidighanliqini, bunung üchün dünya jemaatchilikining Sherki Türkistan meseleside Xitaygha qarshi qattik besim qilishi kereklikini alahide ifade qildi. Teywen we bashqa dunya metbuat xadimlirining Sherqi Turkistan, shundaqla DUQ heqide sorighan sualirigha javap berdi. Taiwan metbuatining qiziqishi intayin kuchluk bulup, Erkin Alptekining sozliri Teywen metbuatlirida kuchluk inkas qozghidi.

Erkin Alptekin ependi Teywendiki ziyaritini ghelbilik axirlashturup 10-ayning 20-küni Germaniyege qaytip keldi.

Izahat: UNPO 1991. yili Gollandiyening Gaga shehride qurulghan idi. UNPO’ning hazir dünyada 150 milyondin artuq bir nufusge wekaletlik qiliwatqan 65 azasi bar bulup, Bularning arasida Taiwan’ning musteqillighini telep qilwatqan qiskiche DPP dep atalghan Taiwan Demokratiyeni Ilgiri Surush Partiyesi, Chechen, Cherkes, Tataristan, Qirim Tatarlari, Iraq’tiki Türkmenler, Sanjaq, Kosova, Qumuk, Tuva, Chuvash, Yakut Gagauz, Zanzibar ve Sherki Türkistanmu bar.

UNPO’ning qurulush mexsidi, Birleshken Doletler Teshkilatida eza bolmighan milletlerning heq-huquqlirini qoghdash, ularning dat-feryat, arzu-tilek we heqiqi weziyetini dünya jemaatchilikige buldurush, dünya jemaatchilikining yar yölekige ige bolush ve tedbir chare aldurushtin ibarettur.

Birleshken Doletler Teshkilati Insan Huquqi Umumi Deklaratsiyasi ramkasi ichide hareket qilwatqan UNPO, shiddet yollarini red qilmakta, dini erkinlikni terghip qilip, her milletning öz teqdirini özi belgülesh huquqigha ige bolushi kereklikini telep qilmaqta.

Mana moshu pirinsipke tayanip, UNPO’ning qurghuchiliri arasida bolghan Ermenistan, Gürgistan, Estonya, Litvaniye, Latviye, Palau ve Sherqi Timor oxshash azalari özining musteqillighini qolgha keltürdi.

Nahayti qisqa bir waqit ichide wekaletsiz milletlerning xalqaraliq platformi haligha kelgen UNPO, her milletning tinchlik yollari bilen öz teqdirini ozi belgilesh, öz meksedige erishishini pirinsip qilghach, dünyada nahayti chong abroygha ige boldi. Buning eng janliq misali, UNPO’ning 1991. yilida Xalqara Tolerance, 1992. yilida Xelqara Sosyal Reform, 1993 yilida Noble Tinchliq Mukafaat, 1994. yilida Xelqara Üstün Xizmet we 1998.yilida Petra Kelly Tinchliq mukafaatlarigha layip körülüshi buning eng janliq misalleridur.

Erkin Alptekin, UNPO fikrini otturagha atqan 4 kishining biri idi. Erkin Alptekin 1991-1993 yilliri arasida UNPO reis orunbasari, 1993-1997 yilliri arisida reisi we 1999-2004 yilliri arasida bolsa UNPO’ning Bash Katibi bolup xizmet qildi. Erkin Alptekin 2004-yili DUQ ning reislik wezipisini ustige alghandin kiyin, UNPO diki wezipisidin istifa qilip ayrildi. Erkin Alptekin Iyun 2005 tarixida Gaga’da ötküzülgen UNPO Qurultiyida Ijra Heyeti ezalighige saylanghan idi.

DUQ Neshiryat- Teshwiqat Merkizi

2005-yili 9 -ayning 21-küni