Hesretlik Tebrikname

11- mai küni BDT anilar küni. Bu munasivet bilet Yawropada jümlidin Germaniyede ayallarning bayrimi ötküzilidu. Bu kün "Muttertag" dep atilidu, yeni "Anilar küni". Musteqil ve démokratik döletlerdiki anilar ve hanim-qizlarning hayat ve insaniy heq-hoquqi yüksek derijide hörmet qilinidu ve dölet teripidin qoğdilinip 21-esirde yaşavatqan insanlarğa layiq qanuniy jehettin kapalet qilinidu. Dölet teripidin qoğdilipla qalmastin, ayallarğa bolğan maddiy ve meniviy jehetlerdiki rohiy ozuqliri anilarning könglini hatirjem qilidu. Mesilen bu döletlerde hamile ayallarni toqquz ay jeriyanida eng aliy uskünler bilen tekşurup turidu ve törelmining qaysi şekilde osuvatqanliğini aniğa ve baliğa qandaq vitamin ve ozuqluqlar yetmeywatqanliğini dohturlar uqturup turidu. Hamildar ayallar tuğuşqa 3 ay qalğanda ular hizmitidin tugut munasiviti bilen tohtulup, dem alidu hiç iş-emgekke sélinmaydu ve bu ayallarning maaş puli işligen aylardikidek ohşaş beérilidu. Tuğuş aldida ayallar dohturhanisiğa barğandin kéyinla dohturlarning illiq muamilisi we semimiy qizğinliqi bilen bu hamile ayalni qaysi şekilde tuğduruş işini orunlaşturup tuğduridu. Bowaq tuğulğandin kéyin u bowaqning ata-aniliri bilen ohşaşla dohturlarmu hoşal bolidu ve bowaq şu küni nopusqa élinidu. Bowaq bilen anisi dohturhanida bir hepte yatidu. Bir heptigiçilik balining hemme ezalirining sağlam, ve anining salametligi eslige kelgiçe kéçe-kündüz tekşürülüp yahşi mulazimetler, quwwetlik ozuqlar bérilip turidu. Eger dohturlarning hataliği bilen aniğa yaki baliğa birer kélişmeslik kelse, dohturlar qanuniy jehettin javapkerliqqa tartilidu.
Dohturhanidin öyge çiqqandimu kéyinki ikki hepte dohtur-séstralar öyige kélip tekşurup turidu. Bala tuğulup 3 yaşqa kirgiçe aniğa tuğut puli ve ayliq maaşi berilgendin sirt baliğimu baliliq puli berilidu. Bu baliğa berilidiğan teminat ve maaş 18 yaşqa kirgiçilik bekitilidu ve mekteplerde heqsiz oqutulidu. Bala özining iqtidari ve qabiliyitining yetişi ve uning ata-anisi bilen birge meslihetlişip erkin kesip tallişi bilen her derijilik mektep ve universitetlarda oqup yaramliq bolup çiqidu. Mana bu yuquridiki ana ve baliğa berilgen yardem hokumet teripidin teminlinidu.

