Onbir Ayning Sultani Roza - Ramazan Heqqide

Roza tutush islam dinidiki besh perzning biri, shundaqla herket jehette ipadilinidighan muhim perz hisaplinidu. 'qur'ani kerim'da roza heqqide iniq belgilime we mu'eyyen bayanlar bar. allah te'ala qur'anda mundaq deydu:
I moi'minler !...(gunahlardin) saqlinishinglar uchun , silerdin ilgirikilerge (ye'ni ilgiriki ummetlerge) roza perz qilin'ghandek , silergimu ramizan rozisi perz qilindi.(baqere suresi 183- ayet).

Roza perz bolup , hijiriyening 9-eyida yeni ramizan eyida tutulidu . 'ramizan' digen sozni 'chiniqturush' depmu terjime qelishqa bolidu, yeni.. iradini ,iddiyini ,bedenni chiniqturidu , muhemmed eleyhissalam mundaq digen: Roza - chidamchanliqning yerimidur , chidamliq bolush bolsa imanning yerimidur.

Roa waqti toghrisida islam dinining qattiq belgilimisi bar . Muemmed eleyhissalam bu heqte mundaq digen: Yingi ayni korgende roza tutunglar . yingi ayni korgende rozini ichinglar . hawa bulutluq bolup yengi ayni korelmigende she'ban eyini (islam alindarida 8-ay , bu digen'lik 8-ayni toluq ottuz kun otkuzup andin 9-ayning 1-kunidin bashlap roza tutunglar..) 30 kun toshquzunglar , her kunluk roza tutush waqti toghrisidimu qattiq we konkirtni telep qoyulghan, yeni her kuni kun chiqishtin bir yerim sa'et ilgiridin taki shu kuni kun olturghuche bolghan ariliqta roza tutqan adem bir nerse yeyishke ,ussuzluq ichishke , jinsiy munasiwet otkuzushke ,herqandaq gheyri murasim herketliride bolushqa bolmaydu . roza tutqanlar bu ishlargha diqqet qelishi lazim bolmisa tutqan rozisi qobul qilinmaydu .

Alah ta'ala Qr'anda mundaq deydu: Ramizan eyida qur'an nazil bolushqa bashlidi , qur'an insanlargha yitekchidur , hidayet qilghuchi we heq bilen naheqni ayrighuchi roshen ayatlerdur. silerdin kimiki ramizan iyida hazir bolsa ramizan tutsun....(sure beqere 185-ayet).
Suning bilen islamdini ramizan iyini roza iyi qilip belgilep, musulmanlargha tuzum qilip bikitti. Roza tutquchilarning shertliri towendikiche:

1- Msulman bolushi kirek . bu zorur aldinqi shert ,
2- Blaghetke yetken bolushi kirek (oghullar 12 yashtin ashsa , qizlar 9 yashtin ashsa)
3- Eli-hushi saghlam bolushi kirek , eqlini yoqatqan , telwe , gomush ademlerning roza tutushi hajetsiz .
4- Téni saghlam bolushi kirek. rozining japasigha chidashliq birelmeydighan , yaki roza tutush sewebidin salametligide bezi yaman tesirler peyda bolidighan , ziyan yitidighanlar roza tutmisimu bolidu .
5- Muqim bolushi kirek .sirtqa yiraq jaylargha seperge atlanghanlar roza tutmisimu bolidu(likin seperdin qaytip kelgende bir kun'ge bir kun toluqlap tutush kirek )
6- Bedini pakize bolushi kirek .ghusle taharet almighanlar (jinabet turup waqit qistap qelip rozigha niyet qilsa..hemde zo'hurluq yep bolup ghusle qilsa bolidu ) roza tutushqa bolmaydu , ayallar heyz mezgilide we tughuttin kiyin qan toxtimighanda roza tutsa bolmaydu ,
Yuqurqi shertler Qur'an kerimning rohini asas qilghan.
Allah te'ala mundaq deydu : kimiki kisel yaki seper ustide (musapir) bolup(tutmighan bolsa tutumighan kunler uchun) bashqa kunlerde roza tutsun , allah silerge asanliqni xalaydu. teslikni(yeni qeyinchiliqni ) xalimaydu...( sure beqere 185-ayet )
Islam denida rozining turliri kop bolup, asaslighi towendikilerdin ibaret :

1- PERZ ROZA.
Qur'an kerim' da belgilen'gen hijiriye 9-ay (ramizan eyida) tutulidighan roza. allah te'ala mundaq deydu:silerdin kimki ramizan eyida hazir bolsa ramizan tutsun .
muhemmed eleyhissalam mundaq digen: her ramizan eyi kirgende allah hemme jennetlerning ishigini echiwitidu , hemme dewzexlerning ishigini taqiwitidu ,sheytanni solap qoyidu , sewepsiz roza tutmisa gunah bolidu . shunga herqaysi ellerdiki musulmanlar rozigha intayin ehmiyet biridu .

