Şerqiy Türkistanda Sars Virusini Élip Yürgüçi Xitaylar 3 qétim Yoşurulğan

Öz hewirimiz: Xitayda SARS késelliki tarqiğandin kéyin Uygur aptonom rayonluq hökümet Xitay merkizi hökümitige az digende 3 qetim sars bilen yuqumlan'ğan Xitayning bayqalğanliqini melum qilmastin, <Şinjangda sars bilen yuqumlan'ğan birmu bimar yoq> diyiş arqiliq özlirining muqumluqni qoğdaş, bölgünçilikning aldini elişni yuqumluq kesellikning aldini eliştin muhim orun'ğa qoyğanliqini namayen qilğan.
Merkizimizning igellişiçe, Ürümçidiki qoralliq saqçi 376-qisim doxturxanisi we Tibirkulyuz-yuqumluq kesellikler doxturxanisida 2 qetim sars virusi elip yurguçi Xitay aqqun bayqalğan, Qizilsu Qirğiz aptonom oblasti Atuş şeherlik doxturxanidimu Guanxiaohui isimlik bir Xitayning yuqurqi kesellik bilen yuqumlanğanliqi bayqalğan.
Qizilsu Qirğiz aptonom oblastliq partikomning sekirtari Wangxinhuai içki qisimda jiddi yiğin çaqirip sars bilen yuqumlan'ğan Xitayni dawalaşqa 25 neper tibbi xadimlarni orunlaşturğan we ularni başqilardin ayriwetiş, sars virusini elip kelgen Xitay bilen bille kelgenlerni JX tarmaqliri maslişip tekşurup eniqlaş, ularni başqilar bilen uçraşturmasliq qatarliqlarni orunlaşturğan. Bimarlarninğemmisini 25-we 26-aprel künliri şeherlik doxturxanidin oblastliq doxturxaniğa yotkigen.
Aptonom rayonluq sehiye nazariti 3-aprel eslide bayqalğan bir sars bimarining dawalap saqaytilğanliqi, undin başqa bimarning yoqluqini elan qilğan we Aptonom rayonluq patikomning kesellikning aldini elişni küçeytiş toğrisidiki xizmet doklatini tapşurup alğan.Doklatning birinji qismida"Her derijilik partikom, hökümetlerning siyasiyğa, muqimliqqa, omumiy weziyetke etibar beriş asasida sarstin mudapiye koruş", ikkinji qismida "Aptonom rayonluq sarstin mudapiye koruş, dawalaş mutexesisiler guruppisi aptonom rayon miqyasida sars virusi bilen yuqumlanğan dep guman qilin'ğan barliq kişilerge diagunuz qoyuş", uçinji qismida "Herqandaq sehiye tarmaqlirining öz aldiğa diagunuz qoyuş we élan qilişini qattiq çekleş"qatarliq mezmunlarni öz içige alidiken.
Nöwette Aptonom rayondiki teşwiqat taxtilirining 95% ining mezmuni <Dölet mudapiye terbiyisi>, <Wetenperwerlik terbiyisi> bilen toşup ketken.Aptonom rayondiki yerlik emeldarlar özlirining siyasi tohpilirini gewdilenduruş uçun yuqumluq kesellik ehwalini yoşurup, sars keselliki yamrawatqan weziyette Xitaylarğa bolğan öçmenlikning teximu küçiyip bölgünçilerning tuyuqsiz topilang peyda qilişining aldini eliş wezipisini yuqumluq késelning aldini eliştin ustun orun'ğa qoyğan.Xitay merkizi hökümitimu buxil topilangdin ensirigen.
Yéqinda Xitay JX ministirlikining bir mu'awin başliqi we 3 yardemçisi Şinjang'ğa kelip herqaysi wilayet, oblastliq JX tarmaqliriğa "Bir qedem ilgirligen halda qattiq zerbe beriş, qoğlap yürüp zerbe beriş, eğirlitip zerbe beriş, qezip çiqirip zerbe bériş"qatarliq yolyoruqlarni bérip ketken.
Ürümçi tömüryol tarmaqlirining istatistikisiğa qariğanda 2-ayning 25-künidin 3-ayning 25-künigiçe bolğan bir waqit içide 500 ming Xitay aqqun wetinimizge eqip kelgen bolup, künige 20-30mingdin toğra kelidiken.Bundaq ehwalda qorçaq yerlik hökümet sars virusini elip yurgen bu quruttek Xitaylarni tosuşqa kapaletlik qilalmaydu, elbette.
SARS keselliki tarqalğandin beri Tibet aptonom rayoniğa sayahetke baridiğanlarni çekligen bolup, Xitay kompartiyisi siyasi biyurusining ezasi, Uyğur aptonom rayonluq partikomning sekirtari jallat Wanglequan Xitay aqqunlarni tosuşni telep qilmiğanliqtin Uyğur kadirlar we xelqining qattiq naraziliqini kelturup çiqarğan.
Wetinimizning dawalaş şara'iti we sewiyisi Xitayning içki olkilirige selişturğanda 30 yil etrapida arqida qalğan bolup, dunya sehiye teşkilatimu Xitay hökümitini eskertip Beijing, Shanghai qatarliq şerqtiki şeherlergila etibar bermestin, ğerptiki rayonlarğimu köngül bölüşke çaqirğan.


Dilşat Reşit
Şerqiy Türkistan Informatsion Merkizi
(Uygur terjimisi)
2003-yil 5-may.