Bügünki dunya yüksek tereqqiyatqa qarap kétivatqan dewirde bizning wetinimiz bolğan Şerqiy Türkistanda yaşawatqan Uygur ayallirining insaniy heq-hoquqining kommunist Xitay hakimiyiti teripidin izçil türde, éğir derijide depsende qilinivatqanliğini köz aldimğa keltürginimde biz Uygur ayallirining dunyada törilip yaşiğinimizdin törelmigen bolsaq bu harliqni körmes iduq deydiğan öy-pikir kélidu. 21-esirdiki wetinimiz Şerqiy Türkistanda Xitay hakimiyiti teripidin qilinivatqan zulum ve diktatorluq 17-esirdimu körülmigen.
Bolupmu planliq tuğut siyasitini ijra qiliş arqiliq umumiyüzlük Uygur ayallirining heq-hoquqini aşkare depsende qilipla qalmastin, belki Uygur ayalliri üstidin dölet terrorizimini yürgüzivatidu. Bu hil döletler térrorizimi astida Uygur ayallirining né izzet-hörmiti, né insaniy heq-hoquqi bolsun eksinçe erkin hayat keçürüş ve bala tuğuş hoquqimu bolmaywatidu.
Mesilen hamile Uygur ayallirini mejburiy halda bala çüşürüş ve tuğmasliq operatsiyelirige mejburlaş sewebidin hamile ana öz yurtini taşlap qayaqlardindur özige pana bolup turğidek uruğ-tuğqan ve tonuş izdeydu. Hetta adimizat yoq tağ-ünkürlirige panalinip tuğidu. Tuğut jeriyanida qansirap, anisimu ölüp kétidiğan, balisimu ölup kétidiğan hadisilermu yüz béridu. Uyaqlarda né dohtur bolsun, eger dohtur bolğan teğdirdimu javapkerliktin qorqup tuğuşiğa kelmeydu. Eger bala salamet tuğulup, animu ongşulup öz öyige qaytip kélse "ölmekning üstige tepmek" digendek qanhor planliq tuğut hadimliri bilen saqçilar kélip "nede tuğdung, nemişqa tuğdung?" dep soraq qilip iqtisadiy jehettin éğir derijide jaza qoyidu. Yilliq kirimi 80 Amerika dolliriğa yetmeydiğan Uygur dihanliri qandaq qilip bu jazani töleydiğanliqiğa tirişsimu imkaniyet tapalmaydu. Eger bu jazani tolimise balining dadisi türmige solaydu. Şuning üçün bu biçare dihan özining yer-ziminlirini, öy-makanlirini erzan bahada Xitaylarğa sétip, bu jazani töleşke mejbur bolidu.
Öy-makan ve yer-zimindin ayrilğan dihan, hayat keçürüş üçün ularning ziminini sétivalğan Xitayğa qul bolup işleydu. Mana bu endila dunyağa köz açqan bowaq qulluq üstige tuğulup, qanunsi (nopussiz) dep çetke qeqilip, öz ana wetininide harliq ve qulluqqa mehkum bolidu.
Eger hamile ana qosoğidiki balisini tuğuş üçün yiraq yerlerde pana bolğidek uruğ-tuğqanlar bolmisa, şeher ahaliliriğa nisbeten hamilisi planliq tuğut idarisige bilinipla qalsa, şu küni planliq tuğut idarisining dohturliri hamilini operatsiye qilidu. 8-9 ayliq bolup qalğan qosaqtiki balini çüşüruvetiş tes bolğanliqtin anining kindikige zeherlik ukul sélip balini öltürüp parçilap alidu. Yéza ahalliriğa nisbeten planliq tuğut dohturlirining sewiye ve üskünliri naçar bolğanliqtin tuğuluş aldidiki balini élivetiş üçün, anining qorsiğini yérip balini tirik élip öltüridu. Bundaq operatsiye jeriyanida anining ölüp kétiş ehvallirimu bolidu, ölüp kétip qalsa dohturning javapkarligi sürüşte qilinmaydu. Planliq tuğut dohturlirining üstidin erz qilinsa, erzi soralmaydu, eksinçe erz qilğuçi tehditke uçraydu.

Men Germaniyediki "Anilar künide" bu ikki ohşaşmiğan anilarning hayatini sélişturup, Nime üçün bizning anilirimiz éğir derijide depsende qilinidu, haqaretlinidu ve harlinidu? Nime üçün Yawrupadiki döletlerde yaşawatqan anilar hörmetlinidu ve qedirlinidu? Digendek qattiq oyğa çömdüm. Qanhor Xitay hökümiti ağzida ayallar hoqodin söz qilsimu emeliyette dunyada ayallarğa eng éğir bir zulum siyasiti yürgüzmekte.

Biz Xitay hakimiyitining millitimizning neslini qurtuştek yavuz siyasitige qarşi birlik baraberlik içide köreş qilip, vetinimizdin zalam Xitayni qoğlap çiqirip unıng orniğa Uygur hakimiyitini tikliyelisek, bizmu Germaniye ve başqa demokratiye elliridek öz-özimizni başqurup, öz anilirimizni himaye qilidiğan, hörmetleydiğan ve qedirleydiğan insan heq-hoquqini depsende qilmaydiğan hör dölette yaşiğan bolattuq elwette.

Germaniyede yaşawatqan ayallarning "anilar kunini" qutluqlap mubarekleş bilen birge, bizning wetinimizde harliniwatqan anilarni eslep qattiq éçinimen.

Asiyem Fida, Germaniye.

10.05.2003