2- WAJIP ROZA
wajip roza perz rozidin qalsila muhim rozidur , wajip roza tot xil bolidu
(1) Qaza Roza ,
ramizan eyida kisellik we yaki seper , ayallar bolsa tughut yaki heyz korush.... sewepliridin roza tutalmisa tutalmighan kunlerge bir kun'ge bir kun toluqlap tutsa bolidu .
(2) Jaza Roza .
Ramizan éyida qesten roza tutmighan yaki kunduzi ayallar bilen munasiwet otkuzgenler qa'idige xilapliq qilghan hisaplinip jazalinishi lazim bolidu ,jazalsh usuli ikki xil bolup ular:
yuqarqi seweplik qaza qilghan rozisigha uda 60 kun uzup qoymay roza tutushi kirek , yaki buni ighir korse 60 neper kembeghelge bir kun toyghuzup ghiza birishi kirek ( her bir kun'ge bir
kembeghelni 60 kun ghiza bilen baqsimu bolidu)
(3) Wede Roza .
Özining melum arzusini emelge ashurush uchun wede qilghan rozidur . mesilen : 'men bugun bu ishni qilalmisam roza tutimen' dep wede qilghan bolsa hemde ashuralmisa bu wedisini emelge ashurushi kirek (yeni wede roza tutushi kirek,qilmaqchi bolghan wede xeyrlik ishlar heqqide bolushi lazim)
(4) Ixtiyari Roza .
Waqit cheklimisige uchrimaydighan roza bolup ,bu perz roza emes , wajip rozimu emes . bu rozini tutqanda tugutup tutush kirek . belgulen'gen waqt axirlashmastin burun otturida ighiz ichishqa bolmaydu , egerde otturida ighizni ichiwetse kiyin toluqlap tutushi kirek, shunga ixtiyari roza wajip roza jumlisige kiridu .

3-SUNNET ROZA .
Bu roza muhemmed eleyhissalamning hayat waqtidiki soz- herketliri we uning teshebbusigha asasen belgilen'gen roza . mesilen :hijiriye 1-ayning 10-kuni tutulidighan ashura rozisi ,hijiriye 8-ayning 15-kuni tutulidighan barat rozisi . hijiriye 10-ay shewwaldiki alte kunluk roza , her heptining dushenbe , peyshenbe ,kunliridiki roza..qatarliqlar bar , bu rozilar tutulsa sawabi bolidu , tutulmisa gunahi bolmaydu.
Islam denida yuqarqi 3 xil rozidin bashqa yene tutushqa bolmaydighan hem tutushqa yol qoyulmaydighan ochmenlik rozisi , we chekleshke xilap rozidin ibaret ikki xil roza bar,sheri'et hokmining belgilimisi boyiche bezi kunliri roza tutushqa bolmaydu , mesilen: rozi heyt , yaki qurban heyt kuni we heyt bolup 3 kun ichide roza tutushqa bolmaydu , bundaq roza sawap bolmayla qalmastin gunah bolidu!...
Islam dinida roza ikki qat menagha ige , roza tutup tamaq yimeslik, ussuzluq ichmeslik ,jinsiy munasiwet qilmasliq... roza menisining tar teripidur , rozining keng menisi shuki roza ademni chiniqturidu , roza tutush arqiliq adem ozini tizginlesh , iradisini chiniqturush ,pak dil bolush achliq ussuzluqqa chidash , jinayet sadir qilishtin saqlinish meqsidige yetkili bolidu .
Bugun, < Yawropa sherqiy turkistan birliki > teshkilatining orunlashturushi bilen, mezkur teshkilatning ishhanisida uyghur helqining Qehriman oghlani Mujahid Shir'eli ( ghuja muhemmet Abbas ) ning rohigha atap mehsus mewlut otkuzuldi.bugunki hatirilesh pa'aliyitige, < sherqiy turkistan ( uyghuristan ) Milliy qurultiyi >, < Dunya uyghur yashliri qurultiyi > we < yawropa sherqiy turkistan birliki > ning merkezdiki asasliq terberliri, Germaniyede yashawatqan Diniy zatlirimiz toluq ishtirak qildi.
bugunki pa'aliyette aldi bilen shehidimizning rohi uchun Diniy zatlirimiz teripidin nowet bilen qurani - kerim oqup otuldi.arqidin, < Dunya uyghur yashliri qurultiyi > ning sabiq reyisi we nepaldiki qerindashlirimizni qutquzup qelish uchun kop kuch serip qilghan Dolqun Eysa ependi mujahid Shirelining inqilabi hayati heqqide eitrapliq melumat berip otti.
hatirilesh paaliyitidin keyin, yuqarqi teshkilatlarning rehberliri bir arigha kelip, uyghur siyasi qachqunlar mesilisige qarita buningdin keyin yurguzilidighan pilan we chare - tedbirler heqqide etirapliq muzakire elip bardi.

~~~~~~~~~~~~~~~~
Rozigha zohurluq yigende mundaq niyet qiling:
Ey..rebbim!..sining rizalighing uchun subhidin taki shamghiche bir kunduz yimey ichmey we shehwitimni kesken halda roza tutushni niyet qildim !... Tutqan rozamni oz dergahingda qobul
qilghaysen!..amin!...

Rozigha iptarliq yigende mundaq deng :
Ey mihriban allah!...bu bir kun tutqan rozamni qobul qilghaysen !.. ramizanning hormiti sewebidin barliq gunahi kebir , gunahi seghirlirimni (chong we kichik gunah) meghfiret qilghaysen !..aminnn!...

http://toghraq.xilubbs.com din elindi