Yaponiyining Televizor We Gézitliride Şerqiy Türkistan Xewerliri

Ottura Asiya, Ottura Şerq, Ğerbiy Asiya Islam medeniyet çembirikining Şerqide Xitay, şimal terepte Rusiye, ğerb terepte Yawropa bolup, yéqinqi esirlerdin buyan insanlarning tili, medeniyiti, diniy étiqadi qatarliq eng muhim amiliriğa köre tebi'i emes, başqilarning iradisi boyiçe mejburi şekillendürülgen dölet çégraliri, Asiya-Yawropa quruqliqining uzun muddet ténçliq içide ötüşini kapaletke ige qilalmayla qalmastin, belki milliy, diniy, medeniy jehetlerdiki we zimin jehettiki ziddiyetlerni téximu ötkürleştürüp, Dunya köngül bölmise bolmaydiğan haletke keldi.

Tajawuzçiliq bilen tajawuzçiliqqa qarşi küreş, milliy zulum bilen milliy zulumğa qarşi küreş, bayliqqa nisbeten talan-taraj qiliş bilen talan-taraj qilişqa qarşi küreş barğanseri keskinlişip, besiqturğili, yoşurğili, pedazliğili bolmaydiğan realliqqa aylandi.

Xitayğa oxşaş tajawuzçilar, özlirining tajawuzçiliq mahayitini, axbaratni kontirol qiliş, puqralarni dunyadin xewersiz qalduruş, insanlar arisidiki medeniyet alaqisini üzüp taşlaş qatarliq wastiler bilen yoşurup kelgen idi.Emma kün nurini etek bilen tosqili bolmiğandek heqqaniyet haman öz küçini körsitişke başlidi.Yéqinqi on neççe yil mabeynide dunya xeritiside özgiriş yüz berdi.Xeritiler texi toluq bolmisimu başqidin sizildi.

Yaponiye Xitayğa yéqin xoşna dolet, ularning yeziqi içide 2096 xet qedimiy Xitayçiğa oxşaydu, diniy jehette ortaqliq terepliri we uzun esirler medeniyet alaqisi bar.40-Yillardiki Yaponiyining Xitayğa qilğan tajawuzi tüpeylidi ikki dölet weziyiti 1972-yilğiçe qatmal halette bolup, Xitayda Yapon'ğa qarşi uruşni mezmun qilğan nurğun kino filimliri işlinip neççe on yil keng kölemde teşwiq qilindi, Yaponlarni alwasti qilip korsetti. Yaponiye-Xitay munasiwiti eslige kelgendin béri, bolupmu 1978-yildin beri Yaponluqlar Xitayğa kélişke başlidi. Asiyada Yaponiye iqtisadiy jehette tereqqiy qilğaçqa, Xitayğa heryili türkumlep sayahetke, sodiğa kélip, Xitayning iqtisadiğimu muhim tesir körsetti.

Bu pursettin paydilinip aldamçi kommunist Xitay hökümiti xéli köp Yaponluq kapitalistlarni mebleğ sélişqa köndürdi, nurğun Xitay puqralirini işqa orunlaşturdi. Her yili Yaponiyedin nurğun iqtisadiy yardem aldi.

Şundaq turuqluq, yüzsiz Xitay Hökümiti heryili 8-ay kirişi bilenla barliq kinoxana we televiziyeliride 2-dunya uruşi mezgilidiki Yaponlarning qilmişini "aşkarilap" boluşiğa teşwiq qilip keldi. Xitay hökümitining bundaq qiliştiki meqsidi aşu uruşni bana qilip heryili Yaponiyedin köplep pul undürüwéliş idi. Xitay hökümiti Yaponiyidin alğan pulni namrat rayonlarğa yardem bériş, ma'arip, sehiye, suğurta we iqtisadi tereqqiyat üçün işlitişi şert idi, emma hiliger Xitaylar undaq qilmidi, namratlar namrat péti türiwerdi, özi "namrat" dölet qiyapitige kiriwélip, Yapondin alğan pulni Afriqa, Asiyadiki iqtisadiy arqida qalğan döletlerge "i'ane" qilip, özlirining BDT diki belet sanini aşuruş, mustemlikisi astidiki Şerqiy Türkistan, Tibet, Mong'ğul qatarliqlarning milliy musteqilliq heriketlirini basturuş qatarliq siyasi ğerezliri üçün işletti. Buni Yaponiye xelqi we hökümiti bilip qaldi. Narazi boldi, Xitayğa heryili bériwatqan ğayet zor mebleğni qismay bolmidi, 2 yildin béri uni azlatti.

Şuning bilen bir waqitta, Xitaylar oquş we sayahet qiliş bahanisi bilen Yaponiyige bérip, nurğun Xitay oquğuçilar mektepke kirip oqumastin, qiz-çokanliri ippet nomusini setiş, erliri medikar işlep pul tépiş bilen bolup ketti.Yéqinqi yillardin béri Yaponiyide Xitaylarning jinayet ötküzüş nisbiti örlep ketken bolup, qatilliq, bulangçiliq, etkesçilik qatarliq jinayetlerni köp qétim ötküzdi. Az digendimu 1978-yildin béri Xitay-Yaponiye dostluqi digen hessiyatta Xitaylarğa dostluq qolini sunup kelgen Yapon xelqi, Xitaylarning qandaq insanlar ikenlikini tonup yetişke başlidi.

2-Dunya uruşidin kéyinki ténç şara'itta çong bolğan Yaponluqlar içide, tetqiqatçiliridin başqiliri Şerqiy Türkistan, Uygur, Tibet, Mong'ğul digen kelimilerning heqiqi menisini bilmeytti, emdi bilişke başlidi.Xitay bilen Yaponning yéziqida oxşaşliq bolğaçqa, Xitaylar bu pakitlarni Yaponluqlarğa bolsimu bildürmeslik üçün yuqurida tilğa élip ötken zulum astidiki milletlerning namini atimay "Az sanliq millet" depla atap kelgen idi, bunimu Yaponlar emdi bilip qaldi.Xitaylar atawatqan aşu "az sanliq millet"lerge Yaponlar mektep sélip béreyli, dise, Xitay hökümiti Xitay mektepnimu qoşup sélip bermiseng, testiqlimaymen, dep turuwaldi, bunimu Yaponluqlar bilip qaldi.

Buyil 1-ayning 12-küni Yaponiyining dölet telewizori bolğan NHK(<Yaponiye Radio-Televiziye Idarisi>ning qisqartilmisi) "21-esirdiki eqim" digen ahalide programma ( 70 minutluq )ni pütün dunyağa tarqatti. Bu alahide programmining eng béşiğila Şerqiy Türkistandin zulum eğirlaşqan 1960-yillarning béşida Qeşqerning Yekendin Afğanistan arqiliq Türkiyege çiqip Qeyserige orunlaşqan Uygurlarning hayati paaliyetliri, musteqilliqqa bolğan teşnaliqi qatarliqlar mezmun qilin'ğan körünüşler, Türkiyediki Uygurlarning hayati pa'aliyetliri, Afğanistandiki Uygurlarning turmuşi qatarliqlar, 1933-yildiki Şerqiy Türkistan Jumhuriyitini we wetinimizning jewlan qilip turğan ay-yultuzluq kök bayriqi tekrar körsütülgen bolup, Dunyadiki Yaponlar we Yaponçe bilidiğanlar bu hewerni körüşke muyesser boldi! Deplomatiye jehette Xitaylarğa éhtiyat bilen mu'amile qilip bizning milliy musteqilliq dawalirimizni tilğa almaydiğan Yaponiyening hökümet telewizorida Şerqiy Türkistanning jewlan qilip turğan bayriqining tekrar korsitilişi, Türkiyening Qeysiridiki Şerqiy Türkistan medeniyet we hemkarliq jem'iyitining paaliyetliri, Türkistan jameside ezan éytip namaz oquwatqan Uygurlarning körünüşliri, Istanbul Uygur sen'et ömikining Uygurçe naxşa-usul nomurliri qatarliqlar, wetinimizning tarixi we hazirqi haliti toğrisidiki aşkara, éniq çüşendürüşler, Xitaylarğa nisbeten yaxşiliqtin dérek bermeytti. Uning'ğa ulapla Şerqiy Türkistan informatsion merkizining Ğulja inqilabi yüz bergen 6 yildin béri qanxor Xitay hökümitining 8000 din artuq Uygurni herxil tohmetler bilen aşkara we yoşurun öltürgenliki toğrisidiki xewiri 2-ayning 5-kuni we 6-künidiki „Sankei geziti“de élan qilindi.

Merkizimizning internet sehipisining Yaponçe béti tesis qilin'ğandin béri her sahediki Yaponluqlar merkizimizge xet yézip, Xitayning tosqunluqi tüpeylidin hazirğiçe Uygurlar we Şerqiy Türkistan toğrisidiki burmilan'ğan, oydurup çiqirilğan xewerlerdin başqa heçbir melumat élişning mumkin bolmiğanliqini, emdi Şerqiy Türkistan information merkizining torbéti arqiliq Uygurlar we Şerqiy Türkistan toğrisidiki toğra, yengi uçurlarğa érişiwatqanliqi, Şerqiy Türkistan xelqining éçinişliq hazirqi halitige hésdaşliq qilidiğanliqi, Şerqiy Türkistanning musteqilliq heriketlirini qollaydiğanliqini bildürüşmekte.

Inşa Alla bundin kéyin dunyadiki barliq döletler bizning heqqaniy kürişimizni qollap, zulumdin qutulişimiz we wetinimizning azadliqi, musteqilliqi üçün zörüriy bolğan jama'at pikri we yardemler wujudqa kélidu.Xitaylarning rezil niyetliri hergiz emelge aşmaydu.

Biz toluq işenç bilen boşaşmastin her sahede zulumğa qarşi küreşlirimizni janlandursaq, uluğ wetinimizni uzun'ğa qalmay tajawuzçi Xitaylarning qolidin azad qilip, jumhuriyet bayriqimizni dunyada jewlan qilduralaymiz !

 
Şerqiy Türkistan Information Merkizi